Andvari - 01.06.1965, Blaðsíða 67

ANDVARI
KAFLAR ÚR ÆVISÖGU GRÍMS JÓNSSONAR AMTMANNS
65
vandafólk þeirra, sem hann ritar um,
enn á lífi, þegar hann skrifar minningar
sínar, þótt ekki kæmu út fyrr en löngu
síðar.
Það er athyglisvert, að Þórði er frem-
ur hlýtt til séra Bjarna þrátt fyrir vinnu-
hörku, ófrelsi og rýran viðurgjörning.
Var þó Bjarni einkaerfingi séra Arngríms
og vellríkur maður, og hefði getað farn-
azt betur við umkomulausan ungling.
Þegar Þórður síðar ritar Grími vini
sínum lát séra Bjarna, harmar hann það,
kveðst eiga honum að þakka vísindalega
menntun sína. Mun þá enn hafa kennt
nokkurs sviða í því sári, er séra Jón veitti
honum með vitnisburðinum forðum, en
séra Bjarni hnekkti.
Af því sem hér að framan hefur verið
greint frá þeim feðgum er ljóst, að þeim
hefur uppeldi ekki verið eins lagið og
samtíð þeirra taldi. En hér eru þeir látnir
sitja við sama borð, lýsing samtímamanna
á þcim er líka næsta lík.
Þegar daufinginn Þórður unir ekki
vistinni á Melum betur en svo, að hann
biður föður sinn síðar að taka sig þaðan,
— hvað má þá ætla um fjörkálfinn Grím?
Síðar á ævi lætur hann þess að vísu
getið, að hann muni ekki til vistarinnar
á Melum, og má slíkt ósennilegt kalla,
og er þá næst að ætla, að hún hafi verið
honum svo ógeðfelld, að hann hafi bælt
þær minningar í huga sér, eða hann
hefur talið rétt að geta þeirra að engu.
En nú stunda þeir félagar báðir námið
vel, þótt saman séu að leikum. Hér tjóar
ekki að fara sínu fram, þess einn kostur
að byrgja harm í barmi. Svo alkunnur
alvörumaður sem séra Arngrímur þótti,
mátti vel reynast því hlutverki vaxinn
að kefja lífsgleði hjá svo körskum strák
sem Grími, sem nú átti á bak að sjá
föður sínum og heimili. Nánir vinir
Gríms hafa látið þess getið, að glaðsinna
hafi hann aldrei verið, eftir að hann óx
úr grasi. „Snemma fór ég að hugsa um
lífið með djúpri alvöru," segir hann sjálf-
ur, er hann lítur um öxl, roskinn maður.
Og enn er þess að geta, að Þórður Svein-
björnsson þjáðist í æsku af svo megnu
þunglyndi, að vissara þótti að sjá til með
honum. Hann kvaldist af sjúklegri feimni
og minnimáttarkennd. Mátti slíkt vera
rökrétt afleiðing aga námsáranna og við-
kvæmrar lundar. Hjá þeim fóstbræðrum
báðum kennir sviða í gömlum sárum, er
þeir eru á legg komnir og báðir leita
svíunar samkvæmt upplagi.
Ymsum kann að virðast, að hér sé
kveðinn upp of harður dómur um þá
Melafeðga, en svo er ekki, sök þeirra
helzt sú, að þeir voru of trúir hugsjón-
um samtíðar sinnar, fylgja út í æsar
kennisetningum aldarinnar, er farsælast-
ar þóttu til stundlegs og eilífs velfarn-
aðar. Séra Arngrími hefur verið ljóst af
afspurn, að hann mundi þurfa allra sinna
muna með til að beygja svo baldinn strák
sem Grím til hlýðni. í trausti á stjórn-
semi þeirra feðga, fá þeir enn að vera
saman að leikum, þótt slíkt mætti fá-
sinnu kalla, þegar höfð er í huga reynsla
undanfarinna ára.
Þess skal að lokum getið, að harka
séra Bjarna þótti koma fram á syni hans,
Arngrími, síðast presti á Brjánslæk, sem
varð andlega vanheill maður, og kemur
hann nokkuð við sögu síðar.
Þar sem stríð snjófjúk tilfalla.
Af ástæðum, sem nú eru ekki að fullu
kunnar, var Grímur aðeins einn vetur
við nám hjá séra Arngrími Jónssyni.
Sjálfsagt hefur honum ekki fallið vistin,
en hitt mun líka víst, að móðir hans hef-
ur naumast haft fjárhagslegt bolmagn til
að láta útskrifa hann úr heimaskóla.
Enn er þess að geta, að séra Arngrím-
ur missti konu sína haustið 1799 og flutt-
5