Fálkinn - 01.06.1945, Blaðsíða 4

4
P Á L K I N N
C. E. M. A.
BRESK LIST Á STRÍÐSTÍMUM
EFTIR IVOR BROWN
Þungi styrjaldarinnar hefir
orðið til þess, að daglegt lif
bresku þjóðarinnar hefir sætt
meiri afskiftum og skipulagi
Iiins opinbera, en nokkurntíma
áður í sögu Bretlands. Það er
eitl af æfintýrum síðari ára hve
Bretar hafa tekið öllum þess-
um afskiftum með mikilli þol-
inmæði, því að löngum liafa
þeir fengið orð fyrir að vera
einstaklingshyggjumenn og gera
eins og þeim sjálfum sýnist,
en láta ekki hið opinbera hugsa
fyrir sig.
Þetta hefir verið bæði styrk-
ur og veikleiki alls listalífs í
Bretlandi, Þar hefir til dæmis
aldrei verið neitt þjóðleikhús
eða ríkis-söngleikahús, né held-
ur hefir ríkið gert neitt til þess
að greiða listinni götu til fjöld-
ans. Ekkert menntmálaráðu-
neyti hefir reynt að tengja sam-
an listir og stjórnmál, engir
þeirra starfsmanna, sem sitja
þar klukkan tíu til sex, hafa
þurft að skrásetja fegurðina
og hinar níu listagyðjur í bók-
um sínum.
En þó að þessi sinnuleysis
pólítík geti verið hentug frjálsri
hugsun þá er hún ekki góð til
viðhalds og eflingar. Hún lætur
listamanninn frjálsan — máske
að því að svelta í hel; hún læt-
ur ahnenning frjálsan — máske
C. E. M. A. er stytting á heiti stofnunarinnar, The Council for the
Encouragement of Music and the Arts, er hóf starf sitt
1940. Tilgangurinn er sá, að sjá Bretum fyrir
góðri tónlist, Ieiklist og málaralist, þó að
styrjöldin geysi. Leikdómari hins fræga
blaðs Observer segir hér frá starfs-
háttum þessarar s'tofnunar.
Á sýningii nýtísku málaralistar, er haldin var fyrir verkafólk i iðnaðarbœ.
að því að komast í svelti livað
lislina snertir. En hlutverk þess
opinbera er vitanlega það, að
sjá fyrir því að þeir sem vilja
hafi aðgang að list við hvers
eins smekk og liæfi, en ekki
að einskorða listina undir ok
þröngsýninnar, né leitast við að
hafa áhrif á listasmekk alþjóð-
ar.
Stríðið hefir orðið til að ráða
fram úr þessu vandamáli, hvað
Bretland snertir, og þó var það
einstaklingsframtak, sem átti
frumkvæðið. Veturinn 1939 - 40
gerðist það, að sjóður, er nefn-
ist Pilgrims Trust lagði fram
fjárupphæð og skyldi henni
varið í tvennskonar tilgangi: að
halda lífinu í list og listamönn-
um meðan nólt styrjaldarinnar
grúfði yfir þjóðinni, en jafn-
framt að greiða götu listarinnar
á þeim stöðum, sem eigi vrðu
listar aðnjótandi að jafnaði. —
Ein hættan af því að láta ein-
staklingana eina um listina
er sú, að þá er liætt við að lista-
starfseminni verði einkum beitt
þangað, sem líklegt er að hún
borgi sig best, það er í stórum
borgum og ríkismannahverfum.
Sveitirnar og fátækir iðnaðar-
mannabæir eru ólíklegir til að
gefa listum gaum og kaupa
listaverk, og þessvegna fer lista-
starfsemin ekki þá vegu.
Leiksviðsmynd úr leikritinu „She Stoops to Conquer“ eftir Oliver Gold- Dr. Jacques hljómsveitarstjóri CEMA (til vinstri) heldur „matarhlés-
smith. CEMA er að leika fyrir verksmiðjufólk. hljómleika“ fyrir verksmiðjufólk.