Fálkinn - 19.10.1935, Blaðsíða 14

14
FÁLKINN
Tryggvi Gimnarsson.
Framhald frá bls. 5.
Beitti hann sjer fyrir því um
margra ára skeið, og fjekk til
að hefjast lianda í því efni
ýmsa helstu áhrifamenn þar,
meðal annara amtmannshjónin,
ritstjóra og skólastjóra. Sýnir
þetta, að tilfinning hans fyrir
líðan dýranna var ekki bundin
við heimahagana; auk þess sem
það sýnir, livilíkur áhrifamaður
hann var.
Mikið gagn vann TryggviGunn-
arsson dýrunum á langri og bless-
unarríkri æfi sinni. En þar með
var ekki lokið áhrifum hans.
Látinn vildi hann tryggja fjár-
hagsgrundvöll dýraverndunar-
innar á íslandi. Með erfðaskrá
sinni gaf hann til starfseminn-
ar í landinu mestan hluta eigna
sinna. Þá myndaðist „Tryggva-
sjóður“, sem í fyrstu nam rúm-
um 50 þús. kr., en var orðinn
um síðustu áramót, frekar 79
þús. kr. Er stjórn Dýravernd-
unarfjelagsins falin umsjá
sjóðsins, samkvæmt skipulags-
brjefi hans. Má hún ráðstafa
lielmingi ársvaxta sjóðsins til
starfsemi fjelagsins.
Er stjórn fjelagsins hafði
fengið umráðarjett yfir
„Tryggvasjóði“, varð þvi kleift
að kaupa Tungueignina. Er það
verndunarstöð fjelagsins. Þarf
eigi að lýsa þvi „hvílikt nauð-
synjaverk mannúðar og menn-
ingar hefir unnið verið með
stofnun hennar“, hinn 4. mars
1918.
Þörfin var mikil á slíkri stöð
fyrstu árin eftir að fjelagið
keypti Tungu. Á síðari árum, er
lestaferðir og flutningar á hest-
vögnum hafa lagst niður að
mestu, og bílar urðu aðal flutu-
ingatækin, er þörfin á rekstri
stöðvarinnar ekki eins brýn og
fyrr.
Á áttræðisafmæli Tryggva
Gunnarssonar Ijet Dýravernd-
unarfjelag íslands flytja hon-
um kvæði, er ort hafði Guð-
mundur skáld Guðmundsson.
Þykir hlýða að birta lijer þrjú
fyrstu erindin úr kvæði þessu:
„Hestar, geitur, kýr og kindur,
kettir, hundar,
vininum Tryggva gamla, góða,
góðan dag i ljóðum bjóða.
Fuglar hiinins hjartans kveðju
honum senda.
Verji hann öllum sóknum sorgar
sá, er fyrir hrafninn borgar.
Mannvin þann og inálleysingja
megin vörðinn
blessi guð í góðri elli
og geislum yfir „kallinh“ helli“.
Þegar litið er á framkvæmdir
Tryggva Gunnarssonar í þágu
dýraverndunarinnar, verður ljóst,
að það er ekkert smáræðisstarf,
sem hann liefir int af höndum.
Hann beitti sjer fyrir þvi að
hafa áhrif á almenningsálitið.
Hann hreytti til mikilla hóta
hugsunarhættinum, jók mjög
mannúð manna með dýrunum,
aðallega með riti sínu „Dýra-
vininum". Hann kom af stað
dýraverndunarfjelögum víðs-
vegar um landið. Hann hafði
mikil áhrif á löggjöfina; meðal
annars kom því til leiðar, að
sett voru strangari og fyllri lög
gegn illri meðferð á dýrum, en
áður höfðu sett verið í land-
inu. Og margt fleira gerði liann
fyrir dýrin.
Slíkir menn eru mjög sjald-
gæfir.
Skyldust elsku til dýranna
var ást Tryggva Gunnarssonar
til blóma og trjáa.
Alþingisliúsgarðurinn er einn
þáttur verka lians. Af því verki
hafði hann margar gleðistundir.
í garðinum naut liann síðustu
unaðsstundanna, hið seinasta
sumar, er hann lifði, við að
hlúa að nýgræðingnum þar og
við ilm blóma.
í þessum garði kaus liann
sjer legstað. Þar hvílir hann
nú, í steinhvelfingu þeirri, er
liann hafði sjálfur látið gera
sjer þar.
Ofap á steinhvelfingunni, á
steinstöpli, stendur brjóstmynd
af Tryggva, eftir Ríkarð Jónsson,
steypt í eir. Kaupmannastjett
Reykjavikur reisti lionum
minnisvarðann, sem er hinn
fegursti, enda mikið listaverk.
„Stöpullinn undir brjóst-
myndinni er skreyttur utan með
einskonar brúamyndum, er
tákna verklegar lramkvæmdir
Tryggva. En að ofanverðu í
stöpulinn að framanverðu er
greipt lágmynd úr kopar.
Fremst á miðri plötunni rís
upp trje eitt mikið, í líkingu
við pálma, og er á það letrað:
„Verndarlilynur dýranna". Þessi
hlynur táknar alúðarfulla um-
liyggju Tryggva Gunnarssonar
fyrir dýrunum. Á neðanverða
plötuna eru mótuð öll íslensk
húsdýr, í ýmsum stellingum, er
virðast una i ró, og í skjóli trjes-
ins, sem breiðir lim sitt yfir
þau. En í liminu eiga fuglarnir
aðsetur sitt, og sjást þeir einnig
á myndinni.
Á bak við dýrin sjást íslensk
fjöll, m. a. mynd af Búlands-
tindi, sem er engu líkari en
pýramída, gerðum af risahönd-
um og er þar með táknaður
liinn mikli manndómskraftur
Tryggva".
Er minnisvarðinn var afhjúp-
aður, 12. des. 1917, var sungið
fagurt kvæði, er Þorsteinn rit-
stjóri Gíslason liafði ort. Sein-
asta erindi kvæðisins er þannig:
,^Og þegar vorið vermir mörk
og vaknar líf í greinum,
og aftur lifna blöð og hjörk
og blóm í hlje af steinum,
— sem fyrrum enn þau fagni þjer
með fyrstu brosum sínum.
Við æfidraum þinn undu hjer
í urtagarði þinum“.
Sagan mun skipa Tryggva
Gunnarssyni á bekk með bestu
og mikilhæfustu sonum þjóðar-
innar, og framtíðin geyma
minningu lians. En mestur ljómi
mun standa af mannúðarverk
um hans, dýravininum Tryggva
Gunnarssyni.
Ludvig C. Magnússon.
MARTA EGGERTH,
hin vinsæla kvikmyndadís og söng-
kona, sem flestir bíógestir lijer hafa
margsinnis sjeð og heyrt, fór í sum-
ar í kynnisför til Parisar. Var henni
tekið þar eins og drotningu. Hjer
sjest lnin á brautarstöðinni Gare du
Nord í París, með fangið fult f
blómum og hrosandi eins og hest í
kvikmynd.
HITABELTISSJÚKDÖMAR.
Framh. af hls. 7.
on taugaveiki ber talsverðan á-
rangur, og lyf gegn svefnsýki.
Evrópuþjóðir, sem lagt hata
mikla áherslu á fjölgun fólksins,
þykjast þurfa ný lönd í Afrík i,
handa landnemum. Reynslan
bendir þó ekki á, að þetta niuni
verða. Hvítir menn hafa ekki
sest að, svo teljandi sje, nema í
Suður-Afríku og við Miðjarðar-
hafið. Annarsstaðar í Afríku eru
aðeins 300 þús. hvitir menn.
Enginn veit hvort livítir menn
muni geta sest að fyrir fult og
alt í hitabeltislöndunum, og
lialdið þar líkamlegu og andlegu
atgjörfi, kynslóð fram af kyn-
;lóð.
Mr. Gaylor í Massachusette hefir
heimsmet í því, að halda niðri í sjer
andanum. Um daginn reyndu lækn-
ar hann —og hann hjelt í sjer and-
anum i 14 mínútur og 2 sekundur.
-----------------x-----
Um daginn var maður að grafa
skurð rjett fyrir utan Linz. Bíll kom
þjótandi fram lijá, og og misti auka-
bílhringinn í því. Maðurinn hrópaði
á eftir hílnum, en hann hjelt áfram
með fullri ferð. Við athugun á bíl-
hringnum kom í Ijós, að hann var
fullur af silfurpeningum, sem híl-
stjórinn hefir ællað að smygla úr
landi. Það hefir ekkert til hans
spurst siðan.
Sunnudags hugleiðing.
Eftir Pétur Sigurðsson.
Mannræktun.
Það hafa farið fram harðvít-
ugar Gyðingaofsóknir í Þýska-
landi. Ef ekki væru til nema
iveir menn í heiminum, annar
Þjóðverji en liin Gyðingur, og
Þjóðverjanum yrði það á óvart
að drepa Gyðinginn, livað mundi
Þjóðverjinn þá gera? — Hann
mundi fremja sjúlfsmorð. —
Öll ríki veraldarinnar og þeirra
dýrð, öll gæði og fegurð jarð-
arinnar, yrði honum einskis
virði, ef enginn væri maðurinn.
Þetta sýnir liest, að maðurinn
hefir mest gildi fyrir manninn,
og þó ofsækja menn hver annan
í blindni sinni.
Þar sem það er vitanlegt, að
maðurinn er manninum meira
virði, en alt annað, þá á hann
lika að leggja meiri alúð við
mannræktun, en alt er hann
ræktar.
Margir fallegir bleltir á landi
hjer, bæði tún og trjágarðar,
vitna nú um það, hversu má
hreyta óræktarmóum, mýrum
og holtum í blómlegan gróður.
En — mikið erfiði, þolgæði og
mikla trú hefir þetta ræktunar-
starf kostað. Munu þeir ekki
hafa liugsað stundum, sem unnu
hetta verk: Ætli það horgi sig,
ætli þetta lánist nokkurn-tíma?
Og þótt það lánist, getur þetta
ekki orðið aftur að óræktarmó
og flagi?
Mannræktunin þetta að
fegra, fullkomna og bæta mann-
lífið, útheimtir mikið erfiði, þol-
gæði og mikla trú. Oft finst
þeim, sem verkið vinna, árang-
urinn vera lítill, og stundum
liugsa þeir sjálfsagt: Ætli það
horgi sig? — Um slíkt má ekki
liugsa. Þeir sem rækta landið,
njóta gæða þess, og komandi
kynslóðir. Þeir sem rækta mann-
lífið vinna sér sjálfum, en þó
sjerstaldega næstu kynslóðum
ómetanlegt gagn með því. Eng-
in bölsýni má komast að lijá
þeim mönnum, sem eru sam-
verkamenn skaparans við það að
rækta mannlífið eða gróður
landsins. Þeir sem rækta land-
ið byrja oflast með litla bletti,
sem þeir láta svo stöðugt
stækka. — Það er líka gott við
mannræktun að byrja með litla
bletti, smá hópa, er stöðugt
stækki. Þetta geta verið söfnuðir,
skólar, eða fjelagsskapur í ein-
liverri mynd. Það er gott fyrir
menn að koma saman í smá
hópum til þess að lesa góðar
bækur, tala saman, hugsa og
ræða viðfangsefni mannsandans
sameiginlega. Þar auðgar liver
annan og örfar. Það er ræktunar-
starf. Þannig þyrftum við að
efla menningu okkar, og þá
fyrst og fremst andlega menn-
ingu, meira en við liöfum gert i
seinni tíð. Guðs blessun fvlgir