Fálkinn - 06.09.1940, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
5
Lyfsalinn Parmentier, sam
hafði kynst kartöflunum í Hann-
over og sjeð fólk leggja þær sjer
til munns, ráðlagði stjórninni að
hefjast þegar lianda um kartöflu-
rækt. Stjórnin fjekk lyfsalanum
stóra landspildu að gera tilraun-
ir á, og þær tilraunir gáfusl á-
gætlega. En aðeins einn galli var
á öllu saman: Fólk vildi ekki
leggja sjer kartöflurnar til
munns. En þá tók Parmentier
það til bragðs, að liann auglýsti
um alt, að liann yrði að láta halda
vörð um kartöflur sínar, svo að
þeim væri ekki stolið. Það hefðu
nefnilega einhverjir stolið frá
honum kartöflum, og þeir væru
ólmir i meira. Þessvegna yrði nú
stranglega refsað fyrir að stela
kartöflum. Þetta hafði vitanlega
þau áhrif, að nú fóru ýmsir að
koma, til að stela kartöflum, því
að forboðna eplið er jafnan sæl-
ast. En varðmennirnir lokuðu
öðru auganu og voru ósjáandi á
Jiinu. Á þennan hátt varð kartafl-
an vinsæl i Frakklandi.
1 Englandi, sem var fyrsla
lcartöflulandið austan Atlanls-
Jiafs, gengur kartaflan undir
nafninu „potato“. Um uppruna
þess nefns er eftirfarandi saga:
Þegar Spánverjinn Pizarro
lagði undir sig Perú, fór liann
fram gegn Indíánum með mik-
illi grimd. Einn daginn ætlaði
liann að taka einn liöfðingja
þeirra af lífi, að dóttur Jians á-
sjáandi. En þá gekk einn af liðs-
foringjum Pizarros á milli með
hrugðnu sverði og liindraði af-
tökuna. Var liann tekinn hönd-
um og dreginn fyrir herrjett.
Hann var dæmdur til dauða.
Þessari liörðu refsingu —1 að liáls
liöggvast — var aðeins beitt við
þá Spánverja, sem rjeðust á
landsmenn sína, að innfæddum
mönnum viðstöddum. En þess-
um liðsforingja, Don Pedro hjet
liann, tólvst að flýja. Dögum sam-
an reikaði hann um eyðimerk-
urnar og var að örmagnast al'
sulti. Loks liitti hann höfðingj-
ann, sem hann hafði bjargað,
og dóttur lians. Lifðu þau á jurta
rótum og ávöxtum. Don Pedro
þótti mest varið í rótarlmúðana,
sem hann fjekk lijá þeim feðg-
inunum; voru þeir grafnir upp
úr jörðinni. Það var nóg til af
þeim. og Pedro fjekk eins og
Jiann vildi. Dvaldist liann i flokki
þessa indiánahöfðingja í tvö ár.
Þegar Pizarro misti völd þorði
Don Pedro að koma fram úr
fylgsnum sínum á ný. Tók dótl-
ir höfðingjans skírn og Don
Pedro giftist lienni. Hún hafði
lieitið Batata, en breytti nú um
nafn og nefndist Juana. En
fyrra nafnið er talið sama orðið
og potato. — Þessar viltu karl-
öflur voru eklci stærri en hnetur
og það Jjorgaði sig varla að rækta
þær.Það var prófessor einn i
Wien, sem hætti kartöflutegund-
irnar og gerði þær stærri og' nær-
ingarmeiri, og á síðari árum hafa
margir unnið að því sama. Nú
li vi li iir,\ imI;i í rjettir
Thorben Hjelm c/reifi (Aage Föms) og greifadóttirin i Steinholti (Marguerite Vibg). Þan eru aö tala um
búskapinn.
Danska leikkonon Marguerite Vibg
leikur aSalhlutverkið í kvikmynd-
inni ,,Greifafrúin í Steinholti“. —•
l'etta er gamanmynd og á, aö sögn,
mjög vel við Marguerite Viby.
Þessi unga greifafrú, sem hún leik-
ur hjer, hefir dvalið nokkur ár í
Ameriku og kemur nú heim á œttar-
óðal sitt eftir þá útivist. Hún hlakk-
ar mjög til þess að hitta aftur móð-
ur sína og gamla greifann, afa sinn.
llún hefir i huga bollaleggingar um
dýrlegar veislur lieima á óðali og
ntargan góðan fagnað. En lieldur
verður þó lítið úr framkvæmdum,
þegar heim kemur, því að hún kemst
að raun um, að þar gengur alt á
trjefótum. Afi hennar lætur sjer
standa á sama um alt annað en það,
að rannsaka sögu ættarinnr. Greifa-
dóttirin ákveður því að láta hendur
standa fram úr ermum og reisa bú-
skapinn úr rústum. En það er hægra
sagt en gert, og loks þykist hún sjá,
að ekkert geti hjálpað annað en það,
að hún kræki í rikan eiginmann.
Henni dettur strax í liug nágrann-
inn, Jörgen greifi Hjelm, en hann
hefir þá til allrar óhamingju skotið
sig tyfsaladóttur í næsta bæ. En nú
kernst skriður á söguna og endir-
inn er öðruvísi en margir halda
framan af.
eru til ótal kyn og afbrigði af
kartöflum og ler það eftir stað-
ltáttum og loftslagi, livað hest
þrífst á hverjum stað.---------
Hjer á landi var farið að rækta
kartöflur á 18. -öld, en það fór
liægl framan af og í sumum
hygðum landsins var kartöflu-
rækt sjaldgæf fram undir lok
síðustu aldar. Og ekki er það fyr
tn nú, að landið hefir nokkurn-
veginn framleiðslu, sem nægir
eftirspurninni. Ivartöfluræktin
liefir stóraukist allrasíðustu árin,
og með tilraunum og leiðhein-
ingum fróðra manna hefir tekisl
að finna þau afhrigði, sem hest
lienta íslenzltu loftslagi. Kartöflu-
ræktin þarf enn að aulvasl, því
að markmiðið á elcki eingöngu
að vera það, að losna við erlend
kaup á kartöflum, heldur auka
kartöfluneysluna um helming og
spara á þann liátt kornvörukaup.
Dýr bifreið í sjóinn.
Stúlka ein frá Ameríku hafði ætl-
að sjer í skemtiferðalag til Evrópu
s.l. sumar og sendi bifreiðina sína á
undan sjer til Frakklands. En vegna
ófriðarblikunnar frestaði hún ferð-
inni og bað um að mega láta hil'-
reiðina híða sín í Frakklandi. Fjekk
hún þau svör til baka, að bifrciðin
fengi því aðeins að híða þar, að
eigandinn greiddi toll af henni.
Þetta þótli stúlkunni meinbægni og
hún þyktist við. Skipaði hún að láta
Jeoffreg Lgnn og Priscilla Lane.
Fjórar dætur.
Þessi mynd var sýnd lijer á Nýja
Bíó um daginn og þótti skemtileg.
1 lienni ljeku systurnar þrjár, Lola,
líosemary og Priscilla Lane. í upp-
hafi var fil l>ess ætlast, að fjórða
systirin Leola ljeki þarna líka, en
leikhússsamningur kom i veg l'yrir
það.
Myndin var gerð eftir sögu eftir
Fanny Hurst, um fjórar systur, sem
allar verða ástfangnar af sama
manni. Hann er leikinn af Jeoffrey
Lynn.
taka bifreiðina og sigla með liana
úl á Ermarsund og sökkva henni
þar fyrir borð! Þessu var lilýtt og
nú liggur bifreiðin vönduð Ca-
dillac-bifreið, sem kostaði JS.OOO
krónur, á hafsboti í Ermarsundi.
Ljóti andarunginn.
Allir kannast við hinn stórum
snjalla kvikmyndaleikara Walt Dis-
neg, sem frægastur er fyrir „Mjall-
hvítu og dvergana sjö.“ Hann hcldur
áfrani að leikna æfintýrakvikmynd-
ir og hefir nú gert mynd eftir hinu
fræga æfintýri H. C. Andersens,
„Ljóta andarúnganuin“, og er sagt,
að lionum hafi tekisl snildarvel að
sýna æfintýrablæ í fögrum litum.
tiann fylgir æfintýri Andersens ná-
kvæmlega, en þó leyfir hann sjer
að breyta dálítið til á einum stað,
en það er það, að andapabbi hefir
mjög illan hifur á andamömmu,
þegar hann verður þess var, að ung-
inn er af svanakyni! — Auðvitað
lýsir Walt Disney htutunum á sinn
eigin frumlcga hátt, en þó er það
visl ekki að efa, að sist dregur
myndin úr frægð og áliti II. C. An-
dcrsens sálaða.