Fálkinn - 04.02.1944, Blaðsíða 14

14
F Á L K 1 N N
SEYÐISFJÖUÐUR.
Frh. af bls. 3.
hreyfinguna. Voru stofnaðar tvær
stúkur, sem störfu'ðu í nokkur ár, og
„Bindindisfjelag Seyðisfjarðar,“ sem
kvað þó enn meira að. Samkomuhús
var ekkert tii á Seyðisfirði og skip-
aðist svo til að það varð lilutverk
þessa bindindisfjelags að gangast
fyrir byggingu sliks húss. Hinn 21.
apríl eru kosnir menn í nefnd til
að gangast fyrir fjársöfnun til þess-
arar húsbyggingar og hrinda lienni
í framkvæmd. Mun þessi nefnd hafa
gengið ötullega fram, því að tveim
árum síðar var bygt hið svonefnda
„Bindintlishús“ og vígt 20. október
1894. Var það síðan aðal samkomu-
liús Seyðisfjarðar langt fram yfir
aldamót. Aðal frumkvöðlar þessa
húsbyggingamáls munu hafa verið
þeir Snorri Wiium pöntunarfjelags-
stjóri og Stefán Th. Jónsson úrsmið-
ur, (síðar útgerðarmaður og kaup-
maður.) Var liann þá ungur maður
nýlega „sigldur“ og þcgar farinn að
láta til sín taka. í sambandi við
fjársöfnunina til lu’iss þessa, er í
fyrsta sinn getið um söngfjelag, sem
þá hafði starfað um skeið. Var það
að uppistöðu blandaður kór og hjet
„Freyja“. Kór þessum stjórnaði Árni
'JóJiannsson, faðir minn, sem þá
stundaði kenslu og verslunarstörf,
og var sungið i fyrsta sinn opin-
berlega 9. april 1893 (að ])ví er
„Austri“ segir) til ágóða fyrir bygg-
ingarsjóðinn. Áheyrendur höfðu ver-
ið hátt á annað luindrað og ágóðinn
— 50 krónur. En sungið var í vöru
geymsluhúsi.
Annars var söngurinn jafnan mik-
ill þáttur i fjelags- og skemtarfaiífi
Séyðfirðinga, og auk blaudaða kórs-
ins mun hafa veriö til iílill karla-
kór og kvartett, og er til mynd af
aðal forsprökkum þessara söngiðk-
ana á þessuin árum. Síðar kom svo
til Seyðisfjarðar (vorið 1897) Krist-
ján læknir Kristjánsson og hann kom
upp og stjórnaði karlak. „Braga“,
sem enn er til. Enn má geta þess, í
þessu sambandi, að veturinn 1896—
97 dvaldi sjera Geir Sæmundsson,
síðar vígslubiskup, á Seyðisfirði og
hjelt þar guðsþjónustur í Bindindis-
húsinu, að tilhíutun einskonar fri-
kirkjusafnaðar á Fjarðaröldu, en fólk
ið þar undi því illa að þurfa að
sækja kirkju út á Vestdalseyri. En
sjera Geir var söngmaður mikill
og lærður og ljet oft til sin heyra.
Og eina opinbera söngskemtun mun
hann hafa lialdið, áður en hann fór
til embættis síns í I-Ijaltastað um
vorið. En eflir að Kristján læknir
kom til Seyðisfjarðar kom sjera Geir
oft ofan yfir heiði, og liöfðu þeir
þá stundum söngkvöld saman og
sungu m. a. „Glunta.“
Eftir að bindindislnisið var kom-
ið upp varð fjelagslif og skemmtana-
lif brátt miklu fjölskrúðugra en áður
hafði verið i plássinu, einkum hjelt
unga fólkið á Fjarðaröldu og Búðar-
eyri vel saman, og kom þá í ljós að
það kunni að skemta sjer.
Farið var að sýna sjónleiki í Bind-
indishúsinu nokkru eftir að það var
fullgert, og voru þeir lífið og sálin
í því starfi Eyjólfur Jónsson klæð-
skeri og ljósm. (síðar útibússtj.),
Axel Scliiöth bakari og Andreas
Rasmussen kaupmaður — allir ung-
ir menn og fjörugir. Kom það brátt
á daginn, að ýmsir piltar og stúlkur
þarna höfðu nokkra leikarahæfileika
og fór þeim sumum svo fram, að
meðferð á .sumum leikritum sem sið-
ar voru leikin var talin prýði-
leg. Mjer er það einkum minnis-
stætt, að það var haft eftir mönnum,
„sem margt höfðu sjeð“ — og mark
var tekið á, að Leikfjelag Seyðis-
fjarðar hefði skilað „Æfintýri á
gönguför“ og „Drengurinn minn“
með ágætum. Jeg man vel eftir báð-
um þessum leikjum, og þó sjerstak-
lega „Æfintýrinu“, sem oft var leik-
ið, og eru mjer minnisstæðastar 3
persónur: Birkidómarann ljek Eyj-
ólfur Jónsson, Rolf Johansen ljek
hinn glaða stúdent — en Sigurður
prentari Grímsson Skrifta-Hans. —
Leikstarfseminni var síðan haldið
uppi óslitinni langt fram yfir alda-
mót. Og smámsaman mun þetta hafa
víxlast svo að að það urðu ungu
stúlkurnar, sem báru þetta starf
uppi. Þær stofnuðu með sjer fjelag,
sem „Ivvik“ nefndist, og hafði tvenns
konar lilgang: að skemta og gleðja.
Ekki man jeg nú lengur öll þau
nöfn, sem þar komu við sögu, en jeg
læt hjer fylgja mynd af fjórum blóma
rósum úr „Kvik“, á þeim árum,
sem mikið kvað að þeim fjelagsskap.
Einkum man jeg að Guðrún Gísla-
dóttir (forstöðukona klæðskeraverk
stæðis Eyjólfs Jónssonar) var mjög
athafnamikil.
Annað kvenfjelag var og til á
Seyðisfirði, þar sem voru hinar
fullorðnari konur. Mun verkefni
þess aðallega hafa verið góðgerðar-
starf. Efndu þær konur, meðal ann-
ars til jólatrjes-skemtunar fyrir börn
in i kaupstaðnum á hverjum vetri.
Dáir Þorsteinn skáld Erlingsson
mjög fyrstu skemtunina sem hann
var viðstaddur af ]>ví tæi, er hann
var ritstjóri „Bjarka“. Þetta kven-
fjelag gekkst síðar fyrir samskotum
til kirkjubyggingar á Fjarðaröldu
og er þar nú hin veglegasta kirlrja.
Auðvitað voru svo haldnar veisl-
ur og efnt til dansleikja i Biridind-
ishúsinu, öðru hvoru, og var orð á
því gert af aðkomumönnum, liver
myndarbragur var á slíkum mann-
fundum hjá Seyðfirðingum.
Á sumrum höfðu menn sjer það
helst til skemtunar að bregða sjer
á liestbak, á sunnudögum, þvi að
margir áttu sæmilega hesta. — Og
venjulega var farin ein hói>ferð á
sumri hverju upp á Hjerað, venju-
lega upp í Egilsstaðaskóg, og var
hægt að komast það, fram og aftur
á einum degi, ef snemma var af stað
farið á sunnudagsmorgni. En stund-
um var farið alla leið upp í Iiall-
ormsstaðaskóg. En sú leið var það
löng, að það þurfti að gera ráð fyr-
ir tveimur dögum til fararinnar. —
Vildu allir sem vettlingi gátu valdið
vera með í slíkum skemtiferðum,
og voru því löngu fyrirfram, pant-
aðir hestar ofan af Iljeraði. Hittust
þá oft liópar fólks af öðrum fjörð-
um í skóginum, og var þetta mjög
mikil og góð skemmtun, að margir
hlökkuðu til „skógartúrsins" alt árið.
Leiðrjetting
í siðasta tbl. Fálkans bls. 11 3ja
dálki, 19. línu að ofan, er orð: ,mest‘
en á að vera „mæst“ (mætst, þ. e.
lokið kláða niðurskurði í Borgar-
firði 1779).
HVALFJÖKÐUR.
Frh. al’ bls. 11.
lendi ekkert. Og yfir höfuð er slrjál-
byggt og afskekkt víðast livar við
tjörðinn, þó stórum hafi batnað
síðan akvegir koinust á. Mega rækl-
unarskilyrði leljast góð frá Saúrbæ
vestan með firðinum (Kalastöðum,
Kalastaðakoti og Miðfellunum, eystra
og vestra.)
Þá er og einn ókostur við Hval-
fjörð, og það er, live veðrasamt er
þar í öllum áttum, þó einna lakast
í norðaustanátt, er hann stendur
af Skarðsheiði. í hinni nýútkomnu
ferðabók Eggerts og Bjarna er Ilval-
fjörður kallaður „veðrakista og svip-
vindar ákaflegir .við innfjörðinn
sjerstaklega". Fer þá af gamanið og
fegurðin, en svo er nú víða. Það er
tvennt ólíkt að sjá lijeruð landsins
NÝfí SIGUfí LÆKNAVÍSINDANNA.
Prófessor Ian M. Heilbron er mað-
ur nefndur og er meðlimur kgl. vís-
indafjelagsins enska. Hefir stjórn
þess fjelags nýlega sæmt liann Davy-
inedalíunni svonefndu fyrir rann-
sóknir hans og uppgötvanir viðvikj-
andi svonefndu „penicillini“, en það
er meðal, sem varnar fjölgun drep-
andi sóttkveikja i mannslíkamanum
og hefir það bjargað fjölda manns
frá dauða, ekki síst særðum hermönn
um í Miðjarðarhafslöndunum.
Hefir prófessorinn verið ráðinn
til að framleiða þetta meðal, en það
var fyrst framleitt af sjúkdómsfræð-
ingnum Fiemming prófessor. Marg-
ir aðrir kunnir vísindamenn liafa
átt þátt í að endurbæta lyf þetta,
og nú hafa verið reistar sjerstakar
efnagerðir til að annast framleiðsl-
una, því að þörfin er mikil fyrir það,
í „sumarsólar loga“ eða stormi og
hríð. Sjera Matthías kveður:
„Eyjafjörður finst oss er, fegurst
bygð á landi hjer“. Fagurt er að sjá
af Vaðlalieiði yfir Eyjafjörðinn í
fögru veðri, eða að sigla inn fjörðinn
i blíðviðri .— Þá hefir Gunnari
á Hlíðarenda þótt Fljótshlíðin fögur
elns og niörgum fyr og siðar. Saina
er og að segja um að standa upp á
Skarðsfjalli í Landssveit og njóta
hins dýrðlega útsýnis, er þar blasir
við augum. Búrfell vestan Þjórsár,
Heklu, Tindafjallajökuls og Eyja-
fjallaökuls, auk margra smærri
byggðafjalla, svo sem Þrihyrnings,
Vatnsdalsfjalls og Vestmannaeyja
i hafi. Sagt er og injög fagurt á
Fljótsdalshjeraði. Einnig er og víðr
mjög fagurt í Borgarfjarðarhjeraði
(vestra) og er svo víða á okkar fagra
lan di.
ekki síst á yfirstandandi stríðstím-
um.
Heilbron hefir verið prófessor í
lífrænni efnafræði við alríkisvísinda
stofnunina ensku síðan 1938 og jafn-
framt hefir liann verið ráðunautur
rannsóknarstofnunar birgðamála-
ráðuneytisins síðan 1939. Nú á liann
sjerstaklega að starfa að þvi að
framleiða penicillin á efnarann-
sóknarstofunni. Hingð til liefir efni
verið unnið úr jurtum. En það er
seinleg' og erfið aðl’erð og fram-
leiðslan með henni hrekkur livergi
fyrir eftirspurninni. — Er búist við
glæsilegum árangri af þessu starfi
próf. Heilbrons og fjclaga lians, og
lalið að þess muni skamt að bíða,
að hann geti framleitt nægilega mik-
ið af þessu „undursamlega vopni
gegn dauðanum“, sem hann kallar
svo, þannig að tæknarnir hafi nóg
af því handa á milli.
Allt með ísleiiskiim skipnni!