Fálkinn - 06.09.1940, Blaðsíða 15

F Á L K 1 N N
15
Egrill IriiaNou
Sími 4310. Símnefni Frón.
ÍJTVEGAR:
Járn og stál til iðnaðar.
Húshúðunarefni (hrafntinnu, kalkstein o. fl.).
Hvernig friðarverðlaunin eru tilkomin.
Það er sjerstök saga til þess, að
Þjer eigið að vinna stórvirki,
»♦♦♦♦♦»♦♦♦♦»♦♦»-♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦<
Guðm. Þorsteinsson |
GULLSMIÐUR.
Bankastræti 12. - Reykjavík. - Simi 4007.
Allskonar gull- og silfursmíði. — Trúlofunarhringar ávalt
fyrirliggjandi. — Vörur sendar út um land gegn póstkröfu. —
Gerið svo vel og reynið viðskiftin.
Alfred Nobel ákvað verðlaun fyrir
friðarstarfsemi jafnframt því, er
hann stofnaði til hinna heimsfrægu
visindaverðlauna sinna. Og sú saga
er svona:
Alfred Nobel fæddist i Stokkhólmi
árið 1833. Það er óþarfi að rifja það
upp, aðferðina til þess að nota nitro-
glycerin sem sprengiefni. Nobel er
höfundur dynamítsins.
Það hvílir þung áhyrgð á þeim,
sem leggja fje í slíkar uppgötvanir.
En Nobel gerði það og setti það ekki
fyrir sig. Þeim, seon ljetu í ljós vafa
á, að sprengiefnin gætu orðið mann-
kyninu til blessunar, svaraði Nobel
— sem aldrei þoldi auidmæli gegn
uppfinningum sinmn eða hugsjón-
um — því, að „þvi víðtækari eyði-
lcggingu, sem morðvjelarnar geta
valdið, því befri er tryggingin fyrir
heimsfriðnum í framtiðinni."
En einkaritari hans, Bertha Kinsky,
var ekki jafn bjartsýn í málinu.
Bertha Kinsky var ung stúlka frá
Aústurríki, sem Nobel hafði ráðið
til sín samkvæmt meðmælmn von
Suttners liaróns, en hún hafði kent
börnum hans. Suttner barón lifði af
óðalseignum sinum nálægt Wien.
Bertha var framúrskarandi greind
og vinnusöm og varð brátt ómissandi
hægri hönd Nobels. Arið 1869 hafði
hann flutt rannsóknarstofur sínar
frá Sviþjóð til Frakklands — til
Saint Sevran við París.
Þar liðu tvö ár frjósainrar sam-
vinnu. Alfred Nobel var að upplagi
óþolinn og önugur, en varð stór-
urn meðfærilegri i mngengni þessi
árin, sem hin Ijóshærða og síglaða
stúlka var hjá lionum. Loks feldi
hann ástarhug til hennar og bað
hennar.
Hann var þá orðinn heimsfrægur
maður og mikils virtur. Og hann var
orðinn stórauðugur. Þetta var þvi
ekki óálitlegur ráðahagur, en Berthn
Kinsky, sem var fátæk stúlka af góð-
um ættum, hafnaði boðinu.
Hún var nefnilega trúlofuð Adolphe
Suttner, hróður hinna gömlu nem-
enda hennar, og þessi dvöl hennar í
Frakklandi va'r aðeins einskonar
festadvöl, til þess að prófa, hve
haldgóðar ástir þeirra voru. Nú var
þetta fullreynt og Bertha Kinsky
sagði þessvegna lausri stöðunni hjá
Nobel og fór aftur til Wien. Skömmu
siðar giftist hún Adolphe Suttner.
ALFRED NOBEL tók sjer þetta
uærri og var nú á sifeldum ferða-
lögunt til þess að reyna að gleyma
Berthu Kinsky. - Nokkrum árum
seinna var hann á ferð i Kakasus.
Han hafði viðdvöl í smábæ einum
þar undir fjöllunum, en þar hjuggu
þau Bertlia og Adolphe Suttner. -
ffann heimsótti þau.
Adolpe Suttner var heilsutæp-
ur og hafði orðið að hverfa frá
laganámi og flytjast i fjallaloftið.
Bertha vann fyrir þeim háðum með
því að skrifa greinar i ýmis timarit.
Nohel dvaldist þarna lengi og varð
góðvinur þeirra beggja og á kvöldin
ræddu þau kappsamlega ýms vel-
ferðarmál....
sagði Bertha Suttner oft við Nobel,
— eitthvað, sem setur skoðunum yð-
ar minnisvarða og er i samræmi
við draum okkar um frjálst og vax-
andi mannkyn....
Þegar Nobel var dáinn, 1896, kom
það á daginn, að hann hafði upp-
fylt þessa ósk. í arfleiðsluskrá sinni
ánafnaði hann mcstan hluta eigna
sinna i sjóð til ýmsra styrkveitinga.
Og friðarverðlaun þessa sjóðs eru
verk Bertliu Suttner.
Það er jiví ekki nema rjettmætt,
að hún yrði meðal fyrstu kvenna,
sem fengu verðlaunin, fyrir þókina
„Niður mcð vopnin“, sem kom úl
árið 1905. Þá hafði hún verið ekkja
i mörg ár og áliangendur hennar
kölluðu hana „Friðar-Berthu“ vegna
skoðana hennar.
Bókin vakti afar mikla athygli
og margir urðu æfagramir yfir
henni, sjerstaklega í Þýskalandi og
Austurríki.
Bertha Suttner varð að þola margt
fyrir þessa bók. Margir gainlir á-
hangendur hennar og vinir sneru
bakinu við henni. En bókin rann
út og það sárnaði fjöldanum mest,
því að skoðanir þær, sem koma fram
í „Niður með vopnin“ gengu í her-
liögg við ráðandi skoðanir.
Friðarbarátta hennar hafði árang-
ur að þvi leyti, að yfirlýstum á-
hangendum ævarandi friðar fjölg-
aði stórum. Og sjálf trúði hún á
sigur friðarins fil þess síðasta.
liresk flug-
vjelasueit skaut
nýlega niöur
37 þýskar flug
vjelar á einum
degi. Hjer birt-
ast tvær mynd-
ir af sveitinni.
Sýnir sú fyrri
alla meðlimi
fhigsveitarinn-
ar, en hin síö-
ari flesta
menniim við
eina af vjel-
unum.