Fálkinn - 01.06.1945, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
5
Leikavar frá CEMA hafa fataskifti milli þátta i bakherbergi við matstofu Námiunannshjón í Wales hafa boðifí leikurum frá CEMA heim til sin.
verkafálks.
Þessi nýja stofnun var nefnd
„viouncil for the Encouragc-
ment of Music and the Arts“,
en það nafn er umsvifamikið í
daglegu tali, og var því skamm-
stafað og' nefnist stofnunin þvi
CEMA. Er slík skammstöfun
engin nýjung i Bretlandi, allra
síst á stríðstímum, þegar allt
er skammstafað. Það einkenni-
lega við CEMA er, að þó að það
sé nákomið ríkinu og borgara-
legri stjórn, þá er það þó hvor-
ugu háð. Tveim árum eftir að
Pilgrim Trust stofnaði CEMA,
tók ríkið að sér að sjá fjárhag
þess farborða, en stjórn stofn-
unarinnar er í höndum sér-
stakrar nefndar, sem skipuð er
af menntamálaráðuneytinu, og
er hinn frægi liagfræðingur,
Keynes lávarður, formaður.
Stjórnarnefndin og hinar 3
undirnefndir hennar (fyrir tón-
list, leiklist og málaralist) eru
allar skipaðar mönnum, sem
ýmist eru frægir fvrir afskifti
af opinberum málum, eða lista-
menn. Starfsmennirnir eru all-
ir listamenn, en ekki skrifstofu-
menn, og forstöðumaðurinn,
Keynes Iávarður, er ekki opin-
ber starfsmaður, þó að hann
sé fjármálaráðunautur stjórn-
arinnaf meðan á stríðinu stend-
ur. Hann er réttur maður á
réttuni stað, því að eigi er liann
aðeins einn af mestu hagfræð-
ingum veraldarinnar heldur og
maður, sem liefir ágætt vit á
listum, og hefir látið sér annt
um listir. Hann lét byggja „Arts
Theatre“ i Camhridge og gaf
hænum það; hann er sérlega
glöggur á málverkalist og liefir
safnað dýrmætum málverkum,
og hefir gott vit á tónlist, leik-
lisl og sérstaklega hallett. Hann
er kvæntur liinni heimsfrægu
rússnesku dansd.ís Lydiu Lopo-
kova. Keynes er jafnvígur sem
listþekkjari og stjórnandi.
Hverju getur þá CEMA, sem
styðst jöfnum höndum við ríkis
hjálp og einstaklingshjálp kom-
ið til leiðar? Tilgangur stofn-
unarinnar er tvennskonar. Það
styður hið hesta í hverri grein
listar i stórborgunum, er þörí'
gerist. Það hjálpar ennfremur
smærri hæjarfélögum, sem eru
afskekkt og njóta lítillar listar,
með því að senda þeim leik-
flokka, tónlistarflokka og söng-
fólk, og úrval af málverkum til
sýninga. Eitt af þvi sem stofn-
unin hefir sérstaklega lagt rækt
við, er að skemmta fólki i liin-
um stóru gistihúsum, sem reist
liafa verið handa verkamönn-
um við nýju hergagnaverk-
smiðjurnar. Þessi gistihús voru
reisl til þess að hægt væri að
fá menn í verksmiðjurnar, ef
þær voru á afskekktum stöðum,
því að þar var of langt fyrir
verkamennina að liggja við
heima hjá sér. Ennfremur þótti
tómlegt i þessum verkamanna-
gistihúsum. Þessvegna var knýj-
andi nauðsyn á að sjá fólkinu
fvrir skemmtunum, og CEMA
hefir gei'l mikið að þvi að senda
leikflokka, hljóðfæraleikara og
söngflokka á þessa afskekktu
verksmiðjustaði til þess að bæla
úr brýnni þörf.
Hvarvetna um landið hefir
CEMA gefið „það hesta sem
flestum“, sem kallað er. Það
liefir sannað þá trú sína, að
fólk upp og, niður í Bretlandi
hefir miklu hetri listasmekk en
flestir mundu h'alda. CEMA
hefir látið öðrum eftir að sjá
almenningi fyrir öllu „léttara
hjali“ í listum, en hýður að-
eins það hesta og vandaðasta.
Þannig' er aðeins hoðin fyrsta
flokks tónlist í hinum svoköll-
uðú „matarhlés-hljómleikum“,
sem lnildnir eru í verksmiðjun-
um, og aðeins góðir tónlistar-
menn skemmta þar, enda liafa
hljómleikarnir fengið ágætar
viðtökur. Hvort sem CEMA fer
með leikrit eftir Shakespeare
til námumanna í Wales eða
með leikrit eftir Shaw eitthvað
út i sveitir, hvort sem það sýn-
ir ballett eða óperu fólkinu sem
annars hefir ekki vanist öðru
en að fara i híó, þá hefir það
mjög sjaldan reynst svo, að
þetta færi fyrir ofan garð og
neðan hjá áheyrendunum. ■
Sama er að segja um sýningar
þær, sem stofnunin liefir á ný-
tísku málaralist. Fólki finnst
kannske skritnar myndirnar
fyrst í stað. En það vaknar til
umhugsunar og vill gjarnan fá
meira.
Á Suluhafi, milli Borneo og Fillips
eyja lifir merkilegt fólk, sem „.Baja-
óar“ nefnist. Þeir hafast mestmegnis
við á sjónum, i þúsundum af smá-
bátum, er þeir hafa mikla leikni i
að stýra. Þessir ölduflakkarar eru
svo vanir sjónum að þeir verða
„sjóveikir“ þegar þeir koma á þurrt.
Á tannlækningasýningu i New
York hafa veri'ð sýndar gerfitennur
útskornar af Inka-mönnum fyrir
tveimur þúsundum ára og mesta
völundarsmíði.
Skákir geta stundum orðið langar
hjá færum jafnokum, meira að segja
nokkur ár. Frá Spáni er sögð sú
saga, að skákmaður dó frá ólokinni
skák, og í arfleiðsluskrá sinni til-
nefndi hann son sinn til að lialda
skákinni áfram.

CEMA sýnir ballett undir beru lofti. Leiksýningar ,eru Jika hafðar úti
afí sumarlagi, aðallega á sunnndögum, og hufa þessar skemmtanir ált
mikinn þátt i þvi afí halda fólkimi heima við um helgar.