Fálkinn - 21.12.1935, Blaðsíða 30

28
F Á L K I N N

JOl.ABI.AÐ BAMNANNA
Gullúríð,
Sveinn var tvímælalaust forustu-
sauðurinn í 1. bekk gagnfræðadeild-
arinnar. Hann var upphafsmaður
allra strákapara í skólanum og >
nánd við hann. A leikvellinum var
hann fræknastur í flokki og þó
undarlegt megi virðast gekk honum
vel í skólanum líka í öllum náms-
greinum nema reikningi, en þar
leitaði hann hann ráða og hjálpar
hjá Jörgen sessunaut sínum, en horg-
aði honum hjálpina með því að
vernda hann fyrir hinum strákun-
Um, því að Jörgén var lítill og per-
visalegur og var oft i hættu stadd-
ur á leikvellinum þegar ólætin
keyrðu úr hófi. Einn drengur enn
var í bekknum, sem við þurfum að
kynnast, því að hann leikur þýð-
ingarmikið hlutverk í sögunni. Það
var Friðrik, einstök kveif, sem fór
að orga þegar liann fjekk ljelegan
vitnisburð. Aldrei datt honum í hug,
að skifta svo miklu sem súkkulaði-
bita milli sín og hinna drenganna,
þó hann væri með vasana fulla. Á
hverjum morgni var honum ekið í
skólann á skrautlegum bíl, já, hann
var einstaklega „fínn“ maður.
Einn daginn kom Friðrik í skól-
ann, ennþá uppstroknari en liann
var vanur, og fyrir utan venjulega
smyrslailminn, sem að staðaldri var
kringum hárið á honum eins og
geislabaugur, lagði af honum fjólu-
ilm í dag, svo sterkan að hver al-
mennilegur strákur hefði haft ástæðu
til að fitja upp á trýnið.
—- Er afmælisdagur fjólunnar í
dag? spurði Sveinn ósköp sakleys-
islega, en allir strákarnir skellihlóu.
Eftir svona meðferð datt Friðrik
ekki í hug að hafa fyrir að sýna
strákunum nýja gullúrið, sem hann
hafði fengið í dag, það var vel
geymt i vestisvasanum og reyndar
var varla vert að taka það upp, því
að það var stansað. — Hann hafði
dregið það of mikið upp. Þegar
skólatiminn var úti fór Friðrik einn
heim, til þess að gæða sjer á súkku-
laði og rjómakökum í næði, og það
er enginn efi á að hann gerði það
svo um munaði — það ])urfti ekki
annað en að líta á nefið á honum
daginn eftir til að sjá það. Hann var
ósköp fölur, alveg eins og hann
hefði niðtirgang. Jörgen var líka
sjerstaklegá fölur þennan dag og
varð að biðja um leyfi til að fá að
fara heim eftir fyrstu kenslustund-
ina.
í sama bili og drengirnir voru að
búasl til heimferðar eftir erfiði dags-
ins kom Friðrik hlaupandi inn í
bekkinn.
— Hefir nokkur sjeð gullúrið
mitt? hrópaði hann.
— Ha, áttu gullúr, Friggi, hvernig
lítur það út? Hefir það hlaupið frá
þjer? Og svona rigndi spurningun-
um yfir veslinginn. Þú heldur þó
víst ekki, að við höfum stolið því,
kallaði Sveinn reiður. í sama bili
kom skólastjórinn inn— hann hafði
heyrt hávaðann í drengjunum, leit
spyrjandi á þá, þvi að hann hafði
aldrei orðið þess var, að þeir dveldu
í bekknum svo mikið sem sekúudu
eftir að kenslustundin var úli.
— Herra skólastjóri, gullúrið mitt
er horfið, sagði Friðrik og röddin
titraði, en óánægjukliður heyrðisl
frá hinum drengjunum.
— Hvað hefir þú eiginlega við
gullúr að gera? spurði Sveinn kank-
víslega.
— Þögn! sagði skólastjórinn. —
Þetta er ákaflega leiðinlegt. En ertu
nú viss um, að þú hafir hafl úrið
.með þjer i skólann?
Friðrik kinkaði kolli. Slúlkan setti
sjálf úrið i vestisvasa minn í morg-
un og festi keðjulásinn í hnappa-
gatið, það er jeg alveg viss um.
— Vissi jeg ekki bankabygg! hann
klæðir sig ekki einu sinni sjálfur!
heyrðist tautað í bekknum.
— Væri það ekki hyggilegast að
þú talaðir við herbergisþernuna
þína fyrst, og segir svo forehlrum
þínum um leið, að það sje bannað
að ganga með verðmæta hluti á sjer
i skólanum. Jeg skal láta setja upp
auglýsingu í garðinum, um að þú
hafir lýnt úrinu. Hvernig leit það
út ?
Friðrik lýsti úrinu svo glæsilega,
að drengirnir göptu af undrun. Það
kom nefnilega fram að þetta var
gullúr í tvöföldum kassa og emalje
greypl inn í lokið.
Tíminn leið og ekki kom úrið
fram. Friðrik hefir ekki ])orað að
segja frá því heima að hann hafi
týnt úrinu, svo að um sinn gerðist
ekkert.
Eftir nokkra daga kom Jörgen
aftur í skólann og var þá enn aum-
„Hefir nokknr sjeð úrið mitt?"
ingjalegri en hann hafði nokkurn-
tíma verið áður. Sveinn bauð hann
innilega velkominn og nú þurfti
hann ekki að kvíða fyrir reiknings-
tímunum lengur. En Sveini hafði
brugðið óþægilega við þegar Jörgen
dró upp stórt gullúr í miðri kenslu-
stundinni, horfði á það, og hlustaði
á það ganga og stakk því svo aftur
í vasa sinn. Hann var alveg mállaus
af undrun — hann sem hafði haft
takmarkalaust traust á Jörgen og
Irúað á ráðvendni hans. Gat það
verið mögulegt, að vinur hans væri
þjófur? Sveinn gat ekki trúað þvi,
og þó — úrið svaraði alveg til lýs-
ingarinnar seln Friðrik hafði gefið
á því, og það var ekki oft sem inað-
ur sá úr með emalje i lokinu. En
honum fanst það ótrúleg bíræfni að
taka upp þýfið fyrir augunum á öll-
um í bekknum. Væri ekki rjett að
vera einlægur og spyrja hann hvern-
ig hann hefði komist yfir þetta úr.
— Nei, grunurinn málbatt hann.
Hann leit hornauga til Friðriks, sem
auðsjáanlega hafði þekt úrið líka,
því að hann hafði ekki augun af
vestisvasa Jörgen, þar sem úrið var.
Það fór hrollur um Svein, því að
hann hafði þrátt fyrir alt samúð
með Jörgen, og hann kveið fyrir
þeirri stundu er alt kæmist upp, því
að svo vel þekti hann Friðrik, að
hann mundi ekki draga neitt af lield-
ur segja öllum frá þessu sem hann
næði til. Hann sat þarna eins og
villidýr sem situr um bráð sina,
heitur í kinnunum og með starandi
augu, reiðubúinn til að ráðast á
fórnardýrið. Það var hringt og Frið-
rik flýtti sjer út. Sveinn sat í kuð-
ung við borðið sitt, hann hafði ekki
rænu á að hlaupa út á leikvöllinn,
og þegar skólastjórinn kom að vörmu
spori inn í bekkinn og Friðrik sigri
hiósandi á eftir honum, varð Sveinn
vitni að yfirheyrslunni. Skólastjór-
inn sneri sjer að Jörgen.
— Jeg heyri sagt að þú gangir
með gullúr á þjer, er það rjett? Jörg-
en svaraði ekki. Skólastjórinn hjelt
áfram og brýndi röddina: — Frið-
rik hefir mist úrið sitt, og hann
segir að þú hafir alveg samskonar úr
i vasanum. Sveinn stalst til að líta
á Jörgen, sem var náfölur og skalf
allur og krepti hnefana.
— Sýndu mjer úrið, sagði skóla-
stjórinn, en Jörgen hristi höfuðið.
— Jæja, þá verð jeg að láta skoða
þig með valdi. í sama augnabliki
MARTIN LUTHER.
minni, til kenslu barna, en
lianda prestunum samdi hann
fræðin hin meiri, til notkunar
við kensluna.
En Luther var ekki aðeins
trúarhetja lieldur ljet hann sjer
einnig mjög umhugað um öll
þjóðfjelagsmál og meðal anin-
ars ljet hann styrktarmál fá-
tækra miklu skifta. Sjálfur
greiddi hann götu fátækra stúd-
enta.
Árið 1525 gifti hann sig alveg
upp úr þurru, Katrínu Bora,
sem var 26 ára og hafði verið
nunna. Bjuggu þau í klaustrinu
í Wittenberg og varð heimili
þeirra fyrirmyndin að presta-
heimilum seinni tíma. Þau eign-
uðust þrjá syni og þrjár dætur.
Kenningar Luthers höfðu
smámsaman hreiðst út um alt
Þýskaland og breiddust smátt
og smátt til næstu landa, þó að
eigi væri þar í öllu fylgt kcnn-
ingum eða tilhögun Luthers.
Þannig stofnuðu liæði Zwingli
og Calvin til siðaskifta. Til þess
að koma samræmi í þann glund-
roða, sem orðinn var, boðaði
Karl keisari ríkisdag i Augs-
burg 1930 og var skorað á for-
ingja evangelisku kirkjudeild-
anna að koma þar og leggja
fram játningar sínar. Luther fór
þangað ekki sjálfur en fylgdist
með öllu sem gerðist og sam-
þykti játningu þá, sem Filip
Melankton lagði fram á ríkis-
deginum og varð siðar játning
lúterskrar kirkju.
En viðleitni keisarans varð á-
rangurslaus. Ekkerl samkomu-
lag náðist á ríkisdeginum og nú
gerðu kaþólsku furstarnir banda
lag, en siðbótárfurstarnir gerðu
þá bandalag á móti.
Luther og Melankton gerðu
skissu sem varð ærið afdrifarik.
er þeir leyfðu Filippusi land-
greifa af Hessen að giftast í
annað sinn þó hann væri giftur
fyrir. Fjekk þetta svo á Melank-
ton að hann lagðist veikur og
hugðist að deyja.
Luther var ekki heilsuhraust-
ur maður sjálfur Hann hafði
aldrei hlíft sjer og reyndi að
jafnaði mikið á sig. Hrjáðu
ýmsir sjúkdómar hann um dag-
ana og varð liann að lokum að
hætta fyrirlestralialdi í W.itten-
berg i nóvember 1545 og fáum
mánuðum síðar andaðist hann,
18. febrúar 1840, 63 ára gamall,
í Eisleben, sama bænum sem
hann fæddist. Hann er grafinn
í hallarkirkjunni í Wittenberg.