Samvinnan - 01.03.1953, Blaðsíða 14

Svipir áamtidi
armanna:
Ambedkar hin ósnertandi
Frd frelsisbaráttu 40 milljón Indverja, sem
um aldir voru kúgaðir og undirokaðir.
HINIR ÓSNERTANDI, lægsta stétt
Indverja, sem telur um 40 milljónir
manna, eru að brjóta af sér hlekki
efnahagslegs þrældóms og félagslegr-
ar kúgunar, eftir að hafa þolað smán
og móðgun um aldir. Þeir heyja nú
baráttu sína undir forustu myndar-
legs, 56 ára gamals stéttarbróður síns,
Bhimrao Ramji Ambedkar, sem nú er
dómsmálaráðherra indverska lýð-
veldisins. Hann hefur helgað líf sitt
þessari baráttu.
FYRIR FJÖGUR ÞÚSUND ÁRUM er
talið, að þjóðflokkar af kynstofni aría
hafi ráðizt inn í Indlánd. Þeir munu
hafa skipt Indverjum í fjórar stéttir,
og hefur sú skipting vaxið og haldizt
síðan, þar til nokkra undanfarna
áratugi, að byrjað hefur verið að
brjóta hana niður. Efst í tignarstig-
anum standa Brahmarnir, en þeir eru
prestar og menntamenn. Næstir koma
Kshatriyas, sem eru hermenn og
stjórnmálamenn. Hinir þriðju nefnast
Vaisyas og eru iðnaðarmenn og kaup-
menn. í fjórða þrepinu eru Sudras,
óbreyttir verkamenn, er þjóna hinum
þrem stéttunum. Fyrir neðan þessar
fjórar höfuðstéttir, og ekki þess virði
að vera kallaðir stétt, hafa staðið
hinir ósnertanlegu. Þeir hafa um ald-
ir verið dæmdir til hinna auðvirðu-
legustu starfa þjóðfélagsins, að
hreinsa mykju af götum og hirða sal-
erni hinna stéttanna. Nokkrir hinna
gæfusömustu hafa komizt í sóðaleg-
ustu störf sútunarverksmiðj a, ullar-
hreinsun eða körfugerð. En samt urðu
þeir að víkja úr vegi annara og láta
sér lynda, að jafnvel skuggi þeirra
væri talinn saurgandi.
í ÞESSA STÉTT var Ambedkar
fæddur. Faðir hans var að vísu með-
al hinna gæfusömu og komst í brezka
herinn. Hann settist að í Bombay, af
því að kennari einn gekk inn á að lofa
syni hans að hlýða á kennslustundir.
En Ambedkar varð að sitja einn úti
í horni, og kennarinn spurði hann
ekki einu sinni út úr, enda þótt það
dyldist ekki, að hann bar af öðrum
nemendum að hæfileikum. Hann fékk
ekki að vera með hinum drengjunum
í leikum og fékk ekki að drekka úr
sama krana og þeir.
ÞRÁTT FYRIR ÞESSA erfiðleika
tókst Ambedkar að vinna styrk til
framhaldsnáms í gagnfræðaskóla í
Bombay. Þetta var opinber skóli und-
ir stjórn Breta, og varð hann að taka
við hinum „ósnertanlega“ nemanda.
Þar gerðist sama sagan — hann var
útilokaður frá öllu samneyti við aðra
nemendur. Nú kynntist hann betur
lífskjörum stéttar sinnar, sem var
hrúgað saman í viðbjóðsleg fátækra-
hverfi, þar sem heilar fjölskyldur
bjuggu í einu herbergi og fólkið svaf
á gólfinu. Hann skildi, að menntunin
ein mundi geta bjargað þessu fólki.
SVO VEL VILDI TIL, að hinn vold-
ugi Gaekwar af Baroda frétti af hin-
um efnilega nemanda og styrkti hann
meðal nokkurra annara til háskóla-
náms í Bombay og síðar í Bandaríkj-
unum. Þegar Ambedkar kom til Col-
umbia háskólans í New York, lifði
hann það í fyrsta sinn að fá að mat-
ast með öðrum nemendum og nota
sama bað og þeir. Hann sökkti sér
niður í námið, sögu, félagsfræði, sál-
fræði og hagfræði, og hafði lokið tvö-
falt meira námi en krafizt var, þeg-
ar hann gekk til prófs. Hann hélt til
Lundúna og Þýzkalands, en síðan
heim til Indlands. Þar beið hans starf
í fjármálaráðuneytinu, og settist hann
vongóður í hina nýju skrifstofu sína.
EN SAGAN ENDURTÓK SIG. Sam-
starfsmenn hans vildu ekki umgang-
ast hann, og sendiboðar ráðuneytis-
ins vildu ekki saurga sig með því
að stíga á teppi, sem snerti borðið, er
hann sat við. Nokkrir hinna útvöldu
gerðu aðsúg að honum og gerðu sig
líklega til að misþyrma honum. Hann
átti aðeins fótum fjör að launa, og
var nú starfinu lokið. Hann kvart-
aði til yfirvaldanna, en þau kváðust
ekkert geta við þessu gert. Einn bezt
menntaði og efnilegasti maður Ind-
lands gekk þvi atvinnulaus og snauð-
ur um götur hinnar indversku stór-
borgar.
AÐ LOKUM tókst Ambedkar að fá
stöðu sem kennari við Sydenham há-
skólann, og starfaði hann þar nógu
lengi til að safna sér fé til nýrrar
námsferðar til Bretlands. Hann kom
aftur heim með doktorspróf frá hag-
fræðiskólanum í London og hafði
skrifað ritgerð um gjaldmiðil Ind-
lands, sem vakti mikla athýgli hag-
fræðinga. Hann hafði einnig lögfræði-
próf, en varð að heyja harða baráttu
til að fá að starfa sem lögfræðingur
fyrir öðrum mönnum í þeirri stétt,
sem létu einskis ófreistað til að úti-
loka hinn „ósnertanlega“. Hann tók
nú að gefa út blað, sem lesið var fyr-
ir hópum hinna ósnertanlegu og tók
þar forustuna í baráttunni fyrir rétt-
indum þeirra. Hann stofnaði Menn-
ingarfélag alþýðu til að hjálpa náms-
fólki úr stéttinni og kom á stofn há-
skóla í gömlum herskálum í Bombay,
þar sem allra stétta menn og konur
fengu aðgang. Þar er kennt milli 7,30
og 10,30 á morgnana, svo að nemend-
ur geti unnið fyrir sér seinni hluta
dagsins.
ÁRIÐ 1942 var Ambedkar skipaður
í ráðuneyti brezka vísikonungsins, og
tókst honum þar að koma fram
margvíslegum umbótum á högum
hinna ósnertanlegu. Stétt hans sýndi
honum tröllatrú sína með því að
flykkjast á kjörstað til þess að greiða
honum atkvæði, og hann var kosinn
á þing hins nýstofnaða lýðveldis, og
þar var honum trúað fyrir hinu háa
embætti sínu. Höfuðhlutverk hans
var formennska í stjórnarskrárnefnd
og það féll í hans hlut að verja tillög-
ur nefndarinnar fyrir þinginu. Þegar
hann las upp elleftu grein, má nærri
geta að honum var mikið niðri fyrir:
„Ósnertanleiki skal afnuminn og að-
skilnaður hinna ósnertanlegu er
bannaður í hvaða mynd, sem er . . .
og skal refsiverður að lögum.“ Þing-
heimur reis úr sætum sínum og sam-
þykkti greinina einum rómi.
AMBEDKAR mundi verða síðastur
manna til að eigna sér hinn mikla
sigur, sem unnizt hefur fyrir hina
ósnertanlegu á skömmum tíma. Þar
hafa fleiri lagt hönd á plóginn, ekki
sízt sjálfur Gandhi. En nú þegar hef-
ur stórkostleg breyting orðið á lífs-
kjörum þeirra 40 milljóna, sem áður
voru útskúfaðar.
14