Fálkinn - 24.11.1944, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
- LITLfl SflBfin -
NR. 15
Lögregluþjónn fann hana einn
rnorgun á Palace de la Nation. Hún
lá þar á bekk og svaf. Lögreglu-
þjónninn vakti liana og spurði liana
nokkura spurninga. En þar sem hún
svaraði ekki, áleit hann að hún
væri heyrnarlaus. Hann fór með
konuna á geðveikrahæli, sem var
þar í grenndinni.
Yfirlæknirinn horfði rannsóknar-
augum á hana. Konan var af meðal-
stærð. Mögur. var hún og leit út fyrir
að vera um fertugt. Andlitið var
kringluleitt, munnfrið var hún og
tennur sterklegar. En nokkur þján-
ingasvipur var á andlitinu. Augun
voru stór, dökk og óvanalega titr-
andi.
— Góðan daginn, sagði læknir-
inn vingjarnlega. — Viljið ]>jer ekki
rjetta mjer hönd yðar?
Hún var rkki hevrnai iaus, því að
hún tók í hönd læknisms. En Iiann
fjekk ekki eitt orð af hennar vörum
hvorki með góðu eða illu. Voru
talfæri hennar lömuð? Yfirlæknirinn
rannsakaði hana nákvæmlega. En
engin bilun var sjáanleg. Hún var
með fullu viti. Læknirinn ljet flytja
hana á eina deild hælisins. Hún
var látin í stofu nr. 15 og þar sem
enginn vissi hvað hún hjet, var
hún nefnd nr. 15. Næstu daga var
mikið reynt til þess að fá hana til
að fala. Með miklum vingjarnleik
og þolinmæði fjekk yfirlæknirinn
þó konuna til þess að segja nokkr-
ar setningar. Hann fjelck henni rit-
færi og bjóst við að hún fengist til
þess að segja ineira á þennan hátt.
Hún ritaði þá í stuttu máli um það
hversvegna hún hefði ákveðið að
þegja. Hun kvaðst liafa verið mikil
kjaftakind, og með málæði sínu
næstum orðið syni sínum að bana.
Nú hafði hún komið drengnum fyrir
hjá góðu íólki. Hún segist síðan hafa
horfið á brott. Ög hún kvaðst aldrei
framar ætla að verða á vegi lians,
nje láta fólk vita um hvar hún
væri niður komin. Af sjer hafði hann
fengið nægilega skömm, eða sinum
foreldrum.
— Hver er faðir han og hvar er
hann? spurði læknirinn.
En þessari spurningu svaraði kon-
an ekki. Það liðu margir dagar þar
til Iæknirinn kom henni lil að
skrifa svarið. Svarið var stutt. Að-
eins þetta:
— Greifinn."
Læknirinn liugsaði mikið um það
hvernig þessi almúga lcona liefði
kynst greifa og átt með honum
barn.
Líklega var hún ekki algerlega
heilbrigð á sálinni. — Yfirlæknir-
inn Ijet auglýsa í öllum blöðum
um þessa konu. En það varð árang-
urslaust. Enginn þekkti hana. Frú
15 var áfram á hælinu. Hún hegðaði
sjer vel, var vingjarnleg og vel verki
farin. En er yrt var á hana brosti
hún vingjarnlega og brá fingrunum
á varirnar. Hún var vinsæl á hæl-
inu. — Fáir sjúklingar lásu blöðin
þó að nóg væri af þeirn. En nr. 15
las og las öll ‘blöð er hún gat. —
Nr. 15 liafði dvalið mörg ár á hæl-
inu. Nýjir læknar lcomu og reyndu
að koma lienni til að tala en það
tókst ekki. — En einu sinni kom að-
stoðarlæknir sem leit út fyrir að
fengi hana til að skrafa. Hann lijet
Jacques Dormans. Hún var svo hrif-
in af honum að hiúkrunarkonurnar
sögðu að nr. 15 væri skotin í hon-
um. Hann var líka óvenjulega fríð-
ur maður, hár vexti, með dökkí stór
augu. En þó var einhver glæfra-
mennsku blær yfir honum. Nr. 15
hafði ekki augun af honum er hann
var í návist hennar. Hun fylgdi
honum eftir með auguntim eins
og sagt er.
Einn dag sat Frú 15 og las í
Petit Parisien. Skyndilega þaut lnin
á fætur og rak upp hljóð. og taulaði
eitthvert óskiljanlegt orð. Iiún var
mjög æst. Hún fór út í garðinn og
gekk þar fram og aftur. — Hún
hafði auðsjáanlega lesið eitthvað i
blaðinu, sem kom lienni í æsj, skap.
Yfirhjúkrunarkonan tók blaðið,
sem nr. 15 liafði verið að lesa, og
leit yfir það. Á þriðju síðu sá hún
mynd af manni, sem líktjst að-
stoðarlækni hælisins, Jacques Dor-
mans. Eftirfarandi klausa stóð neö-
an við myndina í blaðinu.
—• Fangi skotinn á flótta. Einn
af hættulegustu glæpamönnum lands-
ins, Georges Duval, nefndur „greif-
inn“ reyndi að flýja úr fangelsinu.
Hann rotaði tvo verðina og tókst
að komast út úr fangelsinu. En turn-
verðirnir komu strax auga á liann
og skipuðu honum að nema staðar.
F.n þar sem hann gengdi þvi ekki,
skutu verðirnir á hann. Dauðsærður
var Duval fluttur inn í fangelsið, og
andaðist hann eftir stutta stund.“
Yfirhjúkrunarkonan gekk út í
garðinn til nr. 15. Hún sat á hekk
og huldi andlitið í höndum sjer.
Hún sýndi nr. 15 blaðið, benti á
myndina og sagði: — Þetta var
maðurinn yðar. Er það ekki?
Gamla konan leit upp. Augun
voru full af tárum. Nú hafði hún
fengið málið. — Já, hann var mað-
urinú minn. Öll þessi ár liefi jeg
verið kvalin af ótta við að hann
slyppi úr fangelsinu. Hann var ill-
menni. Og jeg óttaðist meir að hann
mundi gera drengnum mínum ein-
hverja bölvun.
Hann hataði okkur. Guði sje lof að
þessari byrði er af mjer ljett.
Jóh. Sch. þýddi.
Þjóðbðtfð Eyfirðinga og Þingeyinga 2.júlil874
Hún var haldin á Oddeyri. Nefnd
hafði verið skipuð til að undirbúa
hátíðarhaldið og prýða samkomu-
staðinn. Ljet hún reisa tíu tjöld á
sljettum grasvelli 9 í röð hvert út
frá öðru, en eitt til hliðar, og þó
áfast liinum. Fram undan því var
autt svið; var það umgirt tjöldum
á þrjá vegu en á einn veg með
grindum; á grindum þessum var
hátt hlið, og yfir því voru með
stóru letri riluð orðin „Land og
þjóð“ en þar upp af var liá flagg-
stöng; þá var og reist upp stöng af
hverju tjaldi með marglitum veifum.
Sumsstaðar voru skógarhríslur settar
niður í smárunnum, en sumstaðar
hjengu blómhringar, og var öllu mjög
haganlega fyrir komið.
Nokkurn spöl frá tjöldunum var
reistur ræðustóll, sveipaður hvítu
líni, og skreyttur laufhrislum og
blómvöndum, en há stöng var upp
af með hinum danska fána. Þá var
og kappreiðabraut afmörkuð með
smástaurum og strengjum á milli;
hún var í hálfhring, og var nær
280 faðma á lengd. Ennfremur var
og gjörður danspallur 144 álna stór
að ferhyrningsmáli, og girður lágum
grindum.
Þegar að morgni hátíðardagsins,
var veifa dreginn upp á hverri stöng
á Akureyri. Hið danska herskip
„Fylla“ lá þar á höfninni; var það
búið sem skrautlegast, og prýtt með
nálega fimmtiu veifum. Nú tók
mannfjöldinn að streyma að úr öll-
um áttum, ýmist gangandi eða ríð-
andi, eða siglandi. Gengu allflestir
þegar til tjaldanna, og ljetu þar fyrir
berast um hríð, því veður var hvast
og kalt.
Þá er svo margt manna var saman
komið, sem von gat verið á, var
söngur hafinn; en er honum lauk,
var skipað til hátíðargöngu. Hvert
sveitarfjelag í flokk sjer og hafði
sitt merki og sína merkisstöng, en
hver umsjónarmaður bar sína eink-
unn. Á undan gengu lúðurþeytarar
af herskipinu og þeyttu lúðra sína,
en þá hver flokkur eftir annan, og
inerkismenn í broddi fylkingar; en
svo var fylkingum skipað að sex
menn gengu samhliða í hverri röð.
Flokkarnir námu staðar við ræðu-
stólinn, merkismennirnir næstir, hver
með sinn fána, en þá hver út frá
öðrum. Þá var aftur hafinn söngur;
byrjuðu hljóðfæraleikarar á sálmi
eftir Björn prófast Halldórsson i
Laufási og söng söfnuðurinn ineð.
Þá voru nokkrar ræður haldnar
Fyrst mælti Björn Halldórsson, þá
Arnljótur prestur Ólafsson frá Bægis-
á, þá Einar hreppstjóri Ásmundsson
frá Nesi, þá Klrispán amtmaður
Kristjánsson frá Friðriksgáfu og
síðast, Guttormur prestur Vigfússon
frá Saurbæ. Milli þess að ræður voru
fluttar var sungið og leikið á hljóð-
færi og stundum skotið af fallbyss-
um og svo var enn gjört um hríð
er ræðunum var lokið. Að því búnu
var aftur gengið til tjaldanna og
sest að veislu; stóð hún nokkra
stund með góðu gengi og margs-
konar skemtun. Voru þá drukknar
skálar rnargar og mælt fyrir. Að
lokinni veislunni hófust kappreiðar
og síðan glimur; þótti hvorttveggja
hin besta skemtan. Verðlaunuin voru
þeir sæmdir, sem mest þóttu bera af
öðrum í iþróttum þessum, og lilaut
Jón Jónsson frá Munkaþverá hin
fyrstu kappreiðaverðlaun, en Páll
Jóhannsson frá Fornhaga önnur;
glímuverðlaun Jón Ólafsson frá
Seljaldið. Þá er þessum skemlunum
var lokið, var tekið að dansa og
slcemmta sjer það sem eíur Var
kvöldsins, og svo alla nóttina með
dansi og hljófæraslætti. Þá var há-
tiðinni lokið, og var hún enduð með
því.að skotið var 21 fallbyssuskoti.
Er svo sagt að hátíðarhald þetta
hafi verið hið veglegasta allranæst
aðalhátíðinni á Þingvelli, og hafði
nefnd sú er stýrði því, og einkum
oddviti hennar, Steincke verslunar-
stjóri af því sæmd mikla. Fjölmenni
mikið hafði tekið þált í hátíðinni, og
er giskað á að þar liafi saman komið
um 2000 manns.
ÞJöðMtiðin á Reykhólnm
2. átfúst 1874
Prófastur Ólafur E. Jóhnsen á
Stað steig fyrst i stólinn í Reyk-
hólakirkju og hjelt snjalla og fagra
ræðu. Kirkjan var full al' fólki, og
hinn mesti manngrúi stóð fyrir utan.
Eftir messu söfnuðust menn saman i
stórum rúmgóðum timbursal, sem
Bjarni Þórðarson, bóndi á Reyk-
hólum hafði slegið saman úr borð-
um. Tvær raðir matborða stóðu i
salnum, sin með hvorri hlið. Siðan
settust menn undir borð, og tókust
fjörugar borðræður með mönnum.
Ræddu menn helst áhugamál lands-
ins t. d. stjórnarskrána nýju; gufu-
skipaferðir kringum ísland o. s. frv.
Eftir það er staðið var upp frá borð-
um tókst samdrykkja og l>á var mælt
fyrir skálum. Fyrst var mælt fyrir
skál íslands, síðan fyrir skál Jóns
Sigurðssonar. Seinast var svo mæll
fyrir skál Alþingis. En áður en
mælt var fyrir skálum var sungið
margraddað kvæði, lipurt og skáld-
legt fyrir minni íslands. Kvæðið
hafði Jón nokkur Hjaltason gjört;
það er ólærður maður, en vel að
sjer og skáld gott. Eftir jietta var enn
mælt fyrir ýmsum skálum, og rædd
ýms mál. Menn töluðu einkum um
hvert það fyrirtæki væri, er menn
í minningu þúsund ára byggingar
íslands skyldu leitast við að fram-
kvæma. Að lyktum komu menn sjer
sarnan um að gefa skriflega skuld-
bindingu unr það, að menn skyldu
eftir stærð Reykhólahrepps leggja
fje til þess að koma á gufuskipa-
ferðum kringum ísland, ef önnur
hjeruð vildu einnig gera það.
Skuldbinding þessi var siðan send
Þingvallafundi. Fremur lítið var
drukkið, enda sýndu menn það á
samræðum og áhuganum að þeir
þurftu ekki „spíritósa“ til þeSs að
hafa nóg af pólitísku fjöri og fram-
kvæmdaranda. Þeir sem tóku þátt
í veislunni voru einkum Reykhóla-
sveitungar, en fáir utanhrepps. En
úr Reykliólalrrepp var nálægt hver
maður sem kominn var yfir ferm-
ingaraldur. Því áhugi lijá vinnu-
mönnum og ungum mönnum, var
fullt eins mikill og hjá bændunum,
enda skrifuðu margir þeirra undir
skjalið, viðvíkjandi gufuskipaferð-
unum mcð bændum. Veislan stóð
langt fram á mánudaginn, og þá
uin morguninn borðuðu menn aftur.
Ölluin þeint sem við voru þótti
hin mesta snilld hvernig veislan
fór fram; menn voru stilltir, flestir
ódrukknir. en brennandi af áhuga
og fjöri.
Allir sem vjer höfum lieyrt minn-
ast á þjóðhátíðina á Reykhólum,
Ijúka upp um hana hinum sama
munni , að hún liafi vcrið sú besta
sem lialdin hefir verið á Vesturlandi.
Bjarni Þórðarson á einkum þakkir
Frumhald á bls. 74.