Fálkinn - 13.12.1940, Blaðsíða 6

H. L. Hadfield:
Siðferðileg stoð
DUNCAN var hættur að óttast
stýrimanninn. Litla skammbyss-
an, sem hann hafði gripið í
hásetaklefanum, þegar allir hlupu í
björgunarbátana, gerði hann djarf-
an. Ekki svo að skilja, að hann ljeti
stýrimanninn sjá þá breytingu, sem
á honum var orðin. Hann sagði enn-
þá: „Já, sir!“ Hann var litugur í
snúningum og safnaði sprekum á
eldinn og stritaði tímunum saman við
að hlaða grjóti í einskonar hróf, sem
stýrimaðurinn hafði skipað honum
að byggja, er þeir náðu landi í leif-
unura af björgunarbátnum. En það
var samt þægileg tilfinning, að vita
af skammbyssunni í vasanum.
Til að sjá var Duncan ennþá sami
gerðarlitli væskillinn og hann hafði
verið, þegar hann vann sem mat-
sveinn á skonnortunni og var hunds-
aður og fótumtroðinn af yfirmönn-
um og undirgefnum. En nú fann
hann þrótt og kraft í sjálfum sjer,
þrátt fyrir hungur og þorsta. Stýri-
maðurinn var oft að liorfa á hann
í laumi, eins og hann væri hissa á
sjálfum sjer, að hafa dregið þenn-
an amlóða með sjer úr brimgarðin-
um, þegar björgunarbátnum hvolfdi.
En Duncan brosti bara.
Hann hafði líf stýrimannsins i
hendi sjer. Jafnvel þó að stýrimaður-
inn hefði hundsað hann fram úr
öllu hófi, þá langaði hann samt ekk-
ert að drepa hann. En tilhugsunin
um, að hann gæti sent þennan stóra
og sterka mann inn í eiiífðina, hve-
nær sem honum byði svo við liorfa,
var eins og vermandi eldur í sál
hans. Margsinnis hafði honum legið
við að segja: „Hvað eruð þjer að
glápa á? Mjer er ómögulegt að liorfa
á yður, þjer eruS svo ljótur.“ Þann-
ig atvikaðist það, að Duncan varð
þess visari í fyrsta skifti á æfinni,
livað vald var. Og valdið var unaðs-
legt, jafnvel þó að maður beitti því
ekki.
En þó að stýrimaðurinn væri sterk-
ur eins og naut, var hann samt eng-
inn bjálfi. Hann tók bráðlega eflir
breytingunni, sem orðin var á Dun-
can. Og honum fanst breytingin vera
tii batnaðar. Siðan hann hafði bók-
slaflega dregið sig upp úr skítnum,
og var orðin sjómaður með stýri-
mannsprófi, þótti honum gott að sjá
duglega menn kringum sig, en var
lílið um liðljettinga. Þegar einhver af
áhöfninni hafði sett sig upp á móti
honum hafði liann umsvifalaust bar-
ið hann niður, en jafnframt dáðist
hann að manninum fyrir dirfskuna.
En hann liafði jafnan fyrirlitið Dun-
can því að hann svaraði höggum og
sparki altaf með bænaraugum. Það er
að segja þangað til þarna á eyjunni.
„Þessi matsveinspisl er að verða
að manni,“ tautaði hann og horfði á
Duncan, sem var að bisa við stein-
ana i hrófsveggnum, er hann hlóð
kringum tjaldið, sem þeir höfðu gert
sjer úr seglaslitrunum tf björgunar-
bátnum. „Skipstrand gerir súma menn
að skepnum. Hver veit nema það geri
þessa moldvörpu þarna að manni?“
Stýrimaðurinn brosti móti vilja
sinum.
„Þykir þjer gaman að bera grjót,
Duncan?“ spurði hann.
„Ekki get jeg nú sagt það, sir.
Hversvegna spyrjið þjer, sir?“
„Mjer sýnist liggja svo vel á þjer.“
„Er það?“ svaraði Duncan hásum
rómi. Honum hafði orðið órótt við
orð stýrimannsins. Hann mátti, hveriu
sem tautaði, ekki láta s'.ýrimanninn
taka eftir breytingunni, sem á honum
var orðin. Því að þá færi hann senni-
lega að spyrja ög hnýsast, svo að upp
vist yrði um skainmbyssuna.
„Það er engu hkara, en aö það geti
orðið maður úr þjer ennþá,“ hjelt
stýrimaðurinn áfram.
Duncan þorði ekki að líta upp.
Þessi stóri klunni ælti bara að vita,
að jeg get skotið hann eins og hund,
liugsaði hann með sjer. Hann þrýsti
skammbyssunni að brjóstinu með ol-
boganum.
.Geturðu ekki iyft þessum steini?"
spurði stýrimaðurinn. „Ef þú ert
þreyttur þá máttu livíla ])ig í fimm
mínútur.“
„All rightl“ svaraði Duncan liás.
„Og meðaii þú ert að kasta mæð-
inni geturðu farið upp á hólinn og
sett meiri sprek á eldinn. Það rýkur
ekki af honum eins og þarf, og þetta
er eini vegurinn til þess að vekja at-
hygli skipa sem lijá fara, á ok.kur.“
„Já, sir,“ svaraði Duncan og fór af
stað. Þetta var einmitt það sem hann
þurfti — að komast á burt frá stýri-
manninum sem snöggvast. Hann varð
að jafna sig og herða sig. Eitt var að
fínna til liugdirfsku vegna þess að
maður liafði á sjer skammbyssu. En
annað var það að láta stýrimanninn
taka eftir því. Leyndarmál lians var
of dásamlegt til þesss, að það giat-
aðist fyrir handvömm.
Það liðu tveir timar þangað til
Duncan kom aftur niður í víkina,
sem hjörgunarbátinn hafði rekið í.
Hann gat ekki stilt sig um að tefja
tímann, og nú bjóst hann á hverju
augnabliki við að heyra stýrimann-
inn öskra. En stýrimanninn var
hvergi að finna.
Duncan greikkaði sporið. Stýrimað-
urinn hafði þó eklci gert við bátinn
og sigll sinn sjó og skilið liann eftir?
Hann fór að hlaupa við þessa til-
hugsun.
Hann hljóp svo hratt gegnum pálma
kjarrið, að honum vanst ekki tími til
að snúa við, er hann sá tvo rrtenn
við tjaldið. Duncan þekti þá vel —
það voru brytinn Brent og Foss segla-
saumari, báðir erkifan'ar, sem oft
höfðu barið hann og sparkað í hann.
Þeir voru að bogra yfir stýrimann-
inum, sem lá við fæturna á þeim, al-
blóðugur í andliti.
Það var auðvelt að gera sjer í
hugarlund hvað gerst hafði. Eftir
strandið höfðu þeir bjargast í land
annarsstaðar á eyjunni. Og svo höfðu
þeir fundið tjaldið og ráðlst á stýri-
manninn, til þess að hefna gamalla
misgerða. Og vitanlega var það tii-
gangur þeirra, að ná í björgunar-
bátinn.
Mennirnir litu við og koniu auga
á hann. Brent hafði gripið í hand-
legginn á honum áður en hann gat
flúið.
„Jæja, svo að matsveinninn er hjer
líka? Nú skaltu bráðum fá ráðningu
fyrir að þú smjaðraðir altaf fyrir
skipstjóranum. Er það ekki, Foss?“
Foss brosti lymskulega. „Jú, það
skaltu bölva þjer upp á.“
En þá skeði nokkuð furðulegt.
nokkuð sem Duncan furðaði sig
meira á, en nokkru öðru, sem fyrir
hann hafði borið á lífsleiðinni. Hægri
linefinn á honum tók viðbragð og
hitti beint á kjálkann á Brent. Dun-
can var vist ekki eins máttlaus og
hann hafði verið talinn. Því að Brent
hneig niður eins og drusla.
Duncan fjekk skinnsprettu á hnú-
ana þegar hann hitti kjálkabarðið á
Brent, en honum óx ásmegin við sárs-
aukann. Hann ralc upp öskur og
rjeðst á Foss. Sló hann óvísindalegu
en sterku vinstrihandar höggi undir
augað. Seglasaumarinn tók báðum
höndum um andlitið og datt aftur á
bak og reif tjaldið með sjer í fallinu.
og nú skreiddist stýrimaðurinn á fæt-
ur og náði góðu taki á barkanum á
lionum. _
Hálftíma síðar sátu auðsveipur
seglasaumari ^og lúpulegur bryti
skamt frá tjaldinu og nöguðu hver
sína kexköku. Tjaldið var lcomið
upp aftur og þar stóð stýrimaðurinn
og var að vefja rýju um hnúana á
Duncan.
„Þ^ta var laglega af sjer vikið,“
sagði stýrimaðurinn með aðdáun.
„Þeir rjeðust aftan að mjer og slógu
mig i hnakkann og munu víst hafa
ætlast til, að það riði mjer að fullu.
Þú bjargaðir lífi mínu Duncan. Rjettu
mjer hendina.“
Eftir dálitla stund hjelt stýrimað-
urinn áfram:
„Það var líklega tii góðs, að þú
tókst ekki upp litlu skammbyssuna,
sc-m þú greipst um borð og hefir
borið á þjer síðan. Það er ekki ómögu-
legt, að þeir hefðu sjeð, að það var
leikur.“
Duncan starði gapandi á stýri-
manninn.
„Leikur — hvað eigið þjer við,
stýrimaður?‘“ stamaði hann.
„Þetta var skammbyssan mín,“
sagði stýrimaðurinn brosandi. „En
af því að jeg hefi altaf haft meiri
mætur á hnefunum en skotvopnum,
þá var engin kúla í henni.“
Hjer sjest einn af drekum loftins,
ein af flugvjelunum, sem hella
sprengjunum yfir andstœðingana.
Það er veriö að koma i hana sprengj
unum áður en hún leggur í ferða-
lagið, en sjálf vjelin falin undir
limi í skógarjaðri, svo að hún sjáist
ekki úr loftinu.
ofl kom það fyrir, að kornið skemd-
ist á ýmsan hátt og misti næringar-
gildi sitt að meira eða minna leyti.
Nú hefir verið við þessu sjeð og
kornhlöðunum er þannig hagað, að
hægt er að halda korninu óskemdu
og í því ástandi, að það missi sem
minst næringargildi. Myndin sýnir
mann i þýskri kornlilöðu, sem er að
mæla hitastigið niðri í kornbingnum.
(V/V/V/ViV
Það smálagast í Noregi með mann-
frelsi og sjálfstæði. Að þvi er dönsku
„Finanstidende" frá 16. okt. segja,
var gefin út tilskipun þ. 9. okt. um,
að ekki mætti nefna nöfn konungs-
fjölskyldunnar framvegis. Þann 10.
var tilkynt að 'utanríkisráðuneytið
og hervarnaráðuneytið væru lögð
niður. Og þann 11. var skipað að
svifta alla embættis- og sýslunar-
menn starfi, ef þeir játuðu ekki trú
sína á nasismann.