Fálkinn - 02.05.1931, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Frainkvœmdastj.: SvavarHjaltested.
Aöalskrifstofa:
Bankísíræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa i Oslo:
Auton Schjöthsgade 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverö; 20 aura millimeter
HERBERTSPRENT, Rvík.
Skraddaraþankar.
„Þolinmæöiu jirautir
vinnur allar“.
Schopenhauer segir: „Hugsum okk-
ui' mann, sem á klukku, er sýnir jafn-
rjettan borgarlegan og stjörnu-
iraeðilegan tíma. Nú á þessi maður
heima í borg, þar sem allar klukkur
Sanga vitlaust og meira að segja all-
ar j.afn vitlaust, segjum stundarfjórð-
ungi of seint. Hvaða gagn hefir aum-
u>gja maðurinn af rjettu klukkunni,
í>egar enginii tekur mark á henni, og
^vað á þessi maður að gjöra?“ Og
ergilegast er segir liann ennframur,
»0 jafnvel þeir, sem vita að þessi
klukka er sú eina rjetta, fara sárilt
eftir vitlausu klukkunum, af því að
meiri lilutinn fer eftir þeim.
Goethe ráðleggur þolinmæðina og
segir, að hún beri verkið uppi. Shake-
sPeare lælur Hamlet kvarta yfir af-
Vegaleiddum heimi, sem hann eigi að
koma á rjettan kjöl. En hver segir að
>»aðurinn með rjeltu klukkuna eigi
segja inönnum til um tímann.
Venn rekast stundum á sannindi og
^ugsa með sjer: Eftir þúsund ár
verða mennirnir máske farnir að
hugsa svoná! Það er ekki annars úr-
kostar en að hafa þolinmæði — bíða.
En svo munu sumir mæla, að bið-
>» geti orðið of löng og alt verði
orðið um seinan þegar sannleikur-
>»n kemsl til viðurkenningar. En er
j>að svo skaðlegt? Við verðum óþol-
inmóðir af því, að oss fin'st að ekki
sie tekið nægilegt mark á okkar eig-
>» meiningum, en kemur þetta þá
ekki af því, áð við oftreystum sjálf-
»m okkur og gerum okkur hærri
Eugmyndir um okkar eigin skoðanir
e» þær eiga skilið? Tíminn sjálfur
er og verður sá sterkasti. Hann kem-
»r meiru til leiðar með hækjunni
emni, en Herakles með kylfu sinni,
sögðu Grikkir.
Nú er það staðreynd, að þolin-
»iæðin og áthafnafýsnin eiga örðuga
Samleið. Mesta listin er því fólgin í
»ndirbúningnum. Að keppa ekki eftir
Þvi ómögulega er góður fyrirvari
Peini, sem ekki eru of birgir af þol-
nimæði. Og því næst að gera sjer
ijósa erfiðleikana á fyrirtækinu áður
cn byrjað er á því. Og loks það, sem
niest er um vert, að láta sjer nægja,
að koma fyrirtækinu svo langt áleiðis,
sem kraftarnir leyfa og reiða sig á,
»ð þeir sem á eftir koma, geri það
sem á vantar. Atorka, heiðarleikur
»g hyggindi deyr ekki með þeim, sem
n»rtu fer. Einhverntíma verður vit-
‘ausu klukkunum breytt eftir þeirri
i'jettu. Ekkert er áreiðanlegra. Hitt
er ekki eins áreiðanlegt, livort að við
ufuni þá stund. En er það aðal-
atriðið?
Abrabam Lincola.
Enginn ameriskur stjórnmálamaður
virðist eiga eins mikil ítök í þióð
sinni og Abraham Lincoln. Og um
engan Amerikumann hefir verið eins
mikið skrifað. Bækurnar um hann
skifta hundruðúm. Sumir hafa gert
hann að dýrlingi og ofurmenni,
aðrar telja hann að vísu mikilmenni
en þó engan veginn gallalaúsaii. En
það sem ha.fi ráðið mestu um, hve
mikið varð úr honum hafi verið
mikil mannþekking, glæsileg mælska,
járnviiji, fagrar hugsjónir og — um-
fram alt — innileg sanuið með þéim,
sem áttu bágt.
Lincoln fæddisl 12. febr. 1809 í
Ijelegum timburkofa við Nolin Creek
í Kentucky. Faðir hans var snikkari
en mentunarlaus; hann hætti þó við
smíðar en fór að stunda búskap, en
liafði aldrei sæmilega ofan i sig.
Móðir Lincolns hjet Nancy Hanks,
hún var fædd óskilgetin einhvers-
stáðar i Virginafylki.
Lincoln átti heima í Kentúcky
fyrstu átta ár æfi sinnar en fluttist
þá með foreldrum sínum til Indiana,
sem þá var nær óbygt. Lincoln fór
vel fram þar i óbygðunum og varð
sex fet og fjórir þumlungar á hséð.
Hann átti heima langt frá kirkju og
skóla, en móðir hans kendi honum
að slafa. Einstöku sinnum kom hann
þó í skólastofu, en samtals var hann
ekki nema tæpt ár í skóla. Var þvi
ekki bókvitinu fyrir að fara hjá þess-
um bergrisa, þegar hann fór út í ver-
öl.dina 21 árs til þess að leita sjer
l'jár og frama.
Um skeið liafði hann vinnu á
fljótaskipum, sem stjakað var upp
eftir ánum með flutning og farþega,
síðan settist hann að i þorpinu New
Salem í Illinois; þar var hann í ný-
lenduvörubúð en í slíkum versiun-
um var líka sel.t brennivín i þá daga.
Hann var ljúfur og kátur í lund,
kunni sæg af sögum og mesta lipur-
menni og varð því fljótt vinsæll í
þorpinu. Líkamsburðir hans urðu
líka til þess að auka honum ál.it og
vinsældir. Það er til dæmis um
mentunarástand Ameríkumanna um
1830, að þrátt fyrir það að alíir vissu
að Lincoln var alveg mentunarlaus
maður buðu þeir hann fram til þings.
Eii hann fjell. Hinsvegar urðu þessi
litlu afskifti hans af stjórnmálum
lil þess, að hann langaði til að reyna
aftur, en honum skildist, að það
þyrfti meira en líkamslcngdina til
þess að verða að gagni á löggjafar-
þingi Bandaríkjanna, og að þar
mundu allár gamansögur sem hann
kunni, ekki hafa mikil áhrif. Svo að
nú fór búðarmaðúrinn að lesa bæði
hitt og annað — hann l.as og las
alt, sem hann gat náð í. Og tveim-
ur árum siðar — 26 ára gamall —
komst hann á fylkisþingið í Illinois.
Á kjörtímabilinu fór hann að nema
lógfræði og 1837 gerðist hann mála-
flutningsmaður í Springfield, höfuð-
stað fylkisins. Það var auðveldara
þá en nú að verða málaflutnings-
maður. Innan skannns var hánn orð-
lagður fyrir dugnað í því starfi. En
árið 1846 var hann boðinn fram til
ríkisþingsins og náði kosningu, þrátt
fyrir það, að andstæðingur hans,
presturinn Peter Cartwright lcallaði
liann bæði burgeis og heiðingja.
Snentma var Lincoln talinn fiand-
maður þrælaaánauðarinnar og vakti
hann fyrst eftirtekt í þessu máli fyr-
ir ræðu, sem hann hjelt þegar um
var deilt, hvort ný fyl.ki, sem stofn-
uo væri innan lýðveldisins, skyldu
hafa, leyfi til að hafa þrælahald.
Hann varð frægur um alt rikið fyrir
ræður sinar i deilunum við Douglas
öldungadeildarmann, sem hjelt því
fram, að hvert fylki skyldi sjálfrátt
um þrælahald og að alrikinu kæmi
þetta ekkert við. Sem dæmi um rök-
semdafærslu Lincoln í þessum mál-
um skal hjer gefið ofurlitið sýnis-
hórn:
DOLLARSMEltKI Skipið hjer á
Á ItEYKHÁFNUM myndinni er tal-
----------------- ið standa öllum
skipum nútíinans frainar, að því er
snertir nýtísku þægindi og útbúnað
allan. Er það bygt i Ameriku af eim-
skipafjelaginu „The Dollar Steamship
Co“ en inerki þessa fjelags er: doll-
arsinerlci á hvítum borða á reýkháfn-
um. Skipið heitir „President Hoover“
og kostaði smíði jiess 1.600.000 sterl-
ingspund, en frú Hoover skýrði skip-
ið. Lögun skipsins er mjög frábrugð-
in því, sem gérist um farþegaskip.
„Ef að A hefir sannað að hann
hafi rjett til að gera B að þræli
sínum, þvi getur þá ekki B sannað
með sömu rökum, að A eigi að vera
þræll hans? En þjer segið, að A sje
hýítur en B svartur, svo að það
er þá liturinn, sem alt kemur undir.
Farið þjer hægt! Samkvæml þessari
reglu eruð þjer þræll fyrsta manns-
ins, sem er hvítari á hörund én sjálf-
ur þjer. Nú, jæja, þjer meinið ekki
eiginlega litinn, en að hvítir menn
sjeu gáfaðri en þeir svörtu, og þess-
vegna megið þjer þrælka ]iá. Farið
þjer aftur hægt! Því samkvæmt þess-
ari reglu eruð þjer þræll fyrsta
mannsins, sem þjer hittið gáfaðri en
sjálfan yður“.
Lincoln tók við forsetastörfum i
mars 1861 á mestu viðsjártímum i
sögu Bándarikjanna. Þjóðin var skift
í tvo hátandi andstöðuflokka og
málti búast við að suðurríkin segðu
ríkjasambandinu slitið þá og þegar.
Og ýmsir i norðurríkjunum höfðu
samúð með þrælahaldi suðurrikj-
anna. Alt logaði í hatri. Suðurríkin
áttu marga dugandi forustumenn og
sumi.r ráðherrarnir voru þeim fylgj-
andi. í Evrópu óskuðu ýmsir stjórn-
málamenn þess að rikjasambandið
færi út um þúfur og höfðu sum-
staðar verið gerðar ráðstafanir til,
að viðurkenna fyl.ki þau, sem ryfu
sambandið, sem fullvalda riki. —
En þegar styrjöldin skall á sýndi
Lincoln járnvílja sinn. Hann vildi
standa og falla með sambandi fylkj-
anna. Hinn 1. janúar 1863 lýsti hann
yfir þvi, að þrælahal.dið væri afnum-
ið en að vísu komst sú tilskipun
ekki i framkvæmd fyr en suðurríkin
liöfðu verið gersigruð.
Lincoln var tilnefndur og kosinn
forseti á ný og borgarstyrjöldinni
lauk með því, að Lee hershöfðingi
gafst upp með lið sitt. Lincoln var
farinn að yfirvega hvernig fljótast
raætti „græða sárin“ eftir styrjöld-
ina. Hann hafði náðað að kalla
mátti alla andstæðinga sina og gerl
ýmsar ráðstafanir til, að afleiðingar
ófriðarins hyrfu sem fljótast. Þá var
það, að blýkúla morðingjans hitti
hann þar sem hann sat í stúku sinni
i leikhúsinu í Washington, 14. apríi
1865. Þar lauk lífi hans. En minn-
ing fárra manna eða engra hefir lif-
að eins vel og hans.
----x----
Um víða veröld.
----X----
MAJÓlt Gene Tunney vann sjer
TUNNEY. það til ágætis hjer á ár-
-------- unum að vinna sigur á
Jack Dempsey í viðureign úm heims-
meistaratignina i hnefaleik. Yar
Dempsey talinn ósigrandi í þá daga,
eftir liinn frækilega sigur á Carpen-
tier og fleiri hnefajötnum. En ekki
varð Tunney sjerlega vinsæll í stöðu
sinni og misti hana án þess að keppa
aftur. Eftir það lagði hann stund á
margt, m. a. ljek hann í kvikmynd-
um, en harla lítið þótti lil hans konia
þar. En svo giftist hann ríkri stúlkii
af góðum ættum og nú blasir gæfan
við lionum. M. a. liefir liann verið
gerður að majór í „sjóher“ Connec-
titutfylkis og sjest liann hjer á ein-
kennisbúningi þeim, sem fylgir stöð-
unni og hershöfðinginn sjálfur af-
lienti honum, að viðstöddum Crose
fylkisstjóra. Það þarf ekki að taka
fram, að kvenmaðurinn, sem lijá hon-
um stendur er konan hans, sem er
leikkona. Illar tungur segja, að Tunn-
ey hafi ekkert til þess unnið að
verða tnajór, og að hann hafi fengið
titilinn fyrir tilstilli konunnar.
----X----
Sir Malcolm Campell, sem nú liefir
lieimsmet i bifreiðaakstri, hefir ný-
lega gefið út bók, sem hann kallar
„Mesta æfintýrið mitt“. Bók þessi er
ekki um bifréiðar, heimsmet éða ben-
sín, eins og ætla mætti, heldur um
veru hanS á Cocoseyjunum, þar sein
hann hefir oft verið undanfarin ár
lil þess að leita að fólgnum fjársjóð-
um. Hefir liann það eftir gömlúrn
heimildum, að gull og silfur frá Lima,
sem nemur 12 nliljón sterlingspundum
sje falið þar í eyjunum og vill ekki
hætta fyr en hann hefir náð í aurana.
Sir Malcoim ætlar að hefja nýja leit
að fjársjóðnum í sumar.
----x-----
Vallrínn er víðlesnasta blaðið.
fdiMllll er besta heimUisblaðið.