Samvinnan - 01.04.1958, Blaðsíða 29

strax og eftir stutta stund var allur hroll-
ur farinn úr honum. Kjartan fór ofan að
ánni og sótti farangur hans á meðan hann
var að jafna sig. Þá er Kjartan kom heim
aftur með dótið, sat Finnur upp við dogg
i rúmi sínu og var að drekka brennheitt
kaffi með brennivíni. Fólkið fór út úr
baðstofunni þegar Kjartan kom, því að
hann bað um, að þeir mættu vera einir
dálitla stund.
..Þú bjargaðir lifi mínu, og það get ég
ekki launað þér meðan ég lifi,“ sagði
Finnur og rétti Kjartani hönd sína.
Hann var hress og góðglaður.
„0, það var ekki launavert,“ sagði
Kjartan þurrlega; hann hafði jafnað sig,
og nú var um að gera að láta ekki til-
finningar sínar í Ijós. „Slíkt eru bara
smámunir," bætti hann við, minnugur
orða Finns eitt sinn áður.
„Við höfum víst misskilið hvor annan,
en ég vildi óska, að það gæti lagazt, svo
að við yrðum eins góðir vinir og áður.“
Það kumraði eitthvað í Kjartani.
Finnur reis upp í rúminu.
„Af hverju hataðirðu mig svona óskap-
lega, Kjartan?“
,.Það stendur þér víst næst að vita
það,“ hreytti Kjartan úr sér. Hann var
að hugsa um það, sem Finnur sagði um
Unni niður við ána, en trúði því ekki
enn.
Finnur sagði, og lézt ekki taka eftir
kuldanum í rödd Kjartans:
„Hvað varstu að hugsa, meðan þú
stóðst á vakarbarminum? Varstu í efa
um, hvort þú ættir að bjarga lífi minu?“
„Þú ferð nú líklega nærri um það!“
Kjartan hvessti augun á Finn. „En sem
betur fór varð skyldan hefndarfýsninni
vfirsterkari," bætti hann við í mildari
róm. „Er þetta satt, sem þú sagðir mér
um — um — hana?“
„Unni? Já, það er satt. Við erum ekki
trúlofuð og höfum aldrei verið það . . .
En ég varð hrifinn af henni og loks bað
ég hennar, en fékk afsvar. Hún sagðist
vera trúlofuð . . . Nú, ég lét mér það
lynda. Ég sá, að þú varst líka að hugsa
um hana og ætlaði alltaf að segja þér það,
en þá fórstu að forðast mig, og ekki
varstu svo sem að bréfa mér frá neinu,
nei, það má ekki tala hreinskilnislega,
ekki fremur en það væri lífshættulegt!
Nú hefurðu heyrt allan sannleikann! Og
svo vona ég, að kunningsskapur okkar
verði sá sami og áður.“
Kjartan starði niður í gólfið. Hann var
hugsi. Samvizkan lét hann ekki í friði.
Það lá nærri, að hann hefði dauða vinar
síns á samvizkunni. En þó varð blygð-
unin ofan á í huga hans; myndi Finn-
Finnur þegja um það, sem þeim hafði
farið á milli? Segði hann frá því, vrði
hann að athlægi og ærulaus ofan í kaup-
„Ætlarðu að segja frá þessu-þessu?“
stamaði hann eftir langa þögn.
,.Nei, því geturðu treyst,“ anzaði Finn-
ur rösklega. „Ég vildi, að vinátta okkar
yrði sú sama og áður var — ef þú villt
það líka.“
„Ja, það hefur nú verið affarasælast
fyrir okkur að vera vinir eins og áður, og
ekki skal ég spara góð ráð, ef þú kemur
til mín þeirra erinda," mælti Kjartan og
horfði í gaupnir sér.
,,Já, að þú verðir Njáll og ég Gunn-
ar,“ sagði Finnur brosandi.
„Ja-e, eiginlega!“ sagði Kjartan og dró
seiminn, „en nú er sá hængur á, að ég
var að hugsa um að fara að gifta mig,
og það er nú kannske ekki heppilegt fyr-
ir vináttuna, að minnsta kosti var það
ekki gott fyrir Gunnar, svona upp á vin-
áttu við aðra að gera. Ég held að ég
skrifi henni bréf.“
„Hver er stúlkan?“ spurði Finnur og
varð bæði hissa og forvitinn.
„O, það er nú hún Stína litla í Dæld.“
Finnur þagði. Hann þekkti stúlkuna.
Hún var ekki beinlínis lagleg og heldur
ekki ung, en sagt var, að hún ætti eignir
í vændum.
„Þá má ég víst óska þér til hamingju,
vinur minn!“
„O, ætli maður láti það ekki bíða. Ég
var að hugsa um, hvort ekki væri rétt-
ast að skrifa henni bréf — uppsagnar-
bréf, skilurðu, því að ekki vil ég að kven-
maður verði til þess að eyðileggja vin-
áttu okkar aftur,“ sagði Kjartan.
„Ertu þá ekki ástfanginn af henni?“
„One-i, og þó kannske, en það var nú
fremur af því, að ég hélt, að þú værir
trúlofaður, að ég flýtti mér svona. Ne-i,
ég held, að ekkert verði úr þessu, ég þori
ekkert að eiga á hættu. Heyrðu, það er
víst bezt að ég skrifi bréfið strax,“ sagði
Kjartan.
„Viltu nú ekki hugsa þig um áður?“
„Eg er nú eiginlega búinn að því, já,
þetta var flan. Hún talaði aldrei um ann-
að en jarðarhundruð þegar við hittumst,
ekki um mig eða framtíð okkar beggja,
ónei! Heyrðu, geturðu ekki gefið mér
pappír og umslag? Það er bezt að Ijúka
þessu af.“
Finnur hálfsofnaði meðan Kjartan var
að skrifa. Þá er bréfið var tilbúið, fengu
þeir sér í bollann aftur og urðu brátt
hinir kátustu. Þegar fólkið kom inn i
baðstofuna frá fjósverkunum og gegn-
ingum, lágu þeir vinirnir steinsofandi í
rúminu og hálftæmdir bollar með brenni-
vínskaffi stóðu á borðinu fyrir framan
þá.
Ónumið land
(Framh. af bls. 13)
af sýndarmennsku, sem vekur grun
um að því er virðist ólæknandi minni-
máttarkennd. Sú þjóð, sem ekki tem-
ur sér lítillæti og einfaldleik í að-
gerðum, mun seint ná andlegum
þroska; sú þjóð, sem unir ekki kjör-
um sínum af auðsveipni og yrkir
landið og atvinnumöguleika þess af
hagsýni, mun vart búa þar lengi við
sjálfsforræði.
Talið er að fleiri menn hérlendir
eigi vélknúin farartæki en víðast hvar
annars staðar á byggðu bóli, hlut-
fallslega séð, og sum þeirra ekki laus
við sundurgerð, og eyði þó höfuðstað-
arbúararbúar sumir segja hálfri,
aðrir heilli milljón króna á degi
hverjum í akstur með leigubifreiðum.
Miklir menn erum vér, Hrólfur minn.
Og mun þó flestum tamara að rekja
ætt til Snorra goða en Björns í Mörk.
Athuga þyrfti þær ættarskrár, og má
þó við una á meðan montið og íburð-
urinn heldur sig innan landsteina, en
staðhæft að Islendingar séu sem óð-
ast að gera sig víðkunna fyrir holda-
far með afbrigðum og eyðsluáráttu,
er hæfi skrokkþunganum.
Óhugnanlegast er þó, ef styrkja-
kerfið grefur undan möguleikanum
til viðreisnar, sem sumir vilja vera
láta. Mun það sýna sig. Svo er fyrir
að þakka, að önnur tákn eru uppi en
ófarnaðarins. Jarðskjálftar verðbólg-
unnar velta ekki húsum og mann-
virkjum. Skipastóll landsmanna er
höfuðprýði, en þá fyrst er vér höfum
leiguskip á boðstólum í stað þess að
viða að farmi á erlendum fjölum,
stefnir í framtíðarátt. Þá er og flug-
flotinn eigi síður farsæl eign, en lega
landsins milli heimsálfa gerir oss í
því efni samkeppnisfæra og á von-
andi eftir að gera það betur. Er þar
um landnám að ræða, þótt í lofti sé;
en það er ekki nóg að vera fær um
að fara gandi of veröld víða, menn
verða að kunna að bergja á miði
þeim, sem býðst, án þess að gerast
ofurölva í garði Gunnlaðar, en þó
einkum að kunna að fóta sig á görn-
um vegi.
Þangað til það er lært hlakka rán-
fuglar yfir vísum val, og víst þarf
bæði vit og forsjá til að þeir verði
af bráðinni. Til þess standa þó von-
ir, fái manndómur og menning að
ráða.
En Bretinn er glúrinn og glöggt
gestsaugað:
Þetta er ónumið land!
Gunnar Gunnarsson.
SAMVINNAN 29