Stúdentablaðið - 17.06.1962, Side 3

STÚDENTABLAÐ
3
Bernharður Guðmundsson, cand. theol.:
Háskóli og
þjóðhátíð
I dag höldum við Islendingar
þjóðhátíð. Um land allt koma
menn saman og minnast frelsis-
baráttu þjóðarinnar um aldarað-
ir og þess sigurs er vannst fyrir
18 árum, þá er ísland varð lýð-
veldi. Fánar blakta við hún og
forystumenn flytja ávörp og ræð-
ur og hvetja landsmenn til að
gæta fengins frelsis og hylla liðn-
ar frelsishetjur. Hátiðaljóð eru
sungin og flutt, hornablástur og
íþróttakeppni fer fram, prúðbúið
fólk og broshýr börn með fána í
hönd gæða skreyttar götur ið-
andi lífi. Um kvöldið dunar dans-
inn og kátir, hvítkolla nýstúd-
entar bregða þar svip yfir.
Þjóðhátíðahöldin standa á
sögulegum grunni. Það er engin
tilviljun að fæðingardagur Jóns
Sigurðssonar var valinn þjóðhá-
tíðardagur. Á þeim degi er hollt
að minnast sögu sjálfstæðisbar-
áttunnar, þeirra áfanga er þá unn-
ust, þeirra hugsjóna og vona, sem
feður okkar áttu. Þetta er ekki
sizt brýnt stúdentum, sem starfa
innan veggja háskólans, væntan-
legum embættismönnum þjóðar-
innar, sem halda skulu fána lýð-
veldisins hátt á lofti.
Stofnun háskólans var mikill
áfangi í sjálfstæðisbaráttu þjóðar-
innar. Það var stórsigur. Sú þjóð,
sem vildi standa á eigin fótum,
varð að eiga vel menntaða menn
til að halda á málum hennar, og
hún varð að veita þá menntun
sjálf. Því varð stofnun háskóla
slíkt brennandi baráttumál sjálf-
stæðishetjum þjóðarinnar, og far-
sælt starf þeirrar stofnunar og
trúfesti hennar við ætlunar-
verk sitt er eitt meginskilyrðið
til að varðveita fengið frelsi.
Þjóðhátíðin og nýlokið kandi-
datspróf hafa öðru fremur leitt
huga minn að því, hversu lítt virk-
ur háskólinn er í daglegu lífi þjóð-
arinnar, og að hátíðarhöldum 17.
júni á háskólinn enga aðild. Þátt-
ur hans í baráttusögu lýðveldis-
ins virðist næsta gleymdur í vit-
und almennings og jafnvel þeirra
sem nær honum standa. Öflun
frelsis kostar ævinlega baráttu,
varðveizla þess ekki síður. Hlut-
verk háskólans er því jafnbrýnt
nú og þá við vorum dönsk ný-
lenda. Þvi þarf háskólinn að eiga
hlut að þjóðhátíðinni. Virk að-
ild hans gæfi hátíðahöldunum
nýja vídd. Hún benti aftur á bak
til hinna sögulegu áfanga og erfða
og gæfu hátíðahöldunum þannig
nokkra rótfestu og aukna dýpt og
hún benti fram á við, á sífellda
frelsisbaráttu þjóðar mót erlend-
um valdaöflum og innlendri
klofning. Sú ábending er lífi
gædd af þeim hópi kandidata sem
útskrifast vor hvert frá háskól-
anum og verða forystumenn
þjóðarinnar í náinni framtíð.
Mér er í fersku minni fyrsta
vorið mitt hér í skóla. Eg hafði
veitt athygli fölum og þreytuleg-
um mönnum sem eigruðu tauga-
óstyrkir um ganga og biðu próf-
unar á þeirri þekkingu sem þeir
höfðu aflað sér undangengin ár.
Ég átti ferska reynslu frá stúd-
entsprófum og útskriftarathöfn í
Menntaskóla, en hér fannst mér
allt í stærra broti. Þessir menn
væru að ljúka löngum námsferli,
sem gerði þá hæfa til að takast á
hendur ábyrgðarstarf í þágu
þjóðarinnar. Síðar um vorið að
loknum prófum, sá ég einn þeirra
ganga til skrifstofu skólans, hann
kom skjótt út aftur með umslag
— prófskírteinið — í hendi,
bretti upp frakkakragann og rölti
út í rigninguna. Þannig voru
kveðjur kandidats og skóla. Þessi
voru hin formlegu lok námsferils
hans.
Það eru fáir farskólar í dreif-
býlinu svo aumir, að þeir
kveðji ekki brottfararnemendur
á formlegan hátt. Síðasta mán-
uðinn hafa blöðin verið full af
frásögnum um skólaslit, skýrt
frá námsárangri, skólalífi og há-
tíðlegum kveðjuorðum. Og sér-
hver stúdent geymir minningu
þess dags, er hann fékk húfuna
hvítu, og öldungar og yngri
,,jubilantar“ minntust skóla síns
og samglöddust. Og stúdentinn
minnist árnaðarorða rektors sem
fylgdu honum út til nýs áfanga
á námsferli.
Háskólinn fagnar stúdentum,
þegar þeir innritast. Þeir fá bréf
upp á það og rektor býður þá vel-
komna. Til þessa er rík ástæða,
skólinn mætti raunar taka á móti
þeim á enn ákveðnari hátt, sér-
hæfing þeirra undir framtíðar-
starf er að hefjast, undirbúnings-
námi er lokið en mikil vinna
framundan.
Nú er það mála sannast, að
sérhver stúdent skal vera studi-
osus perpetuus, námi hans lýkur
í rauninni aldrei. Þó, veitir há-
skólinn titilinn kandidat, þegar
ákveðnar þekkingarkröfur eru
uppfylltar, og menn fá bréf upp
á það. Þá verða tímamót í lífi
stúdentsins. Námsferli hans er
yfirleitt lokið, og margra ára strit
stúdentsins og ekki hans eins,
heldur og gjarnan eiginkonu og
annarra vandamanna, hefur borið
ávöxt. Þjóðinni hefur hlotnazt
nýr starfskraftur, menntun hans
hefur kostað mikið almannafé og
ætlunarverk hans er mikið — að
leggja lið við hraða uppbyggingu
þjóðar sinnar og standa trúan
vörð um frelsi hennar, sjálfstæði
og menningu.
Nú er svo háttað, að hver deild
útskrifar kandidata sína, en há-
skólinn sjálfur, sem stofnun, á þar
engan þátt. Er þar ýmiss háttur
á. Guðfræðikandidatar mega all-
vel við una, þeir hljóta skírteini
sín að lokinni prófprédikun og eru
það viðeigandi námslok og eftir-
minnileg. Aðrar deildir hafa
minna við. Kandidatar í við-
skiptafræðum bjóða kennurum
sínum upp á kaffi eða hanastél
einhvers staðar úti í bæ, ef ástæð-
ur leyfa, og rölta svo eftir skír-
teininu sínu þegar tóm er til. Það
er þeirra útskriftarathöfn. Og
það eina sem gerist að afstöðnum
B.A.-prófum er, að hinir nýbök-
uðu B.A.-menn vitja um ákveðið
umslag á skrifstofu háskólans,
rétt eins og rukkarar og sendlar.
Kandidatspróf er svo mark-
verður áfangi, að eðlilegt er að
því sé búið nokkuð form af hálfu
skólans. Það þarf að setja þenn-
an áfanga í rétt samhengi fortíð-
ar og framtíðar og ákveðið út-
skriftarform mundi verða til
áherzlu kandidötum, háskólan-
Framhald á bls. 9.