Andvari - 01.06.1965, Blaðsíða 84

82
ÓLAFUR JENS PÉTURSSON
ANDVARl
ina af undirokuðum meðbræðrum. f því
efni skeytti hann ekki urn þá bjargföstu
trú foreldranna, að guðleg forsjón vissi,
hvað syndugum mönnum væri fyrir beztu.
Aðeins 19 ára gamall ákvað hann að leita
lífshamingjunnar einn og óstuddur. Fyrsta
ástin leiddi hinn viðkvæma ungling um
langan sjóveg að ókunnri strönd.
í Kaliforníu komst hann brátt að raun
um, að margar torfærur eru á leiðinni til
lífshamingjunnar. Hann kynntist harðri
lífsbaráttu í sárustu fátækt, en taldi sér
þó persónulegan sigur í þeirri baráttu
einskis virði, meðan aðrir byggju við
óbreytt eymdarkjör. Flann lét sig dreyma
um þúsund ára ríkiÖ, þar sem sérhver
fær að lifa eftir beztu og göfugustu til-
finningum hjarta síns og hinn fátæki get-
ur notiÖ hæfileika sinna til fulls í stað þess
að eyða beztu árum ævi sinnar í brauð-
strit.
„Stundum fyrirverð ég mig fyrir
hina miskunnarlausu baráttu, sem fer
fram í okkar ,siðaða‘ þjóðfélagi", skrif-
aði hann.
Meðan Henry George var enn á mót-
unarskeiÖi á ritvellinum, hneigðust hæfi-
leikar hans um tíma til skáldsagnagerðar.
En atvikin réðu því, að hann kaus aðra
leið til að koma skoðunum sínum á fram-
færi. Ævistarf hans bar öðrum þræði svip-
mót af erli og ferli blaðamannsins, fyrst
við setjaravélina og síðan við skrifborð
ritstjórans, erfiðismaðurinn, sem barðist
fyrir brýnustu nauðsynjum, og ritstjór-
inn, sem móta vildi almenningsálitið,
neyddist ætíð til að taka afstöðu til knýj-
andi vandamála hins daglega lífs. Henry
George gat þó aldrei látið sér nægja
neinar skottulækningar á meinsemdum
þjóðlífsins, hann krafðist frambúðar-
lausnar.
Henry George var 25 ára, þegar hann
tók fyrst beina afstöðu til þjóÖmála. Var
það á fundi í Sakramentó, þar sem rætt
var um verndartolla, sem áttu fylgi að
fagna í Kaliforníu. Frummælandi lýsti
kostum tollverndar, en bað frjálsa verzl-
un aldrei þrifast. Fram til þessa hafði
Henry George fylgt repúblikönum að
öllum málum. Nú brá hins vegar svo
við — að hans eigin sögn — að því
lengur sem hann heyrÖi boðskap manns-
ins, því ráðnari var hann í að hafa hann
að engu. Reis hann upp og lýsti fylgi
sínu við frjálsa verzlun; taldi verndar-
tolla ala á tortryggni með þjóðum, svo
að hafa þyrfti landher og flota til þess
að varÖveita heimsfriðinn. Frjáls verzlun
mundi á hinn bóginn stuöla að bræðra-
lagi nreð öllum mönnum og þjóðum.
Ætíð síÖan var hann talsmaður frjálsrar
verzlunar, þótt sú skoðun yrði aldrei
þungamiðja í kenningum hans. f ritum
sínum tók hann gjarnan dæmi frá Kali-
forníu, en orðið heimsborgari var síðar
notaÖ um hann af andstæðingum í niðr-
unarskyni.
Þegar Henry George starfaði við
Daily Times, tók hann mjög að íhuga
það djúp, sem staðfest var milli snauðra
og ríkra. Það djúp virtist erfitt að brúa,
þrátt fyrir vöxt þjóðarauðsins. Fljótlega
tók hann að líta járnbrautina skjálgu
auga. Þegar hann kom vestur til Kali-
forníu, eftir að hafa kynnzt einokunar-
aðstöðu fréttastofu og ritsímafélags, lýsti
hann þeirri sannfæringu sinni (í Report-
er), að járnbrautin yrði vandamál fylkis-
ins. Hugmyndir hans svifu enn í lausu
lofti. Þá gerðist atvik, sem opnaði augu
hans. Skammt frá Oakland, nágranna-
borg San Fransiskó, var hann á reiðtúr
sér til hvíldar og hressingar úti í guðs-
grænni náttúrunni. Sem hann leit yfir
ægifegurð hins ósnortna lands og sá bú-
fé á beit í órafjarlægÖ, mætti hann
ókunnum manni. Til þess að brjóta
upp á einhverju umræðuefni, spurði
Henry George, hvað svona land mundi