Samvinnan - 01.04.1981, Page 37

þóttust geta ráðið af bókinni. En tæp-
ast er það tilviljun, að ljóðin „Að
kvöldi“ og „Það kallar þrá“ standa þar
siðust. í hinu fyrrnefnda, sem er sonn-
etta og má vera til vitnis um, hvernig
Snorri leysir þraut hinna vandmeð-
förnustu bragarhátta, erlendra sem
innlendra, er fyrst lýst morgunsigl-
ingu. Dvergaskip hans, tákn skáld-
skaparins i Eddufræðum, sigla af dulu
draumahafi og nálgast land stríðs og
skelfingar, daginn og veruleikann. Að
kvöldi hverfa þau aftur „á náttsvart
djúp í rauðri glóð“, hlaðin „sekt og
hatri, helnauð dýrs og manns". í ljóð-
inu notar Snorri andstæður eins og
haf og land, dag og nótt, birtu og
myrkur á táknrænan hátt og lýsir þvi,
hvernig kaldur og nakinn veruleikinn
umhverfis hann hefur tætt i sundur
rómantíska drauma hans. En í hinu
mikla lokakvæði bókarinnar, „Það
kallar þrá“, talar skáld, sem fundið
hefur sjálft sig og að vissu leyti af-
neitað fyrri afstöðu, eins og hún hafði
birst i ýmsum öðrum ljóðum.
Þegar önnur ljóðabók Snorra, „Á
Gnitaheiði", kom út 1952, var heimur-
inn annar en verið hafði átta árum
fyrr, kalt stríð skollið á milli fylkinga,
sem stóðu gráar fyrir járnum i austri
og vestri, en á milli þeirra lítil þjóð.
sem fáeinum árum fyrr hafði slitið af
sér siðustu viðjar erlendra yfirráða og
horft vonglöð til ókominna daga. Yfir
jörðinni allri vofði nú skuggi nýs ógn-
arvopns, og þjóðin var í sárum eftir
þá atburði, sem tengdir voru inngöng-
unni i Atlantshafsbandalagið og
komu bandarísks herliðs til Keflavík-
ur 1951. Snorri Hjartarson óttaðist
þessa stjórnmálaþróun og var henni
andvígur. Nú varð hún honum að yrk-
isefni i áhrifamiklum kvæðum, þar
sem hann kvað skýrt að orði um af-
stöðu sína, en sveigði þó heitt geð sitt
svo miskunnarlaust undir kröfur
listrænnar efnismeðferðar, að úr varð
glitrandi skáldskapur, sem halda mun
gildi sínu, þótt tímar liði og aðstæður
breytist. En sú verður því miður ekki
alltaf raunin um skáldskap, sem runn-
inn er af líkum rótum. Nú var „land,
þjóð og tunga“ orðið „þrenning sönn
og ein“, sem skáldið heitir að verja
„gegn trylltri öld“. í fyrri bókinni
Nýkjörinn forseti Norðurlandaráðs, Knud
Engaard, afhendir Snorra Hjartarsyni
bókmenntaverðlaunin við hátíölega at-
höfn í Kaupmannahöfn. (Mynd: Kjartan
Jónasson).
hafði Snorri oftast verið einn á ferð í
tilfinningakvæðum sínum og lands-
lags- og náttúrumyndirnar ótruflaðar
af návist mannsins. Nú stóð maðurinn
í forgrunni í baráttu sinni fyrir friði,
réttlæti og betra lífi í landinu og um
heimsins hring. Það var engin þörf
að kvarta yfir þvi lengur, að pólitískur
og félagslegur veruleiki væri skáldinu
fjarri; nú sló hann þau gullnu stef á
skjöldu, sem hann hafði heitið í loka-
kvæði fyrri bókarinnar.
Gott dæmi þeirra er kvæðið „í garð-
inum“. Á ytra borði er það ort út af
frásögn pislarsögunnar um Krist og
lærisveina hans i Getsemane og unnt
að lesa það með þá vitneskju eina i
huga, en engum íslendingi getur
blandast hugur um, að jafnframt skír-
35