Samvinnan - 01.09.1954, Síða 9

Chaillothöllin i Paris, þar sein alþjóðaþing samvinnumanna var háð. í haksýn Signa.
Fulltrúar 117 milljón sam-
vinnumanna á þingi í París
mikinn þátt í því, hve mál fornbók-
mennta er vel heflað listaverk. Þar
varð að kosta kapps og clraga hverja
hugsun skýra og ljósa í sem stytztu
máli. Efalítið hafa örðugleikar um
bókagerð, útgáfu og sölu langra bóka
haft þýðingu og hvatt alla rithöfunda
okkar fram á þessa öld. Margir þeir,
sem nú eru rosknir, munu minnast
þess, að í æsku varð allt að spara, og
stundum var örðugt að fá miða undir
sendibréf. Þessi almenna fátækt þjóð-
arinnar hafði enn áhrif á bókagerð
um aldamótin síðustu. Það sem lá á
lijarta og prentað átti að koma til al-
mennings, varð að koma í stuttu og
ljósu máli, hvort sem var skáldskapur,
fræðirit eða blaðagreinar. Stærstu dag-
blöðin voru þá fjórar síður á viku í
stað 60—80 nú. Endurvakning gullald-
armálsins á 19. öld var laus við alla of-
mælgi. Ritstjórar blaðanna um alda-
mótin voru allir gagnhrifnir af göfgi
og þrótti fornmálsins, enda úrvals rit-
höfundar, svo sem Björn Jónsson, Ein-
ar Hjörleifsson, Einar Benediktsson,
Valdimar Ásmundsson, Þorsteinn
Gíslason, Þorsteinn Erlingsson og
Bjarni frá Vogi. Stíll á ritmáli hafði
um aldamótin ennþá í öndvegi hinn
endurvakta gullaldarstíl 19. aldar, og
bögubósar í ritmennsku voru enn í
minnihluta.
Á dögum Snorra verður þegar vart
nýrrar skemmdar í íslenzkum stíl.
„Munkamælgin“ sækir á og gætir
nokkuð í biskupasögum sumum, en
mjög í helgimannasögum. En umrit-
un og lestur fornrita lieldur þó við
fornaldarstílnum gegnum aldir.
Aftur sækir á ný skennnd á stíl á
17. og 18. öld. „Kansellí“-stíllinn er
þá sóttur í dönsku og þýzku, og jafn-
vel þótt livert orð hefði verið góð ís-
lenzka í bréfum lærðra manna frá þeim
tímum, liefði stíllinn gert mál þeirra
að kvöl hverju íslenzku eyra.
Hvorki „kansellí“-stíllinn né
„munkamælgin" náði tökum á öðrum
pennafjöðrum en hinna lærðu. Alþjóð
manna hélt við stíl Snorra.
Ekki er efamál, að nú horfir til stór-
háska um stíl almennings. Hinn forni
stíll var fáorður og glöggur. Myndir
frásagnanna voru lausar við þokuhjúp
mælginnar, oft stafaður ljóðstöfum,
„lýstur" með líkingum og orðskviðum
úr daglegu lífi, og þó án skrúðmælgi.
(Framh. á bls. 19)
Það var rigningasumar í París, eitt
hið versta í manna minnum, allt fram
í ágústlok. Þá stytti upp, rétt um það
leyti, sem sex hundruð samvinnu-
menn víðs vegar að úr heiminum
streymdu til borgarinnar til að halda
þar þing. Þá tók borgin á sig hinn
venjulega sumarham, sólin baðaði
breiðgöturnar, fólkið fékk sér hress-
ingu á götukaffihúsunum og jafnvel
hið annálaða franska þing komst í
stórræðaskap: sálgaði Evrópuhernum
fyrir fullt og allt.
Samvinnumenn heimsins halds alls-
herjarþing þriðja hvert ár, til þess að
ráða ráðum sínum og gera upp mál-
efni hreyfingar sinnar. Og nú komu
þeir frá hinum fjarlægustu stöðum,
alla leið austan frá Tapan, suðvestan
úr Argentínu og frá þrjátíu öðrum
löndum. Þarna voru fjölmennar sveit-
ir Rússa og Tékka og annara austan-
tjaldsmanna, en fjölmennastir voru þó
nágrannar okkar Bretar, og Norður-
landamenn voru þarna á annað hundr-
að. Innan um allan þennan fjölda
voru tveir fulltrúar hér utan frá Is-
landi. framkvæmdastjóri Samvinnu-
trvgeinga, Erlendur Einarsson og rit-
stjóri Samvinnunnar, Benedikt Grön-
dal. Hófst nú þinghald og margs kon-
ar ráðstefnur.
Alþjóðasamband samvinnumanna
telur innan sinna vébanda 117 millj-
ónir samvinnumanna og nálega hvers
kyns samvinnustarf, sem nafni tjáir
að nefna. En fyrir hvert allsherjar-
þing stefnir sambandið saman mönn-
um úr einstökum greinum samvinnu-
starfsins, sem nálega alls staðar eru til,
svo að hver hópur geti hitzt og skegg-
rætt sín málefni. Þannig koma sam-
vinnublaðamenn saman og miðla
hverjir öðrum af reynslu sinni og
verzla með blaðaefni. Þá koma sam-
vinnu-skólamenn og fræðslustjórar
saman og kenna hverjir öðrum. Enn
koma samvinnutryggingamenn saman
á sinn fund, og tryggja hverjir aðra og
hverjir fyrir aðra. Þessir sérfundir eru
hinir gagnlegustu og raunhæfir mjög,
og bera þeir lítið af þeim ummerkjum
gagnslítils fagurgala, sem stundum
þjTir einkenna alþjóðlegar samkom-
ur. Sátu þeir Benedikt og Erlendur
báðir slíka fundi og sóttu þangað bæði
vizku og sambönd ýmis konar, sem
hafa komið og munu koma að gagni
í starfi þeirra. Tóku þeir og þátt í um-
ræðum og reyndu að skýra frá þeirri
9