Fálkinn - 05.09.1947, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
AUSTURLONDUM
Jieimsstyrjöldin varð til þess að koma rúti á Austur-
landaþjóðirnar, eigi aðeins í Indlandi, sem lengi hafði
hóið sjálfstæðisbaráttu, heldur ýmsar aðrar þjóðir og
þá einkum Malaja. Gerðu Japanar sitt besta til að
espa þái gegn hvílum mönnum. Hér segir danskur plant-
ekrustjóri, E. H. Offenberg frá japanska hernáminu
á Java og undirróðrinum austur þar.
ÓLGA í
Þegar japanski herinn flæddi yfir
Malakkaskaga og hollensku nýlend-
urnar í byrjun ársins 1942, átti ég
heima á SuÖur-Sumatra og stjórn-
aöi j)ar gúmmí- og kaffiekrum.
Ilernaðarviönámiö, sem hægt var að
veita Japönum var hverfandi, en
til að tefja framrás óvinanna eins
og unnt var, liöfðu liollensku yfir-
völdin ákveðið að fara að dæmi
Rússa og „svíða landið“ og eyði-
leggja eins mikið og unnt var af
gúmmíbirgðunum og véiar og hif-
reiðar.
Hinn 1G. febrúar 1942, fáeinum
dögum eftir að Singapore féll og
Japanar liófu innrásina á Sumatra
við Palembang, framkvæmdi ég,
samkvæmt skipun, þetta ógeðfellda
verk, og fór síðan til Java ásamt
ástralska hernum.
Hryggir í huga og fullir af kvíða
og óvissu sigldum við frá Sumatra.
Að haki stigu dökkir reykjamekkir
til himins, frá brennandi gúmmí-
og olíubirgðum. Og frammi fyrir
hefðarbústað sínum stóð landsstjór-
inn, æðsti embættismaður Hollend-
inga þar um slóðir og horfði yfir
umhverfið, sem fyrir fáeinum
klukkutimum hafði verið í blóma.
Nú var það eins og víti elds og
reyks og fólkið á f.lótta. Lands-
stjóranum og nokkrum öðrum em-
hættismönnum hafði verið sagt að
verða kyrrir, það kostaði þá alla
lífið, eftir pyntingar, sult og sjúk-
dóma.
Þegar við komurn til Batavia flutt-
um við til starfsbróður míns og
gamals kunningjá, sem stjórnaði
stærstu te- og kínín-ekrunum, sem
til eru á Pengalenganhálsi fyrir
sunnan fjallaborgina Bandoeng á
Java. Þar fengum við fréttina um
uppgjöf Bandamanna 2. mars 1942,
réttum þremur mánuðum eftir að
Japanar réðust á Pearl Harbor.
Nú fór að verða erfitt. Bank-
arnir lokuðu undir eins, og þar
sem allur útflutningur stöðvaðist
var ekki hægt að ná í peninga til
að borga vinnulaunin. Og jafnframt
varð vitanlega erfitt að útvega mat
bæði handa livítum konum og börn-
um á ekrunum og innfædda fólk-
inu. En okkur tókst þetta nú sarnt.
í byrjun júní ók bifreið upp
að stjórnarráðinu, og vopnaður
Japani hljóp inn í luisið með lista
í hendinni og spurði eftir vini min-
um. Hann hafði vitanlega fengið
skipun um að eyðieggja vinnustöð
sina, alveg eins og ég. En á síð-
asta augnabliki hafði komið gagn-
skipun. En nafnið hans stóð á
lista, sem Japanar liöfðu komist
yfir, og allir sem eitthvað voru
riðnir við skemmdarverk voru tald-
ir hættulegir menn og handteknir.
Nafn mitt stóð ekki á listanum, þvi
að samvinna var engin milli jap-
önsku heryfirvaldanna á Java og
Sumatra, og þessvegna slapp ég, cn
vinur minn, sem ekki hafði neitt
misjafnt á samviskunni var settur
í fangahúðir. Síðar frétti ég að
allir þeir, sem höfðu tekið þátt
í spellvirkjum á Sumatra höfðu ver-
ið teknir og skotnir samstundis er
Japanar koniust yfir þá.
Nú linnti ekki handtökum allra
Evrópumanna, fyrst karlmanna og
síðan kvenna og barna. Loks vor-
um við konan mín og ég orðin ein
eftir með þeim innfæddu inni á
ræktunarstöðinni uppi í fjöllum, og
reyndum að halda öllu í horfinu
eftir |)ví sem við gátum. í orði
kveðnu var það látið heita svo, að
við værum borgarar hlutlausrar
þjóðar.
í byrjun ársins 1943 var montinn
Japanakubhur settur til eftirlits á
ræktunarstöðina. Hann átti að vera
til liúsa og horða hjá okkur. Hann
fékk sjálfkrafa öll æðstu völd á
staðnum, og af því að ég vildi ekki
vinna með honum sagði ég lausu
starfi mínu. En þetta var tekið illa
upp, og mér var hótað að hin
alræmda „kempei“ Gestapo Japana,
skyldi jafna um gúlann á mér. Loks
tókst mér að orða uppsagnarbeiöui
mína svo, að hún var veitt orða-
laust, og frá apríl 1943 og til ó-
friðaroka bjuggum við í Bandoeng,
en þar höfðu margir Norðurlanda-
húar sest að.
I'yrir stríðið var nýlendum Hol-
lendinga einkar vel stjórnað. Þær
i fjárhags og félagsmálum. Hinir
stóðu ofar öllum Asíulöndum hæði
innfæddu höfðu fullt frelsi i öll-
um greinum, nema þeir máttu ekki
hvetja til byltinga, það var refsi-
vert.
Hin ævintýralega sókn Japana
framan af stríðinu gaf þeim gott
tækifæri til að nota sigurinn út i
æsar. Þeir þekktu skaplyndi Asíu-
búa og vissu að Indónesar dáðu
máttinn og fyrirlitu veikleikann,
eins og allir aðrir Asíubúar. Þess-
vegna féll áróður Japana í góða
jörð.
Fyrsta hernámsárið, 1942, voru
allar stjórnmálaumræður bannaðar
meðal liinna innfæddu, en réttu ári
eftir hernámið, eða 9. mars 1943,
var stofnað félag, sem sameina
skyldi alla stjórnmálaflokka í eina
heild. Japanar höfðu lagt drögin að
þessum félag'sskap og áskildu sér
sjálfum allar valdastöðurnar í fé-
laginu, svo að í raun og veru varð
J)etta aðeins útbreiðslufélag fyrir
áróður líeirra.
Hinn eiginlegi tilgangur vár sá,
að gera alla þjóðina að hernaðar-
sinnum, og Japanar fundu bráð-
lega nóg af innfæddum mönnum
sem voru fúsir til að reka erindi
þeirra.
Allt frá fyrstu hernámsdögunum
hafði Indonesum gefist kostur á að
láta innrita sig sem heiho, eða
ráðna hermenn í japanska hernum.
En fyrst nú fór að kveða að þessu.
Og nú streymdu að -umsóknirnar
frá liinum friðsömu innfæddu mönn
um á Java, um að láta innrita sig
í sjálfboðaliðaher, sem berjast ætti
fyrir sjálfstæði Asíu undir heróp-
inu „Asía fyrir Ásiubúa". í raun
réttri þýddi þetta ekki annað en
„Asía fyrir Japana“, en það skyldu
Indonesarnir ekki.
Japanar tóku þessum áskorunum
með klókindum. Þeir J)óttust ekki
vilja láta að óskum sjálfboðaliðanna
undir eins, og biðu fram til liausts-
ins 1943. Þó fóru ])eir að þjálfa
liðsforingja og hermenn undir sinni
stjórn og stofna hinar svonefndu
Sukarela og Peta-sveitir. Siðar hrett-
ust æskulýðsdeildir og lögreglu-
sveitir við, og jafnvel söfnuðir Mu-
hameðssinna voru neyddir lil að
stofna sérstakan her, Hizbuliah, sem
þýðir „her hins almáttuga".
Japanar vígbjuggu einnig allar
lögreglusveitirnar, svo að Japan
varð í orðsins fyllstu merkingu
vopnað land.
Lögreglan var ákaflega snúninga-
liðug við Japana og lagði sig í
framkróka um að þóknast þeim,
Nýjung í flugtækni
Englendingar hafa nú smíðað fyrsta þrýstiloftsflug'bátinn í heiminum. Hlaut hann nafnið
„The Saunders-Roe A I“. Reynsluflugið fór fram við eyjuna Wight við suðurströnd Eng-
lands, en árangurinn er ennþá leyndarmál. — Eins og sjá má á myndinni er flugbáturinn án
hreyfla.