Fálkinn - 17.03.1944, Blaðsíða 8

8
F A L K I N N
íTIichael Zoschenko:
Eloniiiii
Þar eð þessi saga er um
mann, sem er enn á lífi, þá er
víst best að geta ekki um nafn
hans. Jeg kalla liann bara B.
Einn góðan veðurdag var B á
ferð í strætisvagni. Af útliti
hans varð það ekki ráðið, að
hann væri dóni. Hann virtist
vera venj ulegur, yfirlætislaus
verkamaður i flókastígvjelum.
Hann var að heimsækja kunn-
ingja sinn einn. Kunningi lians
var að halda upp á afmælið
sitt þá um kvöldið.
Á leiðinni var hann í sínum
eigin hugleiðingum og það
þarf ekki að gera ráð fyrir að
það hafi verið neitt þokkalegar
hugleiðingar. Sennilegt er að
hann hafi verið að hugsa um
það, sem hann átti að fá að
borða — ókeypis. Eða kanski
var hann að óska sjálfum sjer
til hamingju með að hafa spar-
að sjer að kaupa afmælisgjöf
lianda vini sínum.
„Sumt fólk,“ hugsaði liann,
„hefir þann bjánalega sið að
gefa afmælisgjafir, en jeg er nú
ekki að því.“
Og þannig var hann á leið í
afmælisboðið án þess að hafa
neina gjöf með. Hann steig af
á strætishorni nokkru, það er
að segja liann fór af vagninnm
í nokkurri skyndingu án þess
að biða eftir að vagninn stans-
aði. Hann varð að flýta sjer að
komast til kunningja sins áður
en allur maturin væri uppjetinn.
„Gestirnir,“ hugsaði liann, “ráð-
ast á matvælin eins og úlfar,
þessir fjandar, og verða búnir
að hesthúsa allt saman áður en
jeg kemst á staðinn.“
En um leið og hann hoppaði
af vagninum þá heyrði hann í
blístru og fótatak sem nálgaðist
hratt. Það var lögreglumaður,
sem var að flýta sjer til hans,
til þess að vita hvort liann hafj
meitt sig þegar liann stökk af
vagninum, hvort innyflin í hon-
um hefðu ekki orðið fyrir neinu
hnjaski, og svo meðal annars
til þess að vita hvort bann liefði
nokkra peninga aflögu til þess að
borga með sekt fyrir að hafa
stokkið af vagni, sem var á
ferð.
„Hananú,“ hugsaði söguhetja
vor, “nú fæ jeg þriggja rublu
sekt, þá hefði jeg betur keypt
tvö eða þrjú úldin epli handa
vini minum heldur en að eyða
peningunum mínum í sektir.“
í þessum og þvilíkum liug-
leiðingum flýtti hann sér inn
í mannþröngina og gekk áfram
eins og ekkert hefði ískorist —
rjett eins og það væri einhyer
alll annar sem hefði stokkið af
vagninum.
En lögreglan elti hann og
sagði:
„Það er lireint ekki fallegt af
þjer, fjelagi, að hlaupa svona
burtu.“
„Hvað er eiginlega að?“ sagði
B, „það var ekki jeg sem stökk
af. Hví skyldi jeg vera að borga
sektirnar ykkar? Ertu orðin eilt-
hvað verri? Jeg er bara að fara
friðsamlega minna eigin ferða
og livað vagninum viðvikur þá
get jeg bara sagt það að jeg hefi
elcki komið upp i nokkurn vagn
í þrjá daga.“
„Nú svo að þú ert einn af
þeirri tegundinni,“ sagði lög-
reglumaðurinn, „þá er víst best
að þú komir með mjer á stöð-
ina.“
„Þá það,“ ságði B.
Og eftir að liann hafði geng-
ið úr skugga um að enginn vitni
voru nálægt, þá tók hann að
bölva honum og úthúða svo að
óskaplegt var að heyra, og lög-
reglumaðurinn gapti jafnvel af
undrun sjálfur. B hjelt þessu
áfram alla leiðina, en lögreglu-
maðurinn liafði mikla stillingu
til að bera og hjelt sjer i skefj-
um.
Loksins komust þeir á lög-
reglustöðina. Lögreglumaðurinn
gaf yfirmanni sínum skýrslu
um það sem átt hafði sjer stað.
„Ennfremur,“ bætti hann við,
„hefir hann móðgað mig að á-
stæðulausu. Hann hefir úthúðað
mjer alla leiðina. Gjörið svo vel
að slcrífa það.“
Þá segir dóninn okkar:
„Hann er ósvífinn lygari. Jeg
héfi alls ekki móðgað hann, og
þar að auki voru enginn vitni
viðstödd og jeg þverneita þess-
ari ákæru.“
Þessu svaraði yfirmaðurinn
þannig:
„Við erum vanir að taka okk-
ar menn trúanlega. Jeg mun
gefa skýrslu um þig þegar í
stað.“
Síðan skrifuðu þeir allt niður
og spurðu B um nafn hans og
heimilisfang og vinnustað. Og af
tómri hræðslu, og líka af því að
hann var dóni, þá gaf B upp
rangt nafn og númer.
Síðan bað hann um að verða
látinn laus strax, af því áð hann
væri orðinn of seinn í boð. En
yfirmaðurinn sagði honum að
doka við eitt augnablik. Hann
hringdi síðan til skrásetningax*-
stofunnar og bað um að gáeta
að heimilisfangi B’s.
En þegar B sá að lygin í hon-
um mundi komast upp, byrjaði
hann að afsaka sig.
„Fyrii’gefið,“ sagði liann, “jeg
sagði rangt til nafns og heim-
ilisfangs. Jeg veit ekki hvað
komið hefir yfir mig. Einhver
óskiljanleg meinloka."
„Ah — þú ert þá svoleiðis,“
sagði yfirmaðui’inn. „Nú förum
við að skilja hvei'nig þú ért
inn við beinið. Komdu þá með
það! Rjett nafn og heimilisfang
og engar vífilengjur.“
í sama vetfangi sá B fyrir sér
rjettarhöld og allskonar óþæg-
indi af sliku tagi. En samt sem
áður gat hann ekki fengið sig til
þess að segja þeim sitt eigið
nafn og heimilisfang. — Hann
sagði þeim heimilisfang vinar
síns sem átti afmælið,. og nafn
hans líka.
„Hann lendir ekki í neinu,“
hugsaði hann. — „Hann getur
sannað saldeysi sitt og ef þeir
gá að heimilisfanginu núna, þá
stendur allt heima.
Yfirmaður lögregl uskrif s tof-
unnar hi’ingdi líka aftur til
skrásetningarstofunnar og þeir
sögðu allt standa heima. Maður
með þessu nafni byggi á þessum
stað, og það væri óhætt að láta
B lausann.
Ljetti nú þungu fargi af B
og bann flýtti sjer sem mest
hann rnátti til afmælisboðsins.
En eins og vænta mátti kom
hann nokkru of seint. Matur-
inn var allur búinn, og allt
sem hann fjekk var glas af
köldu tei með kexköku eða
einhvei’ju þessháttar.
Langt frá þvi að vera á-
nægður með þeta„ liugsaði B
með sjer: „Alt í lagi. Sá lilær
best sem síðast hlær. Jeg á líka
dálitið i polcahorninu lianda
honum. Þá fær hann að vita
af því, svínið a’tarna
Og hann snjeri heimleiðis
aftur i besta skapi.
Tveim eða þrem dögum síðar
kemur vinur B’s á vinnustað-
inn til hans i mjög æstu skapi
og segir:
„Það er alveg ótrúlegur, ó-
trúlegur hlutur, sem hefir kom
ið fyrir mig. Ef jeg vissi ekki
að það væri satt þá mundi jeg
halda að mig hefcji di’eymt
það. Einhverjir þorparar hafa
klint á mig sekt — tuttugu og
fimm rúblum — fyrir að liafa
móðgað lögreglumann og log-
ið í þokabót. Jeg’ botna bara
alls ekkert í þessu. En þeir
segja bara: „Ef þú borgar ekki
þá látum við dx-aga það frá
lcaupinu þinu.“
Þegar B heyrði þetta kom
nú dálítlð á hann.
„Heyrðu Vanja, sagði hann,
„jeg hefi aldrei geí'ið þjer
neitt i afmælifegjöf. Hvernig
væi’i að jeg gæfi þjer tiu rubl-
ur í afmælisgjöf svo að þú
gætir boi’gað seklina þína og
þyrftir ekki að hafa meiri á-
hyggjur af þessu?“
En nú rann upp ljós fyrir
vininum að eitthvað væri nú
gruggugt við þetta.
„Þú fyrirgefur,“ sagði hann
við B. „Jeeg þekki i þjer grút-
arskapinn, og mjer kemur það
nokkuð spanskt fvrir sjónir að
þú skulir bjóða mjer tíu rúbl-
ur. Ert það þú, hundurinn, seni
hefir komið rnjer í þetta? Jeg
man það annars núna að þú
komst of seint í afmælisboð-
ið mitt og varst líka eitthvað
æstur þegar þú komst. Það
eru svona gjafir, sem þú fær-
ir vinum þinum!“
Að svo mæltu miðaði hann
vendilega og gaf honum einn
á hann.
B varð dálitið hvumsa við
þetta og sagði við vin sinn:
„Jæja þá, jeg' skal borga
alla sektina, komdu bara ekki
upp um mig, þarna hefir þú
tuttugu og fimm rúblur, flýttu
þjer og borgaðu.“
„Þetta er fyrirtak,“ sagði vin-
ui’inn, „þú ert skarfui’inn sem
hefir komið öllu á stað, og nú
ætlastu til þess að jeg fari og
boi’gi fyrir þig.“
„Jæja, jæja,“ sagði B. „í öll-
um bænum hafðu elcki svona
hátt jeg skal fai-a og borga.“
Og liann þaut af stað til lög-
reglustöðvai’innar.
Það hittist svo illa á að sá ei
hann hitti þar var hinn sami,
sem lxafði átt í brösum við vin
B’s. Söguhetja vor fjekk lionum
án frekari umhugsunar kröfuna
frá lögreglunni ásamt pening-
nnum til þess að borga bana
með.
Maðurinn varð í mesta máta
undrandi yfir þeirri breytingu,
sem orðin var í útliti hins á-
kæi’ða, og segist ekkert botna
í þessu.
„Fjandinn hirði það,“ sagði
hann. „Fyrst neitar hann að
borga, og svo kemur allt annar
maður og heimtar að fá að
gex-a það.“
Rjett í þessu lcemur yfirmað-
ui’inn á skx-ifstofunni inn til