Samvinnan - 01.09.1954, Page 27

HEFNDIN
Söguþáttur eftir Jón Björnsson
Arngeir nam Sléttu alla milli Hávarlóns og Sveinungs-
víkur. Hann kom út síðla landnámsaldar, þegar landið
var orðið mjög byggt. Allar beztu sveitir voru þegar byggð-
ar og sumsstaðar var orðið mjög þéttbýlt. Eigi var Arn-
geir hrifinn af landnámi sínu í fyrstu, því að útnes þetta
stakk mjög í stúf við hinar blómlegu dalabyggðir Vestur-
og Norðurlandsins. En við því var ekkert að gera héðan
af. Hann var ekki þannig skapi farinn, að hann fýsti að
berjast til landa, eins og siður var margra víkinga, er síð-
búnir urðu til að nema land. Og svo fór að lokum, að hann
sætti sig við Sléttuna sína. Enda þótt hún væri hrjóstrug
og skóglaus að mestu, var þar gnótt af fugli og ár og vötn
full af silungi. Og svo var fiskisælt, að eigi þurfti nema rétt
að ýta frá landi til þess að hlaða bátinn. Þetta voru Iand-
kostir, sem komu honurn ókunnuglega fyrir. Annað eins
og þetta þekkti hann ekki frá átthögum sínum heima í
Noregi.
Fyrsta sumarið í hinu nýja landi var erfitt. Arngeir
skipti liði; sumir af mönnum hans stunduðu heyskap og
öfluðu veiðifanga fyrir veturinn, en aðrir hófu störf við
byggingu bæjarins. Arngeir vissi, hvernig fór fyrir Hrafna-
Flóka, enda var það fyrir löngu landfleygt og mjög gert
skop að, og hann ætlaði ekki að brenna sig á hinu sama
og Flóki, er hann gleymdi að afla heyjanna fyrir veiði-
mennsku. Húsabyggingin gekk vel, því að allt, sem til
hennar þurfti, var við hendina. Fjörurnar voru hvítar af
rekaviði, stórum trjám, sem voru eins og sniðin í máttar-
viði í skála á höfðingjasetri. Hér þurfti eigi að tefja sig á
skógarhöggi eins og heima í Noregi. Það var ekki laust við,
að Arngeir væri hreykinn af bæ sínum, þegar hann stóð til-
búinn til að flytja inn í rétt fyrir veturnæturnar. Hann var
sýnu reisulegri en önnur höfðingjasetur, sem hann hafði
séð á íslandi. Hann nefnai bæinn Arngeirsstaði — í höfuð-
ið í sjálfum sér — því að hann kvað hamingju jafnan hafa
fylgt nafni sínu.
Hofið var vandaðasta húsið á staðnum. Það stóð eitt
sér skammt frá skálanum. Stórar myndir af Þór og Óðni
blöstu við auganu, þegar gengið var inn í hofið. Arngeir
hafði jafnan blótað Þór öðrum goðum fremur, enda hafði
Þór verið honum hliðhollur, meðan hann var í herferðum
á yngri árum. En á efri árum gerðist Arngeir hinn mesti
friðsemdarmaður, þótt hann héldi stöðugt trútt við orustu-
guðinn.
En þetta hafði skapað tvískinnung í sál hans. í raun og
veru fannst honum hann hafa svikið Þór. Þór hafði litlar
Jón Björnsson rithöjundur
er löngu þjóðkunnur af
skáldsögum sinum, leikritum,
barnasögum og öðrum rit-
störfum. Oft hefur Jón leitað
sér yrkisefna i fortið þjóðar-
innar, og gerir hann svo enn i nýrri bók, sem kemur út hjá Norðra siðar
á þessu hausti. Bók þessi nefnist „Dauðsmannskleif“ og vill höfundurinn
hvorki stimpla efni hennar smásögur né sagnaþœtti. Hefur hann tekið
stuttar frásagnir tír annálum eða öðrum gömlum heimildum og ofið um
þcer itarlegar og heilsteyþtar frásagnir. Er bókin hin athyglisverðasta og
skemmtilegasta aflestrar. — Samvinnan birtir hér eina af frásögnum Jóns,
fyrri helminginn i þessu hefti og hinn siðari i nœsta hefti. Er þetta stór-
brotin landnámssaga, sem gerist norður á Sléttu.
mætur á friðsömu líferni og leit eigi þann mann velvildar-
augum, sem hugðist gista Hel í stað Valhallar. Arngeir
hafði oft áhyggjur af þessu. Hann fann, að hann var tek-
inn að veikjast í trú forfeðra sinna og sá Ijóst, að ef svo
héldi fram, myndi ævikvöld hans eigi verða hamingju-
samt.
En þegar hann sat í öndvegi í skálanum og hver bekkur
var setinn af landsetum hans og vinum, gleymdi hann öll-
um truflandi efasemdum. Þá fann hann ilminn af fornum
frægðardögum heima í Noregi, þá er hann var einvaldur
í héraði sínu. Og þegar honum fannst vera drukkið nóg og
menn voru orðnir glaðir og reifir, hvarflaði hann stund-
um til hofsins og stóð góða stund þögull fyrir framan goða-
myndirnar og lét hugann reika aftur til löngu liðinna ára.
Honum var Ijóst, að goðin höfðu einnig nú haldið vernd-
arhendi sinni yfir honum og leitt hann heilan til þessa nýja
lands í tæka tíð. Það var á síðustu stundu, að hann hafði
sloppið burt úr Noregi. Hafði hann fylgt þeim höfðingjum
að málum, sem reyndu að spyrna við veldi Haralds hár-
fagra, en haminja þessa konungs var nærri því yfirnáttui-
leg. Hann hafði ýmist fellt eða kúgað alla höfðingja
landsins, og af félögum sínum, sem var álitlegur hópur,
hafði Arngeir einn komizt undan. Slík gifta, sem Haralds,
átti heima í lygisögu, þótt staðreynd væri.
Arngeir hafði oft síðan angrað það biturt, að hann hafði
látið leiða sig til að ganga í fjandaflokk Haralds hárfagra,
hins giftusama konungs. Honum hafði alls eigi verið fjarri
skapi að gerast lendur maður konungs. Frelsi það, sem
margir höfðingjanna settu svo hátt, var honum ekki mik-
ils virði. Frelsið gat eins verið í því fólgið að fylgja góðum
höfðingja, sem að fjandskapazt við hann. Og frelsi hirð-
27