Náttúrufræðingurinn - 1957, Blaðsíða 7

Náttúrufr. - 27. árgangur - 1. hefti - 1.-48. siða - Reykjavik, april 1957
Þórunn Þórðardóttir:
Um plöntusvifið í sjónum
Hér á landi virðist vera almennur áhugi á dýralífi sjávarins, enda
ekki óeðlilegt, þar sem hagur þjóðarinnar byggist öðru fremur á
því, sem fæst úr sjónum.
Allir vita eitthvað um síldina og hvalinn, þorskinn og ýsuna og
jafnvel botndýrin. Ekki er það alveg eins víst, að fólk hafi jafn
mikla hugmynd um plöntugróðurinn, er lifir í sjónum. Þó er lík-
legt, að botngróðurinn, sem vex meðfram ströndum landsins, hafi
dregið að sér nokkra athygli, bæði vegna þess, að hann er svo auð-
sær, þegar fjara er, og eins sökum þess, að hann gegnir áþreifanlegu
hlutverki í sögu þjóðarinnar. Þegar beitarnar hafa brugðizt, hefur
verið gott að hverfa til þangsins og þarans sem fóðurs. Þá þýðingu,
sem botngróðurinn við strendur landsins hefur haft og gæti haft
til beinna afnota fyrir landsbúa, skulum við ekki ræða hér, held-
ur líta á hann sem gróðurinn í hinu lífræna samhengi sjávarins.
Eins og á landi, byggist allt dýralífið í sjónum á hæfni plantnanna
til þess að vinna með hjálp sólarljóssins lífræn kolvetnissambönd
úr ólífrænum efnasamböndum. Jafnt lægstu sem æðstu dýr sjáv-
arins eru háð þessari starfsemi plantnanna.
Hinn sjáanlegi gróður sjávarins, botngróðurinn, getur aðeins
vaxið á takmörkuðu svæði út frá ströndum fastlendisins. Þegar
komið er niður á 50—60 m dýpi á norðlægum og suðlægum hnatt-
svæðum og 100—200 m dýpi á miðbaug, verður birtan of lítil fyrir
plönturnar, hin lífsnauðsynlega uppbygging þeirra stöðvast. Við
skulum þá athuga hvað það svæði er stórt, sem hinar fastsitjandi
plöntur hafa til umráða. Um 70% af yfirborði jarðar er þakið sjó.
Af því svæði hefur botngróðurinn aðeins 2% til umráða. Eru þá
hin 98% af sjávarfletinum tóm auðn? Það gæti ekki staðist, því að
þá væri ekki hægt að skýra hið auðuga dýralíf í sjónum. Hvernig
hefur þá náttúran séð fyrir því, að plönturnar geta notað sólar-