Fálkinn - 05.09.1947, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
Henn sem talað er nm
Sliimvell
»kolapiUnriuu«
EldsneytisráSherra Breta, Eman-
uel Shinwell, sem í harSindunum
í febrúar í vetur sem leið sætti
svæsnari árásum en nokkur breskur
ráðherra hefir oröið fyrir útaf
kolaleysinu, vann sitt fyrsta kola-
sþarnaðarstarf fyrir hið opinbera
með því að sigta ösku í fangelsi í
Skotlandi. Shinwell var nfi. tekinn
„úr umferð“ í fimm mánuði fyrir
æsingar í sambandi við 40—tíma
verkfallið í Glasgow laust eftir fyrri
heimsstyrjöldina.
Það hefir alltaf verið styr um
Shinwcll hvar sem hann hefir
farið og það eru engan ýkjur að
segja, að liann hafi „boxað sig fram
til ráðherrastöðunnar. Hann hefir
skæðan túla, sem allir óttast. Mað-
urin er nefnilega meinyrtur og stór-
orður, og er ekki hræddur við að
láta allt fjúka þó að það sé óþveg-
ið. Hann mundi þykja dásamlegur
ræðumaður i Hyde Park.
Hann er af alþýðufólki kominn
og hefir jafnan verið einlægur hat-
ursmaður auðstéttanna. Forfeður
lians hafa verið breskir þegnar í
hundrað ár, en forfaðir hins núver-
andi eldsneytisráðherra er kominn
frá PóIIandi. Afi hans rak smáversl-
un, fyrst i London og síðan í Glas-
gow en gekk illa. Þegar Emanuel
var 11 ára fór hann úr skólanum
til að vinna fyrir sér sjálfur. Nítján
ára kvæntist hann og um leið varð
hann atvinnula.iis. - Stuttu eftir
tókst honum að fá vinnu lijá skosku
samvinnufélögunum. í l'ritimum
hjálpaði hann verkamönnum við
skipasmíðastöðvarnar, sem þá voru
í verkfalli, og síðar varð liann að-
stoðarritari í sjómannafélaginu í
■Glasgow. Og frá sjómannafélaginu
komst liann í félagsskap kolanámu-
manna.
Hann var kosinn á þing 1922, vara
ráðherra fyrir námurnar 1924 og
fjármálaritari í hermálaráðuneytinu
1929. En þegar MacDonald gerði
bandalag 1931 fór Shinwell ekki í
samsteypustjórnina, því að hann
tahli bræðing MacDonalds svik við
verkamenn. Gerðist hann nú einn
skæðasti andstæðingur MacDonalds
og felldi hann í hans eigin kjördæmi
1935. Þegar Attlee myndaði stjórn
jmtti Shinwell sjálfkjörinn til þess
að verða námuráðherra og koma
þjóðnýtingunni í kring og sjá um
næga kolaframleiðslu. En það síð-
astnefnda tókst honum ekki.
Shinwell er talinn ofstækismaður
en þykir þó umgengnisgóður. Þó
að hann sé sjálfmenntaður þykir
hann margfróður í betra lagi. Hann
bragðar aldrei áfengi. Það stendur
þannig á því, að í ungdæmi hans
strengdu þeir þess heit, nokkrir fé-
lagar að smakka ekki í staupinu
fyrr en búið væri að leggja niður
efri málstofuna. Allir hafa brotið
nema Shinwell. Og það eru litil lík-
indi til að liann fái snapsinn. Því
að lávörðunum úr verkamanna-
flokknum er alltaf að fjölga.
Graham llell
höf. talsímans
Manni finnst það í fljótu bragði
ótrúlegt að ekki skuli vera liðin
nema 100 ár frá því að maðurinn,
sem fann talsímann, fæddist. En
svo er það nú samt. Alexander
Graham Bell var aðeins nokkrum
vikum yngri en Edison og fæddist
i Edinburgh 3. mars 1847.
Hann menntaðist fyrst við há-
skólann þar í borg en hélt áfram
námi við háskólann í London. Þar
kynntist liann tveimur mönnum,
sem höfðu mika þýðingu fyrir h.ann
síðar, sir Charles Wheatstone (1802
—1875) liinuin fræga eðlisfræðingi,
og Alexander John Ellis (1814—
1890), sem var frægur málfræðing-
ur, stærðfræðingur og hljómlistar-
maður, og er einkum kunnur fyrir
rannsóknir sínar á liljómfræði. Af
umgengni við þessa menn fékk hann
áhuga áliuga á því að rita hljóð.
Árið 1870 fór hann með föður
sínum til Ameríku og 1872 varð
hann málleysingjakennari i Boston.
Tilraunir hans á þessum árum kom-
ust svo langt að hann fékk einka-
leyfi á áhaldi til þess að flytja hljóð
með rafmagni. Þetta tæki var sýnt
á Philadelphinu-sýningunni 1870 og
vakti fádæma eftirtekt. Nú var lagð-
ur 8 km. langur sími milli .Brant-
ford og Mount Pleassant. Tilraunin
með að flytja hljóð með þræði þessa
vegalengd tókst svo vel að framtíð
talsímans var örugg. Árið 1877
var fyrsta símalinan til almennings-
nota lögð i Ameríku og nú fór sím-
inn að breiðast út yfir veröldina og
bæirnir fengu sín símakerfi. Fyrsti
talsiminn á íslandi var kominn
fyrir aldamót.
Graham Bell gerði mikhi fleiri
uppgötvanir en talsímann, til dæm-
is fótófóninn, sem Ijósmyndar hljóð
i titrandi ljósgeisla. Hann skrifaði
fjöldann allan af vísindaritgerðum
og var meðlimur í aragrúa af vís-
indafélögum i Ameríku og Evrópu.
Hann dó 2. ág'úst 1922 á sumar-
setri sínu skammt frá Baddeck i
Nova Scotia.
Attlee
cr licimakær
Þegar æðsti ráðunautur Breta-
konungs Clement Richard Attlee
kemur heim til sín eftir dagsins
erfiði og sest inn í stofu á efstu
hæð i Downing Street 10, fer hann
að ráða krossgátur eða liann les
upphátt fyrir fjölskylduna. Því að
hann er fyrirmyndar heimilisfaðir.
Það var skömmu fyrir silfurbrúð-
kaup hans sem blaðamaSur frá
United Press lieimsótti liann. Úr
gluggunum sá yfir „Horse Guards
Parade“ og í stofunni er mikið af
blómum og myndir á veggjunum.
Þar er Truman forseti í silfurrannna
stór mynd af George VI. og á ut-
varpstækinu er mynd af Attlee sjálf-
um. íbúðin er ekki stór og’ verður
að ganga upp þrjá stiga til að kom-
ast þangað og siðan um langan
gang. Hún er alveg aðskilin frá
móttökusölunum á neðri hæðunum.
Attlee tekur aldrei vinnu heim
með sér. Þegar liann er heima hvíl-
ir hann sig og reynir að liugsa ekki
ncitt um „landsins gagn og nauð-
synjar“. Og besta hvíldin er að lesa
hátt i bók eða ráða krossgátur.
Þau hjónin eiga fjögur börn. Janct
er elst, 24. ára, og er aðstoðarstúlka
við geðveikrahæli i London. Þá er
Felicity, 21 árs. Hún er barnfóstra.
Martin er til sjós og ætlar að verða
skipstjóri og Alison er 16 ára og
gengur á skóla í Salisbury.
Áður en Attlee varð íorsætisráð-
lierra átti hann lieima í litlu húsi
i Stanmore, í útjaðri Lundúnaborg-
ar. Hugsaði frú Attlee þá ein uni
heimilið o.g sömuleiðis effir að
maður hennar var orðinn forsætis-
ráðherra í forföllum Churchills.
En 26. júlí 1945 skipti um, er
hún frétti að hún væri orðin for-
sætisráðherrafrú eftir hinn mikla
kosningasigur Verkamannaflokksins.
„Þá um kvöldið ók ég manninum
mínum til Buckingham Palace og
honum var falið að mynda tiýja
stjórn. Eg sat kyrr í bilnum þangað
til einhver kom út til min og spurði
hvort ég væri ekki frú Attlee og
hvort ég vildi ekki koma innfyrir
meðan ég biði.“
Nú hefir frúin i niörgu að snú-
ast, miklar bréfaskriftir og þarf oft
að vera viðstödd við hátíðleg tæki-
færi og lialda veislur. En um helg-
ar fara þau lijónin alltaf til „Che-
quers“, sveitabústaðar forsætisráð-
herrans. Frú Alllee liefir mjög gam-
an af að koma á þingið þegar fyrir-
spurnartimi er þar.
Attlee er 63 ára gamall og hefir
setið á þingi síðan 1922 fyrir Lime-
house-kjördæmi. í stjórn MacDon-
alds var hann vara-hermálaráðherra
1924, en síðan 1935 hefir hann
verið formaður þingflokks verka-
mannaflokksins. Hann er lögfræðing-
ur frá Oxford-háskóla og gegndi
um hrið málaflutningsstörfum áður
en hann fór að gegna opinberum
embættum.
VESALINGARMR.
Framhald af hls. 6.
gjahls fyrir Cosette. En sá ókunni
sýndi honum ýmsa kvittaða reikn-
inga frá móður Cosette, þar sem
greinilega sást, hve mjög Thénar-
dier hafði féflett liana. Hann feng'i
því ekki einni súu meira. Thénar-
dier undi illa málalyktum, en varð
þó að snúa heim við svo búið.
Eins pg lesandann m.un hafa
grunað var ókunni maðurinn eng-
inn annar en Jean Valjean. Eftir
björgunarafrekið hafði hann af á-
settu ráði látið sig detta útbyröis,
synt nokkurn spöl í kafi og kom-
ist klakklaust i land, án ])ess að
nokkur yrði lians var. í fyrstu
fór liann huldu liöfði, en síðan
minntist liánn Cosette litlu og lof-
orði sinu við Fantine. Hann náði
sér í peninga, keypti f<">t á átta
ára telpu og hélt svo til Montfer-
meil.
Nú var hann á leið þaðan til
Parísar með Cosette litlu. Þar liafði
hann leigt sér litla íbúð.
Hann kenndi nú Cosette litlu að
lesa og skrifa og bætti lienni upp
þau ár, sem vanrækt höfðu verið
af Thénardier-hjónunum.