Fálkinn - 21.12.1935, Side 45

F Á L K 1 N N
43
Dalssel við Eyjafjöll.
Steinar undir Eyjafjöllum.
Stóra Dimon.
þeirri sögu er til orðin þessi al-
kunna vísa.
Þrasa kista auðug er
undir fossi Skóga,
hver sem þangað fyrstur fer,
fœr þar auðlegð nóga.
En í hvert skifti sem tilraun var
gerð til að ná gullkistunni uppúr
kerinu, sýndust Skógabæirnir standa
i björtu báli. Þrasi gamli hefir vilj-
að geyma og gæta skildinganna
sinna sjálfur, og ekki viljað að þeir
kæmust i óverðugra hendur! —
Meðfram öllum Eyjafjöllum er
mikið undirlendi og grösugt, og er
þar mikil b-'ggð. Þó Eyjafjöll sjeu
öll fögur og tilkomumikil, þykir
flestum ferðamönnum fallegast i
Skarðshlíð, Drangshlíð, Drangshlíð-
ardal og Skógum. —
Við Skógafoss var komið á ieið-
arenda, og eftir að hafa skoðað
fossinn vel og rækilega, var lagl af
stað vestur með fjöllunum, að Stein-
um, þar drukkið kaffi, og síðan
haldið vestur að Seljalandi. Þar
varð að fá hesta og fylgd yfir Mark-
arfljót að Dalsseli.
Að Dalsseli var kominn stór Stein-
dórsbíll og áttu hans „bifknúðu hjól“
að æða með hópinn til Reykjavíkur
um kveldið.
Dalssel (uppliaflega líklega „seÞ‘
frá Stóra-Dal) er einn af hinum svo-
nefndu „Hólmabæjum“. Eru það ö
hæir, sem standa á hólmum milli
Markarfljóts og Álanna. Þeir til-
heyra Eyjafjöllum. Áður en brúin
kom á Markarfljót, (og eftir að
Þverárbrúin var byggð) var Dalssel
endastöð Reykjavíkurbílanna á leið-
inni austur, og ’þaðan flutt yfir
Markarfljót að Seljalandi, en þar
tóku við bílar frá Vík í Mýrdal. En
meðan engin brú var til yfir vötn-
in, fóru sunnanbílarnir að Hlíðar-
enda í Fljótshlíð, og þaðan var þá
flutt yfir vötnin að Hamragörðum
eða Seljalandi. Var það all-löng leið,
Úr Stóraenda. Krossáraurar og í bak-
sýn Eyjafjallajöknll.
og oft erfitt ferðalag, ekki síst þeg-
ar inörg smábörn voru með í för-
inni, eins og stundum kom fyrir.
Vegurinn frá Dalsseli og norðvestur
á brúna á Þverá hjá Hemlu, liggur
skamt fyrir ofan efstu bæi í Land-
eyjuin, nema Ossabæ og Hemlu. Þar
er farið vestan við túnið.
Af þessari leið blasir við lítið en
fallegt einstakt grasigróið fjall upp
á aurunum. Það hjet til forna Rauða-
skriður. Þar hefir verið skógur á
dögum Njáls og Gunnars, og áttu
þeir sameiginlegt skógarhögg þar. í
Rauðaskriðum byrjuðu húsfreyjurn-
ar á Hlíðarenda og Bergþórshvoli
vígaferli sín, og þar biðu Njálssynir
og Ivári uns þeir sáu Þráinn Sig-
fússarson leggja af stað frá Stóra-
Dal í sína siðustu ferð.
Því miður hefir liið forna nafn
ekki haldist á fjallinu. Um aldir
hefir það verið nefnt Stóra Dimon
(þ. e. stóra tvífjall), en Litla Dimon
(litla tvífjall) er stutt fyrir neðan
Marlcarfljótsbrúna, og hefir áll úr
Markarfljóti áður fyr skilið það frá
landinu.
1 björtu og góðu veðri er mjög
gott útsýni af Stóra Dimon til Þórs-
merkur (norðanverðrar), Fljótshlið-
arinnar, yfir Landeyjar, og til Vest-
mannaeyja. Mjög auðvelt er að
ganga upp suðaustur hornið á
Dimon, og gerir það nú orðið
margt ferðafólk, þegar veðurskil-
yrði eru hagstæð.
Hefði Stóra Dímon ekki verið til,
er vafasamt að hægt hefði verið
að byggja brú yfir Markarfljót,
(nema þá með margfalt meiri
kostnaði), því alt grjót i brúna og
hinn mikla 2 km. langa varnar-
garð frá henni, er þaðan tekið.
Á öðrum slað var ekki grjót að fá,
fyr en þá langt í burtu.
Og viðhald mannvirkjanna við
Markarfljót, byggist á grjótnámun-
um í Stóra Dimon.
Um Austur Landeyjar liggur bíl-
vegur niður með Álunum að vestan-
vei ðu, að Mi&ey, og mun vera fyrir-
hugað að hann liggi þaðan vestur
eftir hreppnum. Annar vegur liggur
niður austurbakka Affallsins að
Ilallgeirsey.
Þrjú systkin, er hjetu Hildir,
Hallgeir, og Ljót, námu Landeyjar
allar. Bæi sina nefndu þau i höf-
uðið á sjálfum sjer, og eru þau
bæjarnöfn til enn í Landeyjum,
Hildisey, Hallgeirsey og Ljótar-
staðir.
Ossabær (eða Vorsabær) Hösk-
uldar Hvítanesgoða, er fyrir löngu
kominn í eyði; hefir hann verið
nokkiið sunnar og vestar, en sá
Ossabær, sem nú er til, og þjóð-
vegurinn liggur um. Þar er nú upp-
blástur, og ömurlegt um að litast.
Ilvitanes, þingstað Höskuldar, telur
Matth. Þórðarson fornmenjavörður
sig hafa fundið, miðja vega milli
Affallsins og Hemlu. Er það dálítið
nes, sem Eyjarfljót myndar örstutt
frá bæ, er áður hjet „Brók“, en
nú Hvítanes, síðan 1920. Fann
Matthías í þessu nesi búðartóftir
1927, sem hann telur liklegt að sjeu
frá Hvitanesþingstað. Þjóðvegurinn
liggur þarna rjett hjá. Affallið skii-
ur Austur og Vestur Landeyjar. Er
Bergþórshvol! á ytri bakka þess
neðarlega. Þar er nú prestssetur.
Bergþórslivoll er tvímælalaust eitt
kunnasta bæjarnafn á lapdinu. Er
hugsanlegt að til sje nokkurt mann-
barn á landinu, sem ekki þekkir
nafnið á bæ Njáls, Bergþóru,
Skarphjeðins, Gríms, Helga og Kára?
Stórbýlið Hemla er á eystri
bakka Þverár, stutt frá brúnni
yfir hana.
Frá Hemlu liggur bílbraut niður
í Vestur Landeyjar, um Akurey og
Álfhóla, og á hún síðar að liggja
austur eftir sveitinni að neðan-
verðu að Bergþórshvoli.
Landeyjar eru allar flatlendar og
víðast mjög grösugar. Eru þar mik-
il engjalönd, og því ágætar bú-
jarðir. —
Frá Þverárbrú, að Stórólfshvoli
er ekki nema spottakorn, og þegar
þangað var komið var ferðahópur
inn búinn að fara hringinn i kring-
um eystri dalinn, (sem áður er
getið) meðfram öllum Eyjafjöllum,
og síðan þvert yfir milli Selja-
landsmúla og Hvolsfjalls. Var nú
spýtt duglega bensíni á þann gula
frá Steindóri, og haldið beina leið
heim til höfuðstaðarins.
Ferðalagið hafði staðið yfir í ca.
54 klst., þar af var verið á ferða-
lagi í 30 st.
Ferðast var nál. 380 km., ým-
ist með bifreiðum eða á hestbaki.
En enginn var þreyttur og allir
ánægðir, og gátu áreiðanlega af
heilum hug tekið undir þessi orð
rangæisku skáldanna (G. D. og
G. G.) að
„leiðin til fjalla, hún laðar oss alla,
sem ljómandi musterisdyr“
og að
„æskugleðin aldrei dvín,
upp við blessuð fjöllin mín“.
A. .1. .lohnson.
Hjer skeður aldrei neitt
er ein merkasta bókin sem út hefir komið í
óir; hún byggist á áhrifaríkum og sönnum
atburðum daglegs lífs á nýtísku sjúkraluisi.
Heppilegasta jólagjöfin verður
Hjer skeður aldrei neitt.