Samvinnan - 01.02.1958, Blaðsíða 6

éi#/* $?*
Le Corbusier er einn jrcegasti arkitekt heimsins og
jramlag hans til sýningarinnar var þetta geysi-
stóra jjölbýlishús. Það er líkan aj húsinu, sem
sést hér á myndinni. 1 húsinu eru 527 íbúðir.
Líkan aj jjölbýlishúsi Oscars Niemeyers jrá Brasi-
liu. Það stendur á V-laga undirstöðum og þrí-
hyrndur lyjtuturninn er 7 metra jrá sjálju húsinu.
auk fjölda af skólum, kirkjum, skrif-
stofubyggingum, leikhúsum, kvik-
myndahúsum o.s.frv.
Hansahverfið var fyrir eyðilegging-
una eitt af eldri hverfum borgarinnar.
Dæmigert afkvæmi sfns tíma, iðnbylt-
ingartímabilsins. Lélegar skrautfram-
hliðar skýldu eymdinni og myrkrinu,
sem að baki bjó, bakhús og aftur bak-
hús, þröngir húsagarðar og svo þétt
byggt, að hlutfallið milli byggðs lands
og óbyggðs var 1 á móti 1,5.
I hinu nýja hverfi mun hlutfallið
milli byggðs og óbyggðs lands verða 1
6 SAMVINNAN
á móti 5, en samt mun jafnmargt fólk
búa þar eins og fyrir stríð.
Þegar maður gengur um hið nýja
Hansahverfi, hlýtur maður að spvrja
sig frammi fyrir hverju einstöku fvr
irbæri, sem og gagnvart sýningunni í
heild: Hvað er hér vel gert og hvað
illa? Er þetta fallegt, hentugt, skyn-
samlegt? Svarar það kröfum tímans
um heiðarleika í formi samfara feg-
urð? Hver er tilgangur slíkrar sýning-
ar og hvert gildi hennar?
Ég mun ekki rejma að svara þess-
um spurningum hér til nokkurrar hlít-
ar, heldur aðeins drepa á örfá athvgl-
isverð atriði.
Um sýninguna í heild má segja, að
hún kom ekki svo mjög á óvart. Hún
markar engin þáttaskil í byggingar-
listinni, eins og t. d. byggingarsýning-
in í Stuttgart, Weissenhofhverfið,
gerði þrjátfu árum áður. Þar bvggðu,
eins og nú í Berlín, ýmsir ágætustu
arkitektar heimsins. Þeir voru frum-
herjar hins nýja byggingarstíls, sem
einkennist af nýjum lífsviðhorfum
tuttugustu aldarinnar, sem setja
manninn í brennipunkt heimsins.
Prjál og uppgerð eru svörnustu óvin-
ir hins nýja stíls. Bygging á ekki að
sýnast annað en hún er. Allt skal
miðast við manninn. Byggingarlistin
skal þjóna honum einum, en hvorki
guðum né pólitískum áróðri. Weiss-
enhofhverfið í Stuttgart vakti á sín-
um tíma hatrammar deilur, því enda
þótt aðalvígi hins nýja stíls væri
Þýzkaland, braut Weissenhofsýning-
in á svo róttækan hátt í bága við það,
sem. menn áður þekktu, að allur al-
menningur og margir ágætir arkitekt-
ar urðu ókvæða við. Um Berlínarsýn-
inguna gegnir öðru máli. Um hana
hefur verið tiltölulega friðsamt, enda
brýtur hún á engan hátt í bága við
þær hugmyndir um byggingarlist, sem
allur almenningur á Vesturlöndum
hefur í dag.
Og Berlínarsýningin sýnir okkur
fyrst og fremst hvemig byggt er í dag,
ekki hvemig byggt muni á morgun.
Hún er skuggsjá þess byggingarstíls,
sem borinn var fram til sigurs af kvn-
slóð þeirra Mies van der Rohe, Gro-
piusar og Le Corbusiers. Tveir þeir
síðarnefndu eiga byggingar á sýning-
unni í Berlín, og verður vikið að þeim
nánar síðar. Síðan þeir og aðrir fmm-
herjar hins nýja stíls byggðu sínar
fyrstu byggingar, hefur byggingarlist
á Vesturlöndum verið að þróast í
anda þeirra. Þessi þróun hefur að
sjálfsögðu átt við ýmsa örðugleika að
etja og þegar ég segi, að hinn nýi stíll
hafi sigrað, á ég við, að hann er nú
hið ráðandi afl í byggingarlistinni.
Með tilkomu þriðja ríkis Hitlers var
hún um skeið stöðvuð í Þýzkalandi.
Þá var hinn nýi stíll fordæmdur og
kallaður afkvæmi úreltra þjóðfélags-
hátta og menningarlegrar úrkynjun-
ar, höfundar hans og frumherjar
hraktir úr landi, Bauhaus lagt niður.
I staðinn var eins konar ný-klassicis-
mus hafinn til vegs og kallaður hinn
„þýzki stíll“.
Strax eftir stríðið var þráðurinn
tekinn upp, þar sem hann hafði verið
slitinn 1933, og á undraskömmum
tíma er Þýzkaland á nýjan leik orðið
leiðandi á sviði byggingarlistarinnar.
Eitt dæmið um það er Berlínarsýning-
in, en drýgstan þátt í henni eiga Þjóð-
verjar. Er mjög ánægjulegt að sjá á
Interbausýningunni engin merki
byggingarstíls þriðja ríkisins. Því
miður gildir þetta ekki um allt Þýzka-
land, því í nokkrum hluta þess blómg-
ast þessi byggingarstíll enn, þótt hann
að vísu nefnist ekki lengur hinn „þýzki
stíll“, heldur sé nú kenndur við sósíal-
iskan realisma. Og aðeins nokkur
hundruð metra frá Hansahverfinu
Sautján hceða hús ejtir vestur-þýzkan arkitekt.
Það er aðeins með litlum íbúðum jyrir einhleypa.