Fálkinn - 13.12.1940, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3

VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6.
Blaðið kemur út hvern föstudag.
kr. 6.00 á ársfj. og 24 kr. árg.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millim.
HERBERTSprent.
! -------------------------------------------
Skraddaraþanfear.
Bókaútgáfa íslendinga hefir stór-
aukist hin síðustu ár og aldrei orðið
meiri en i ár. Má heita, að nú fyrir
jólin komi út ný bók á hverjum degi
— flest fallegar bækur og eigulegar,
íslenskar eða íslenskaðar.
Um þetta er ekki nema golt eit't
að segja. Það er þjóðarsómi, að ís-
lenskir rithöfundar, livort heldur eru
visindamenn eða skáld, láti sem oft-
ast til sin heyra, ef þeir hafa and-
leg verðmæti fram að bera. Og það
er þjóðar gagn, að sjóndeildarhring-
ur íslendinga sje víkkaður með því,
að koma góðum ritum erlendum á
íslenskt mál.
En það er of einhæf fæða, sem
bókþyrstum sálum er boðin. Það eru
skáldsögui', ferðalýsingar, æfisögur
erlendra kvenna og karla — og svo
islensk ljóð. En fræðandi bækur i
alþýðlegu formi eru látnar sitja á
hakanum. Það er vitanlega mjög fróð-
legt, að lesa bækur um Maríu Anto-
inettu og Frú Curie og jafnframt
skemtilegt, þegar þær eru jafn snild-
arlega ritaðar og æfisögur þær, sem
þýddar hafa verið um þessar konur
á islensku. En hefði ekki verið rjett-
látara að fresta t. d. annari hvorri
bókinni og gefa út í staðinn alþýð-
lega bók um einhverja grein nátt-
úrufræðinnar, t. d. um himingeim-
inn, uin jarðsögu eða þvi um líkt.
Eða t. d. um helstu uppgötvanir
mannsandans fyr og síðar. í öllum
greinum almennrar náttúrufræði,
1 eðlisfræði og efnafræði hafa gerst
svo stórmerkar nýjungar, að þær
kollvarpa gersamlega eldri skilningi
manna á þessum vísindum — jafnvel
undirstöðuatriðum þeirra. Og unr
þessi efni er til fjöldi bóka, svo að-
gengilega og blátt áfram skemtilega
skrifaðra, að hverjum manni með
sæmilega unglingaskólamentun hlýt-
ur að vera unun að lesa þær.
Þessi tegund bóka má ekki verða
útundan á íslenskum bókamarkaði.
Við lifum í landi, sein hefir sjer-
kennilegasta jarðsögu og myndun
allra landa Evrópu, en okkur vantar
bók, sem spegli það almenningi,
hvernig náttúru landsins er í raun
og veru háttað. Vantar lykil að
náttúru landsins. Við lifum á undra-
öld efnafræði og eðlisfræði og þess-
ar fræðigreinar grípa æ meira inn í
daglegt líf vort. Stúlkurnar ganga í
sokkum úr gerfisilki, en hvað margir
vita, hvað gerfisilki eiginlega er.
Fatnaður úr mjólk (ostaefni) liefir
verið fluttur í landíð frá Ítalíu, en
hvað veit fólk um, hvernig þetta
undur skeður. Litirnir á fatnaði okk-
ar, sem áður voru gerðir úr jurt-
Hljómleikar
Tónlistaríjelagsins,
Þriðju hljómleikar Tónlistarfjelags-
ins voru haldnir í Fríkirkjunni á
sunnudaginn var. Þar var troðfult hús
enda var mikið í boði: Messíasar-ora-
toríum Handels, eitt frægasta verk
kirkjulegra tónsmíða, æfisaga Krists
í tónum, alt frá spádómum Gamla
testamentisins um komu hans til
upprisu hans og sigurs yfir dauð-
anum. Þættirnir eru nefnilega: Ad-
venta, Jólaþáttur, Páskrþáttur, Hvíta-
sunnuþáttur og Dómsdagurinn, og er
verkið talið ná hámarki í Hvítasunnu-
þættinum, sem endar a Hallelúja-
kórnum, en hann hefir oft heyrst áð-
ur hjer í bænum.
Það var í mikið ráðist af Tónlistar-
fjelaginu að flytja þetta stórmerki-
lega verk og munu margir hafa efast
um það fyrirfram, hvort fjelagið reisti
sjer ekki hurðarás um öxl. En þarna
var allur kvíði ástæðulaus. Hljóm-
leikarnir urðu óblandin unun þeim
sem á hlýddu og vonandi verða þeir
endurteknir hið bráð;sta, því að
svona list þurfa allir að heyra. Og
þökk eiga þeir skilið, allir, sem eitt-
hvað lögðu þar til málanna, kórarn-
ir tveir (Tónlistarfjelagsins og „Kát-
ir fjelagar“), einsöngvararnir (Guð-
rún Ágústsdóttir, Dívina Sigurðsson,
Guðrún Þorsteinsdóttir, Daníel Þor-
kelsson og Arnór Halldórsson), hljóð-
færaleikararnir: (Páll ísólfsson, Árni
Kristjánsson, Björn Ólafsson, Heinz
nm, eru nú unnir úr tjöru. Og þannig
mætti lengi telja. Það er margt í
tækni nútímans, sem fróðlegt er að
kynnast.
Edelstein og Karl Runólfsson, en þó
öllum fremur hinn ágæti stjórnandi
Victor Urbanschitsch, sem með veru
sinni hjer hefir lyft tónlistarlífi bæj-
arins um stóra skör upp á við og
gelið sjer almennar vinsældir.--------
— Þegar Tónlistarfjelrgið var stofn
að var það mjög dregið i efa, að slíkt
fjelag gæti þrifist, ef það væri vanl
að virðingu sinni og reyndi að bjóða
almenningi góða tónlist. Árin, sem
Þorleifur V. Sigurbrandsson,
uerkstj. hjá Hinu íslenska stein-
olíuhlutafjelagi, verður 50 ára
Í7. þ. m.
jiað hefir lifað, hefir það unnið mark-
vist að því, að kenna fólki að meta
það rjett sem gott er og þroska skiln-
ing almennings á tónmenntinni. Við-
liorfið í tónlist er orðið alt annað
en það var og örðugasti lijallinn er
yfirstiginn, því að nú er sá hópur
orðinn stór, sem hefir áhuga fyrir
þvi, sem fagurt er í ríki hinnar göf-
ugustu listar, og kann að greina hism-
ið frá korninu. Þeir menn, sem starf-
að hafa að þessari breytingu, eru ef
til vill þeir hollustu „siðbótarmenn",
sem verið hafa uppi á landi hjer á
þessari öld.
Myndirnar að ofan eru af dr. Ur-
banschitsch og Handel. Að neðan:
Söngflokkar og hljóðfæraleikarar i
kórdyrunum. — Ljósm. Vigf. Sigurg.
Um lif og dauða.
Sigurður Nordal: Líf og
dauði. — Sex útvarpser-
indi með eftirmála.
Þessi erindi Sigurðar Nordal þóttu,
að maklegleikum, bera af flestu
því, sem lilustendum barst til eyrna
frá ríkisútvarpinu í veiur sem Ieið.
Þau vöktu umtal og umhugsun, frek-
ar en gerist um útvarpsefni, enda
snerust þau um spurninguna miklu,
vsem ávalt skýtur upp í huga hvers
skynjandi manns: Er annað líf lil
efíir þetta — og hvernig á jeg að
búa mig undir það lif?
Það kitlaði forvitni margra, sem
annars ekki hugsa nema sem minst
um eilífðarmálin, að háskólaprófessor
í norrænum fræðum skyldi verða til
þess, að taka þessar spurningar til
meðferðar — að leikmaður skyldi
slíga í stólinn. Þessvegna lilustuðu
fleiri á erindin en ella hefði orðið,
og á Sigurður Nordal þó jafnan
marga hlustendur vísa, er hann talar.
Fjöldi lilustenda um alt land hefir
óskað þess að eiga erindin sex í
bókarformi, hafa þau við hendina og
rifja þau upp fyrir sjer. Og nú eru
þau komin út — og dálítið meira.
Þvi að liöfundur hefir fylgt þeim úr
hlaði með eftirmála, sem er rúmar
70 bls. á lengd. Þar árjettar liann ým-
islegt, sem han hafði orðið að fara
fljótt yfir í erindunum og rökræðir
ýmsa nýja þætti málsins, með þeirri
andagift viturs manns, sem honum
er í brjóst borin. öll efnismeðferð
og form er á þann veg, að hverjum
sæmilega skynbærum manni lilýtur
að vera unun að því að lesa bókina
hvort sem hann er sámmála höf. eða
elcki.
\
/