Náttúrufræðingurinn - 1977, Page 12

mynstrinu (3. rnynd). Hún virðist
vera algengust í innsveitum norðán-
lands og fylgir því allvel hinu tiltölu-
lega landræna loftslagi, sem þar er
(hafrænutölur milli 30 og 50). Úr-
koma á þessu svæði er um eða undir
500 mm og liitasveifla alls staðar meiri
en 12°. Fjöldi vor- og haustdaga er
um 100.
Þær tegundir, sem eftir eru, eru
öllu erfiðari viðfangs. Vertigo modesta
arctica er algengust á Norðurlandi og
virðist forðast hafrænuna að nokkru
leyti (II. mynd). Að frátöldum stofni
í Ölpunum er hann hér á suðurmörk-
um útbreiðslusvæðis síns í Evrópu.
Lyngbobbinn, Arianta arbustorum,
hefur mjög sérkennilega útbreiðslu,
sem varla verður skýrð á viðunandi
hátt (4. mynd). Austfjarðaútbreiðsla
þekkist meðal nokkurra háplantna,
svo sem gullsteinbrjóts (Saxifraga
aizoides), maríuvattar (Alchemilla
faeroensis), sjöstjörnu (Trientalis
europaea) og bláklukku (Campanula
rotundifolia). Þetta útbreiðslumynst-
ur fellur ekki vel að neinu ákveðnu
loftslagssvæði. Varla er von til að
skýring fáist á útbreiðslu lyngbobb-
ans fyrr en eftir að lífshættir hans hér
hafa verið kannaðir frekar.
Langbobbinn, Balea perversa, hef-
ur skrýtnasta útbreiðslu allra land-
kuðunganna (5. mynd). Eina háplant-
an, sem hefur svipaða útbreiðslu, er
klettaburkninn (Aspienium viride).
Bjöllutegund ein, tröllasmiður (Cara-
bus problematicus), hefur aðeins
fundist í Hornafirði og er úlbreiðsla
hans álíka mikil ráðgáta og útbreiðsla
langbobbans. Bjallan og bobbinn
finnast raunar sarnan á einum stað
(Dynjandi). Báðar eru eindregnar lág-
lendistegundir og því ósennilegt að
um leifategundir (relict) frá ísöld sé
að ræða. Aðflutningur, t. d. með
mönnurn eða farfuglum, er hér talin
sennilegri skýring. Langbobbinn er
útbreiddur í V.-Evrópu frá Miðjarð-
arhafi til 68° N í Noregi og austur
til Póllands. Hann finnst einnig á
Bretlandseyjum.
12. mynd. A) Lymnaea truncatula (Miill.), tjarnabobbi. B) Lymnaea peregra (Miill.),
vatnabobbi. C) Succinea pfeifferi Rossm., mýrabobbi.
74