Fálkinn - 24.11.1944, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framlcv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út livern föstudag
Allar áskriftir greiðis fyrirfram
HERBERTSprent.
SKRADDARAÞANKAR
í nœst síðasta bl. var vikið að þvi,
að það gæti verið hættulegt, að við
færum að tjalda með ginnandi nafni
á landinu, sv'o sem Grænland eða
Sóley. Því að jafnan væri það mis-
ráðið, að auglýsa meira en hægt
væri að efna.
En þessum Skraddara, skal vakið
að annari hlið málsins, þeirri, sem
veit að þjóðinni fremur en landinu.
Þjóðin hefir frá öndverðu nefnt sig
íslendinga. Ef hún liefir kaup á
óðalsheiti sínu, eða finnur sjer eitt-
hvað nýtt naí'n á hólmann sem við
byggjum, verðum við að muna að
hún sjálf verður að breyta nafni um
leið. Og hvar ert þú þá staddur, þú,
sem þessar lftiur lest, eða jeg, sem
skrifa þær?
Langar þig til að heita Sóleyingur
eða Grænlendingur, eins og rökrjett
mundi verða, samkvæmt nafnabreyt-
ingunni? Þú segir nei! Getur þú þá
ekki orðið mjer sammála um, að
það sje vitfirrsku háttur, að láta
sjer detta i hug að skira upp föður-
landið sitt?
Allt, sem þjóðin hefir unnið sjer
til ágætis, hefir hún ^ert undir nafn-
inu: tslendingar. Ef að þeir menn,
sem í óaðgætni hafa gerst talsmenn
nafnabreytingarinnar á sjálfu íslandi
hefðu hugleitt þetta, mundi þeim
aldrei hafa komið það í hug, að
láta það sjást á prenti, að þeim
hefði komið jafn fávislegt i hug.
Þvi að svo er forsjóninni fyrir
að þakka, að Islendingurinn hefir
gert garðinn frægan í þessu landi,
eigi síður en landið sjálft hefir
frægt sig sjálft að verðleikum. Við
munum ekki una því, að aðrar
þjóðir færu að kalla oss Grænlend-
inga, þó að okkur tækist að hafa
nafnaskifti við landið það, sem
nafnið á — með hæfilegri milligjöf,
vitanlega. Okkur mundi ekki, þrátt
fyrir kenningar ýmsra „sjerfróðra“
manna, þykja neitt gainan að því.
að umheimurinn færi að telja Snorra
Sturluson eða Jón Sigurðsson Græn-
lendinga, jafnvel þó að bætt væri
við innan sviga: (fyrverandi íslend-
ingur).
Nei, Iandið verður aldrei kaldara
en það hefir verið. Við skulum una
því, að það varð aldrei kaldara.
Þó að ísar legðust um alla firði og
bönnuðu aðdrætli og dræpu bú-
pening, þá var aldrei uppi á þeim
árum óskin um að breyta nafninu.
Og hún má aldrei koma upp aftur.
VINNU-
HEIMILI
BERKLA-
SJÚKLINGA
Á REYKJUM
Samband íslenskra Berklasjúkl-
inga er ungur fjelagsskapur. F.n það
er sýnt orðið að hann á sjer samúð
i ríkum mæli, og að þar standa við
stýrið menn, sem ekki liggja á liði
sínu. Annars mundi sambandið ei
hafa getað afkastað þeim stórvirkj-
um, sem þegar liggja eftir það, eða
getað safnað á fáum árum yfir
einni miljón króna til framkvæmda
sinna. Slíkt má heita einsdæmi hjer
á landi. Og síðan framkvæmdir hof-
ust um byggingu vinnuheimilisins
hafa þær gengið með alveg undra-
verðum liraða.
Það var nokkruin dögum áður en
prentaraverkfallið hófst, að blaða-
mönuin var boðið upp að Reykjum
til þess að skoða þessar framkvæmd-
ir. Þar, á landspildu sem samband-
ið hefir keypt, samkvæmt ályktun
á sambandsþingi í maí s.l. eru nú
risin upp tíu sináhús, en það er
aðeins byrjunin á fyrirtækinu, þvi
að smáhúsin eiga að verða 25 þg að
auki stór aðalbygging og allskonar
vinnustofur fyrir vistmenn á hæl-
inu. Þessi smáliús munu nú vera um
það bil fullgerð. í lok september,
þegar blaðamenn heimsóttu staðinn,
voru þau komin undir þak, þó að
komið væri fram á sumar þegar
fyrsta handtakið var unnið að und-
búningnum. í þessum smáhúsum er
ætlað rúm fjórum vistmönnum. eru
þar þrjú svefnherbergi, eitt tvíbýlis-
herbergi og tvö einbýlis, ennfrem-
ur stór sameiginleg setustofa, bað-
klefi og geymsluherbergi og litið
eldhús, ætlað til kaffihitunar en
ekki til matseldar, því að mötu-
neyti verður sameiginlegt fyrir allt
vistfólkið. Til bráðabirgða verður
þetta mötuneyti i herskálum, sem
keyptir hafa verið, en munu flytj-
ast í aðalbygginguna, sem verður
hið mesta stórhýsi. Verður ráðist í
hyggingu hennar á næsta ári. Vinnu-
skálarnir verða einnig fyrst um sinn
í herskálum, þangað til sjerstakir
skálar verða byggðir til þeirra nota.
Alls verður rúm á heimilinu fyrir
um 150 manns, þegar öll smáhúsin
og aðalbyggingin er komið upp.
í aðalbyggingunni er gert ráð
fyrir að verði borðsalur fyrir 150
manns, tvær setustofur, samkonm-
salur, 20 einbýlis- og 10 tvíbýhs-
herbergi, röntgenstofa, læknisher-
bergi, hjúkrunarkvennalierbergi og
skrifstofur. Úr þessari byggingu verð
ur innangengt i vinnuskálana, en
þar er ráðgert að hægt verði að
stunda ýmsar iðnir, svo sem trje-
smíði og netagerð. Hefir sambands-
sljórnin þegar fengið ýms áhöld til
vinnuskálanna, og einnig má geta
þess, að þegar hefir verið keypt
mikið af innanhússmunum til
heimilisins. Hefir áliersla verið lögð
á. að þessi stofnun geti orðið heim-
ili i bcstu merkingu þess orðs, þar
sem fólk, sem ekki er fært um erf-
iðisvinnu getur stundað hæga vinnu,
bæði úti og inni, einhvern tíma
dagsins.
Vinnuheimilið stendur á fögrum
stað á móti sól í brekkunni norð-
vestur af Syðri-Reykjum, og er land-
ið sem kej'pt var undir það um 30
liektarar að stærð. Er landið vel
fallið tilr æktunar og jarðhiti er
þarna nægur, bæði til upphitunar
og ræktunar. Gert er ráð fyrir, að
sundlaug verði fyrir neðan heimilið.
Allar þesar framkvæmdir annast
nefnd, kosin af sainbandinu, og
sitja í hcnni Árni Einarsson, Odd-
ur læknir Ólafsson og Sæmundur
Einarsson. Er starf nefndarinnar
ærið mikið, en allt ólaunað. Yfir-
smíði bygginganna liefir Þorl. Ófeigs-
son með höndum og vinna þarna
margir að staðaldri. Gegnir það
l’urðu hve fljótt byggingarnar hafa
risið upp. Þær eru allar einlyftar
og kjallaralausar, hlaðnar úr vikur-
steini, og liggja íveruherbergin vel
við sól.
„Afl þeirra hluta sem gera skal“
— peningana, liefir sambandið feng-
ið með samskotum. Á síðasta vetri
samþykti Alþingi, fyrir forgöngu
Jóhanns Þ. Jósefssonar, Sigurðar
Þórðarsonar og Þórodds Guðmunds-
sonar, að gjafir til heimilinsins
skyldu undanþegnar skatti, og
greiddi þetta mjög fyrir stórum
framlögum. Á fimm næstu árunum
áður hafði sambandið safnað um
400 þús. krónum, en á næstu 3—4
mánuðum eftir að komið var skatt-
frelsi á gjafirnar, safnaðist frek-
lega önnur eins upphæð, þannig að
eign sambandsins var orðin nær
900 þúsund kr. fyrir siðasta söfnun-
ardag, 1. október. Ljet formaður
sambandsins, Andrjes Straumland,
þá von i ljósi er blaðamenn voru á
Reykjum, að næsta söfnun yrði eigi
minni en 180 þús. krónur. En á-
rangur þeirrar söfnunar varð —
260 þúsund krónur. Sýnir þetta hug
landsmanna til fyrirtækis þessa.
Straumland hefir verið erindreki
sambandsins undanfarin ár, ferðast
um landið, stofnað deildir, hleypt
athafnafjöri í þær sem fyrir voru
og yfirleitt verið forustumaður í
fjelagsstarfinu. Sambandið hefir um
60 trúnaðarmenn víðsvegar um
land, en fjelögin eru nú með um
900 skráðum meðlimum.
Það er vel að landsbúar hafa
kunnað að meta starf sambandsins,
því að það er þjóðnytjastarf, sem
á eftir að vega þungt á metunum i
baráttunni við hvita dauðann og
verður væntanlega með timanum
tll þess að útrýma honum að meslu
leyti — þjóðarplágunni, sem und-
anfarna áratugi hefir höggvið svo
stórt skarð i fylkingu hins yngra
hluta þjóðarinnar.
N. B. í næsta blaði birtist skipu-
lagsteikning af húsunum og grunn-
teikning af einu smáhúsinu.
LUX AÍ4-
ER DÝRMÆTT < '
FARIH SPARLEGA MEÐ ÞAÐ
SVONA...
MÆLBÐ
LUX-
SPÆNINA
1 1 lítra af
vatni látið
þjer sljctt-
fulla mat-
skeið af Lux.
Það er alveg
nóg til að' fá
gott sápulöð-
ur.
MÆLIÐ
VATNIÐ
Ef þjer notið
meira vatn tn
þörf er á,
. verðið þjer
’ lika að nota
meira Lux.
SAFNIÐ 1 ÞVOTTINN
Þvoið öll ullarföt, sokkar o.
s. frv. 1 einu og sama þvæl-
inu.en ekki sitt i hvert skift-
Með þvi að fylgja þessum ein-
földu ráðum verður yður
miklu meira en ella úr hin-
um dýrmætu Lux-spónum
yðar.
LUX
EYKUR ENDJNGV
fatnaðawns
imrnmmmraiaMaMMnmmumMmiimiiirnrjarxKcrvtm.-p&v-m
X-4-N 621-706 A LSVEíl PNODV'CV
r
r
Drekklð Egils-öl J