Samvinnan - 01.12.1951, Blaðsíða 31

JÓNAS ÞÓR
látinn
JÓNAS ÞÓR, verksmiðjustjóri Gef j-
unar, andaðist að heimili sínu á Akur-
eyri 5. nóvember síðastliðinn. Með
honum er ekki aðeins til moldar fall-
inn einn mesti brautryðjandi islenzks
iðnaðar, heldur og gagnmerkur mað-
ur, sem skilur eftir sig djúp spor á
mörgum sviðum.
Jónas var fæddur 8. september 1881
að Hofsá í Svarfaðardal, og voru for-
eldrar hans merkíshjónin Þórarinn
bóndi Jónasson og Ólöf Þorsteinsdótt-
ir. Jónas ólst upp með foreldrum sín-
um að Hofsá og í fram-Eyjafirði, unz
þau fluttust til Akureyrar, er hann
var rúmlega tvítugur, og hann flutt-
ist með þeim. Hann fékkst við ýms
störf, meðal annars við ullarverk-
smiðjuna Gefjun, en 1916 varð hann
verksmiðjustjóri og gegndi því starfi'
til dauðadags. Fleytti hann verk-
smiðjunni yfir mikla örðugleika á
fyrrí stríðsárunum, efldi hana og
styrkti trú landsmanna á ullariðnaði',
beitti sér fyrir margvíslegum nýjung-
um og aukinni tækni. Starf hans í
þágu ullariðnaðarins mundi eitt
nægja til að halda nafni hans á loftí,
en hann áttí mörg önnur áhugamál.
Átti hann til dæmis mikinn þátt í
stofnun dráttarbrautar og stofnun
flugfélags og mikil afskipti hafði
hann af rafmagnsmálum. Jónas var
meðal stofnenda ungmennafélags-
skaparins, kom mjög við sögu guð-
spekihreyfingarinnar hér á landi', var
meðal forustumanna frímúrararegl-
unnar og Rótaryklúbbsins, tók þátt í
brautryðjendastarfi karlakórsins
Heklu, var mikill áhuga- og fram-
Wario rXc
cinzci
c
aruóoóí
?
UM ÞESSAR MUNDIR er verið að
sýna víða um heim kvikmynd um ævi
Enrico Carusos, hins mikla ítalska
söngvara, og er sjálfur Caruso í kvik-
myndinni leikinn af nýrri stjörnu á
himni sönglistarinnar, Mario Lanza.
Hefur frægð Lanza borizt víða með
kvikmynd þessari, út fyrir heimaland
hans, Bandaríkin. Þykir hann mikill
söngvari af náttúrunnar hendi og bíða
menn þess nú með nokkurri forvitni
að heyra, hvað verður úr þessum unga
manni. Telja sumir, að hann sé tví-
mælalaust efni í annan Caruso, en
aðrir eru þeirrar skoðunar, að rödd
hans hafi ekki fengið rétta eða næga
skólun og hann muni innan skamms
ofreyna hana og eyðileggja.
SÖNGFERILL Mario Lanza er ó-
venjulegur. Hann fæddist árið 1921 í
ítalska hverfinu í Fíladelfíu og heit-
ir réttu nafni Alfredo Arnold Cocozza.
í æsku var hann hinn mesti óþekkt-
arormur, var rekinn úr skóla, lá í
leti og gerði varla handtak, fyrr en
hann varð 21 árs. En hann hafði
yndi af sönglist, og frá því er sagt,
að hann hafi sjö ára gamall hlustað
27 sinnum í röð á eina og sömu
hljómplötu með Caruso. Svo byrjaði
snáðinn að syngja með Caruso á plöt-
unum. Faðir hans heyrði til hans,
þóttist sjá þar efni og áhuga, sem
drengurinn hafði ekki til að bera á
öðrum sviðum. Gat hann komið hon-
um í kennslu hjá gamalli söngkonu.
En snáðinn vanrækti jafnvel þetta
nám og var um það bil að gefast upp
á því, þegar gamla söngkonan gat út-
vegað honum tækifæri til að syngja
fyrir hinn heimsfræga hljómsveitar-
stjóra, Serge Koussevitsky, sem varð
stórhrifinn. Hann bauð nú hinum
unga söngvara að sækja tónlistarnám
og hátíð í Berkshirefjöllum Nýja
Englands. Þar kynntist Alfredo í
fyrsta sinn heimi æðri tónlistar og
betra lífs en hann hafði vanizt. Hann
kvæmdamaður í skógræktarmálum og
mætti svo lengi telja.
Árið 1916 kvæntist Jónas Helgu
Kristinsdóttur frá Samkomugerði og
varð þeim hjónum fjögurra barna
auðið, sem öll eru á lífi. Konu sína
missti hann 1928. Seinni kona hans,
sem lifir mann sinn, er Vilhelmína
Sigurðardóttir. Jónas Þór var sæmdur
riddarakrossi Fálkaorðunnar 1937.
Mario Lanza og Caruso.
undi sér vel og tók móðurnafn sitt sem
listamannsheiti og kallaði sig Mario
Lanza.
STYRJÖLDIN batt enda á þessa
dýrð og Mario var sendur í lögreglu-
lið hersins. Þar sóttu að honum leið-
indi og kæruleysi, og gat hann vart
sungið, þegar loks vinur hans einn
rakst á hann og bjargaði honum úr
þessu volæði með því að fá hann flutt-
an í skemmtisveitir hersins. Fór hann
nú víða um og söng, og vakti hvar-
vetna hrifningu, jafnvel í kvik-
mændabænum Hollywood. En hann
átti við margvíslega erfiðleika að etja,
af því að rödd hans var illa skóluð,
hann hafði lært flestar aríurnar eft-
ir hljómplötum og gat ekki einu sinni
lesið nótur.
MARIO LANZA virtist vera að
sökkva í djúp gleymskunnar á nýjan
leik eftir styrjöldina, og auk þess var
hann giftur og búinn að venja sig á
nægilega dýr lífskjör til þess, að hann
safnaði töluverðum skuldum. Fram-
tíðarhorfur hans voru allt annað en
glæsilegar, þegar gæfan brosti enn
einu sinni að honum. Maður nokkur,
að nafni Sam Weller, kynntist honum
og tók hann up á sína arma. Þetta
var stóðauðugur tónlistarvinur, sem
sjálfur hafði þráð að verða mikill
söngvari. Nú var hann búinn að gefa
upp alla von um það, en einsetti sér
í þess stað að hjálpa Mario Lanza upp
á hátind frægðarinnar. Hann greiddi
allar skuldir hans og sendi hann til
söngkennara, hins fræga meistara
Enrico Rosati, sem verið hafði kenn-
31