Fálkinn - 13.06.1931, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
Kínverjar búa til ágœtan pappir enn þann daga i dag. En þeir nota
gamlar og seinvlrkar aðferðir svo að pappirinn verður dýr.
hefir verið í Evrópu og eiin er til,
er frá árinu 1109 og er geymt í
ríkisskjalasafninu i Palermo. Á
13. öld fór kunnátta á pappírs-
gerð að breiðast að marki út um
Evrópu og pappírsmyllur voru
stofnaðar víða. Voru einkum
tuskur notaðar til pappírsgerðar-
innar, tættar sundur í mauk og
pappírinn gerður úr þeim.
Nokkru síðar kemur prentlist-
in til sögunnar og margfaldaðist
þá eftirspurnin eftir pappírnum.
En fyrsta verulega framförin,
sem varð í pappírsgerð Evrópu-
manna, kemur fram árið 1670
þegar pappírsgerðarvjel sú, sem
kölluð er „Hollendingurinn“kom
fram á sjónarsviðið. Var hún
margfalt afkastameiri en vjelar
þær, sem áður höfðu verið not-
aðar til pappírsgerðar. Nafn sitt
dregur vjelin af því, að hún var
gerð i Hollandi og tókst að halda
uppgötvuninni leyndri lengi vel,
svo að hún komst ekki út fyrir
landamærin. Á næstu áratugum
voru Hollendingar öllum þjóðum
fremri i pappírsgerð. Næsta um-
bótin, sem mikið kvað að kom
til sögunnar 1798, er frönskum
vjelfræðingi tókst að smíða vjel
til þess að framleiða pappír í
rúllum, en áður hafði allur papp-
ír verið gerður i örkum.
Tuskurnar mundu sjá skamt
til þess að fullnægja allri þeirri
feikna eftirspurn, sem nú er orð-
in á pappir, og i öðru lagi yrði
tuskupappirinn alt of dýr til
blaðagerðar. Þessvegna er mest
af blaðpappír gert úr timbri. Or
timbrinu er ýmist gert trjámauk
eða „cellulose“, sem svo er not-
að í pappírinn. Eru pappírsvjelar
nútímans oft hin mestu bákn, oft
um 50 metrar á lengd og afar
hraðvirkar, og framleiða alt að
120 metra af a,lt að 6 metra
breiðum pappír á mínútu.
Pappírsgæðin eru afarmisjöfn.
Einna dýrust pappírstegund er
sú, sem notuð er í suma þjóð-
bankaseðla, enda þolir sá pappír
ótrúlega mikið. Brjefa og skjala-
pappír er einnig oft vandaður og
dýr. En framleiðslan af þessum
pappír er vitanlega aðeins brot
úr bóka- og blaðapappírsfram-
leiðslunni. Einkum nota blöðin
ógrynnin öll af pappír, eins og
skiljanlegt er. Það er ekki smá-
ræði, sem þarf af pappír í blað,
sem kemur út daglega eða oft á
dag í upplagi yfir miljón eintaka
og máske einar 30—40 blaðsíður.
Enda er pappírskostnaður þess-
ara blaða stærsti gjaldaliðurinn
í rekstrinum. Til þess að fá papp-
írnn sem ódýrastan koma er-
lendu stórblöðin sjer því upp
pappírsverksmiðjum sjálf og
Umbúðapappír gerður úr sagi.
Timbrið komið inn í pappirsverksmiðjuna, að vjelunum sem tæta það
í mauk.
kaupa skóga til þess að vera sem
óháðust. Þannig á „Daily Mail“
afar víðlent skógaflæmi í New
Foundland og á siðustu árum
hafa stórblöðin kepst um, að
tryggja sjer yfirráð yfir skógum,
svo að þau þurfi ekki að kviða
pappírsleysi í framtíðinni.
Fullkomin vjelasamstæða í
hinum nýrri pappírsgerðum í
heiminum getur framleitt um
10.000 smálestir af blaðapappir
á ári. Vegna skóganna í Noregi,
Sviþjóð og Finnlandi kveður all-
mikið að blaðapappirsgerð i þess-
um löndum og svo framleiðslu
trjámauks og „cellulose“, sem
flutt er úr landi. Hinsvegar er til-
tölulega litið um framleiðslu
vandaðra pappírstegunda i þess-
um löndum, en þar hafa Bretar
lengi staðið framarlega og standa
enn, og eins Hollendingar.
Ýmsir kvíða þvi, að pappírs-
notkunin eigi enn eftir að vaxa
svo mjög að skógunum í lieim-
num stafi hætta af því og að þeir
gangi til þurðar. Sá ótti mun
vera ástæðulaus, ekki síst vegna
þess, að með vaxandi notkun
stáls og steinsteypu til bygginga
hefir sparast mikið timbur og á
vist eftir að sparast meira.
Um mánaðarmótin apríl—maí
komst lögreglan í New York á snoSir
um, aS tilraun yrSi gerS til þess aS
smygla þar inn ópíum meS skipinu
Milwaukee“. Undir eins og skipiS
lagSist aS þustu 150 lögregluþjónar
um borS og settu vörS viS allar dyr
og lestarop og hófu siSan leit aS eitr-
inu. Fundu þeir 70 kassa, sem sam-
kvæmt farmskrám höfSu aS geyma
járnvörur en voru fullir af ópium.
Lögreglan lagSi vitanlega hald á
þennan forSa og kostar hann sam-
kvæmt markaSsverSi um átta miljón-
ir króna.
-----x----
JunkerverksmiSurnar eru um þess-
ar mundir aS smíSa flugvjel, sem
sjerstaklega er til þess gerS aS kom-
ast hátt i loft upp, en verSur ónot-
hæf bæSi til langflugs og þolflugs.
Lögun flugvjelarinnar verSur hiS
ytra lík og Junkervjelanna, sem hjer
eru til, en flugmannarýmiS verSur
loftþjett og súrefnisgeymar látnir
endurnýja andrúmsloftiS. Allskonar
mælitæki verSa í vjelinni. Hreyfill-
inn aSeins einn. ÁætlaS er, aS flug-
vjel þessi komist 16.500 metra i loft
upp, en núverandi hæSarmet er 13.557
metrar.
í þorpinu Ocna í Rúmeníu kom upp
eldur seint i apríl og breiddist hann
svo óSfluga út, aS hvert einasta hús
í þorpinu brann til kaldra kola en
ekkert stóS eftir. Voru húsin alls 140.
Eins og nærri má geta er tjóniS ekki
lítiS, en hitt er þó verra, aS nokkrar
konur brunnu inni og margt af fólki
limlestist og stórsærSist i brunanum.
------------------x-----
í Póllandi hafa vatnsflóS mikil orS-
iS í vor, þvi aS snjóar höfSu komiS
þar óvenju miklir í vetur en vorleys-
ingarnar urSu bráSar. Einkum kvaS
mikiS aS flóSinu i VilnahjeraSi og
druknaSi þar margt, ekki sist kven-
fólk, sem í hræSsluofboSi æddi út í
flóSiS í staS þess aS reyna aS bíSa
eftir hjálp. Fundust yfir 30 lík eftir
flóSiS i nágrenni viS Vilna.
----x-----
Ameríkönsk frú, sem heitir Lucy
Hatch sneri sjer nýlega til lögregl-
unar og baSst þess, aS yfirvöldin- sæi
henni farborSa, því aS „drengurinn
hennar" eyddi öllu sinu i (írykkju-
skap og svall og gæli ekki sjeS fyrir
henni. Þegar lögreglan fór aS spyrja
hana nánan spjörunum úr kom þaS
á daginn, aS drengurinn var — 72
ára gamall!
----x-----
'í Park Lane í London er veriS aS
reisa nýtt gistihús, með 300 herbergj-
um, sem öll eru með baSklefa og öSr-
um þægindum, þ. á m. ýmsum nýjum,
er eigi hafa þekst áður. Og þannig er
frá húsinu gengiS, að ef menn vilja
stækka það siðar má lyfta þvi upp
á grunninum og bæta inn í það nýj-
um hæðum, alveg eins og amerik-
önsku bókaskápunum, sem hækka
má eftir vild með því að kaupa sjer
nýjar hillur í þá.
Við manntal, sem fór fram í Paris
8. mars reyndist ibúatala borgarinn-
ar vera 4.808.000. Hefir fólksfjölgun-
in orðið venju fremur mikil síðasta
áratuginn og stafar það eigi síst af
því, hve margir Rússar hafa sest þar
að.

i