Andvari - 01.06.1965, Blaðsíða 34

SVEINN SKORRI HÖSKULDSSON:
Trúarskoðanir Gests Pálssonar
Grein þessi er kafli úr bók Sveins
Skorra I Iöskuldssonar, „Gestur Pálsson,
ævi og verk“, en hún fjallar um líf,
störf og skáldskap Gests. Bók þessi
kemur væntanlega út haustið 1965 á
vegum Bókaútgáfu Menningarsjóðs.
Kafli sá, er hér birtist, er úr þeim
hluta verksins, sem fjallar um blaða-
mennsku Gests.
Nátengdar greinum Gests Pálssonar
urn bókmenntir og oft og tíðum sprottnar
af þeim eru ritsmíðar hans um trúmál,
siSfræSi og lífsskoSanir. í ávarpsorSunum
í fyrsta tölublaSi SuSra segir hann:
„ÞaS er lifsskoSun vor, aS mannúSin
sé sá grundvöllur, er allt satt, rétt og gott
byggist á, og ekkert sé satt, rétt og gott,
nema þaS hvíli á þessum grundvelli.
Þessari lífsskoSun vorri munum vér
fylgja í ritstjórn SuSra. Þar af leiSir, aS
vér munum leiSa hjá oss, svo sem fram-
ast er unnt, allar skammir, bæSi um stéttir
og einstaka menn. En bíta munum vér
frá oss, ef á oss verSur ráSizt. Vér mun-
um reyna til aS segja öllum sannleik-
ann hlutdrægnislaust, eigi síSur alþýSu
vorri en embættismönnum. Henni ríSur
mest á því, aS hún fái sannleikann aS
heyra, og henni munum vér vinna þaS
vér vinnum.“
Vart hafa aSrir lýst skoSunum Gests
betur. I þessum orSum eru fólgin sann-
indi um innsta kjarna verka hans og
stefnu hans sem blaSamanns. Svo sem
þegar hefur veriS aS vikiS, spruttu miklar
deilur um trúar- og lífsskoSanir út af
endursögn Gests á greín Brandesar um
Ivan Túrgenéf, er kom í SuSra 3. nóv.
1883. Þeir Jón ólafsson og Valdimar
Asmundsson héldu því m. a. fram í ÞjóS-
ólfi 10. nóv. s. á., aS greinin væri sönnun
þess, aS Gestur teldi réttlæti, skynsemi,
gæzku og almenna gæfu ekki annaS en
þoku og reyk. Þessum greinum svaraSi
Gestur síSan í SuSra 17. nóvember og
dvaldi einkum viS þaS, sem þeir félagar
höfSu boriS honum á brýn, aS hann væri
guSleysingi. Um trúarskoSanir sínar segir
hann:
„Mér dettur ekki í hug aS fara aS
setja fram trúarskoSun mína, því trúar-
skoSanir einstakra manna, sem ekkert
hafa opinberlega látiS í ljós í því efni,
eru ekkert blaSamál. . . . Ég skal taka
þaS fram í eitt skipti fyrir öll, aS þaS
kemur engum, engum lifandi manni viS,
hverju ég trúi eSa hverju ég ekki trúi,
hvort ég trúi öllu, einhverju eSa engu.
Hver sannkristinn maSur verSur aS játa,
aS þaS sé mál, sem hverjum einstökum
manni og guSi komi einum viS.“
ÞaS er framar öSru virSing fyrir rétti
hvers manns til eigin skoSana, sem ein-
kennir þessi orS Gests. Raunar ber þaS
æSimikinn keim af skinhelgi, er Jón
Ólafsson réSst sérstaklega á hann fyrir
trúarskoðanir hans eSa lífsafstöSu. Pers-
ónuleg deila þeirra var aS vísu þegar