Fálkinn - 05.09.1947, Blaðsíða 5

F A L Ií I N N

en stundum varð árangurinn ekki
eins og til var stofnað, eins og
þessi saga sýnir:
Dönsk fjölskylda, sem kom til
Badoeng með járnbrautarestinni,
varð að sætta sig við að farangur
hennar væri grandskoðaSur. Einn
af japönsku fulltrúunum fann venju-
lega landakortabók i farangrinum,
og þar var m. a. éin síðan með
niyndum af flöggum flestra þjóða.
Lögréglufulltrúinn ránglivolfdi í sé;'
augunum þegar hann kom auga á
hollenska fiaggið þarna, en l)aó var
vitanlega bannfært, og ællaði nú að
gera lcortabókina upptæka. Fjöl-
skyltlan mótmælti þessu svo ein-
(lregið, að yfirboðari lögreglunnar
var kvaddur til, og kvað hann upp
þann Salómonsdóm, að klippa skyldi
hollenska flaggið úr bókinni. Er
hann liafði fundið skæri í farangr-
inum, sem hann vitanlega stakk i
vasann á eftir, klippti hann fiagg-
ið burt, en var ekki fróðari cn svo,
að það varð franska flaggið en
ekki það hollenska, sem hann tók.
Innan lögreglunnar var það hin
japanska „kernpei", sem fólk óttað-
ist mest, en það var einskonar bræð-
ingitr úr S.S.-sveitum og Gestapo.
Það verður vart á milli séð hvorir
voru ])rælslegri, Þjóðverjar eða Jap-
anar en starfsreglurnar voru mjög
svipaðar.
Breytingar þær sem Japanar gerðu
á fjárhagsmálum Indónesa, urðu
miklu afdrifaríkari fyrir þá en lier-
væðingin. í þessu efni fóru Japan-
ar að fasistisku dæmi: Hver einasta
starfsgrein, frá götusóþara og sót-
ara til lækna og lögfræðinga var
einskorðuð í sérstökujn félagsskap
með ströngum lögum. Allir urðu
nauðugir viljugir að ganga i félags-
skap sinnar starfsgeinar, þvi að út-
hlutun allra matvæla og annarra
nauðsynja fór fram gegnum félög-
in. Og þeir, sem ekki voru meðlim-
ir í neinu félagi, gátu heldur ekki
fengið neina stöðu né rekið neins-
konar atvinnu.
Árin 1944 og ’45 urðu ])essi félög
jafnvcl læknanna, að leggja japansk.i
hernum lil mikinn liðsafla, og þessir
aumingja ,,sjá]fboðaliðar“ voru send-
ir til Burma, Malakka, Síam, Nýju
Gueineu og Borneo tugþúsundum
saman til þess að vinna þar þrælk-
unarvinnu fyrir herinn. Áætlað var
að alls hafi um tvær milljónir
manna verið fluttar frá Java, en
af þeim týndu 500.000 lífi af sulti
og sjúkdómum.
Auk þessara tveggja milljóna
þurfti jafnan nokkrar milljónir
„sjáfboðaliða" til þess að byggja
virki á Java.
Japanar hirtu afurðir bændanna.
Þeir og eigendur rísekranna höfðu
ekkert yfir uppskerunni að segja.
Japanar tóku hana. Þeir létu meira
að segja skrásetja alla banana og
önnur ávaxtatré lil þess að iryggja,
að öllum ávöxtum og grænmeti
yröi skilað á sölustofurnar, en þær
sáu fyrst og fremst hernum fyrir
vistum, en létu iandsbúa hafa af-
ganginn.
Þetta fyrirkomulag hafði vitanlega
allskonar sviksemi og spillingu í
för með sér, og liún varð aftur til
])ess að ýta undir verðbólguna, sem
komst í algleyming í janúar 1944.
Mikill hörgull varð á fatnaði.
Hinir innfæddu gengu að visu létt-
klæddir að vanda, þvi að loftslag-
inu hagar þannig, en þó gátu þeir
ekki að öllu leyti komist af án
Nær hann 645 km. hraða á klukkustund?
Enski kappakstursmaðurinn John Cobb mun sennilega reyna að bæta hraðamet sitt á þessu
hausti. Mettilraunin fer fram á sléttunum í Utah, og Cobb er sjálfur þeirrar skoðunar, að
hann komist fí'io km. á klst. á bílnum sínum. Það er sái sami sem liann setti fyrra metið á,
en gagngerðar endurbætur hafa farið fram á honum síðan. Vegur bíllinn nú 3 tonn og er
knúinn 2 tólf cylindra vélum, sem hvor er 1250 hestöfl. Til vinstri sést John Cobb í met-
vagni sínum, og hefir yfirbyggingin verið tekin af. Til hægri sést vagninn eins og hann lít-
ur út, þegar hann fer með flugvélahraða eftir sléttunum í Utah.
fatnaðar. En eftir hernám Japana
var ekki nokkur pjatla af fataefni
flutt inn i landið, og fólkið, sem
hafði ekki neitt til skiptanna varð
fljótlega fatalaust og verðið á not-
uðum fatnaði fór upp úr öllu valdi.
Fyrir skyrtugarm, sem varla hékk
saman, var hægt að eignast hátf-
sekk af risgrjónum, og þetta hefir
lítið batnað síðan stríðinu lauk.
Eins og sakir standa er fatnað-
armálunum þannig komið, að fast
að 80% af íbúum Java verða að
nota lendaskýlur úr lirágúmmi, en
þetta er neyðarúrræði, þvi að gúmm-
íið veldur hörundssjúkdómum.
Reglurnar um útbutun landbún-
aðarafurða og allra annarra nauð-
synja urðu einnig til að auka dýr-
tíðina. Það var bannað að flytja
bæði fullunna vöru og liráefni úr
einu héraði í annað, jafnvel þó að
eitt héraðið hefði eitthvað aflögu.
Mikilsverðustu vörurnar, sem „lok-
aðar voru inni“ á þennan hátt voru
kokosolía og rísgrjón. En þó að
þessi fyrirmæli væru eingöngu gerð
vegna hagsmuna Japana, þreyttist
áróðurinn ekki á að lofsyngja eð-
allyndi Japana, sem komfiir væru
til að frelsa þjóðina, og sjá fyrir
því að enginn liði skort. Japanar
höfðu það lag á, að þeir komu á út-
hlutun lielstu nauðsynja með verð-
laginu, sem var fyrir stríð. En það
var bara sá hængurinn á, að
skammtarnir voru svo smáir að
þeir gætu ekki varið nokkurn mann
sulti.. Og nú fór óánægjan að gaula
i tómum mögum.
Þessi óánægjualda kom á mjög
óheppilegum tíma fyrir Japana,
nefnilega um sama leyti, sem þeir
voru að bíða ósigur i Kyrraliafinu.
En þar sem uppþot urðu á Java
bældu þeir þau niður með harðri
hendi, en jafnframt tóku þeir til
nýrra bragða. Nú fór herstjórnin að
kenna þessum fimmtíu milljónum,
sem búa á Java, hvernig þeir ættu
að veita viðnám, ef óvinir gerðust
til að reyna að ganga á land ])ar.
Og jafnframt ólu þeir miskunnarlaust
á hatrinu til HoIIéndinga, Breta og
Aineríkumanna.
Þetta bragð tókst. Nú hófst liinn
megnasti áróður og fólki var jafn-
vel kennt hvernig það ætti að „tjing-
tjagga“ (búta sundur) óvini sína.
Fólkið var æst svo ferlega, að þetta
gat líka orðið hættulegt fyrir Jap-
ana sjálfa, enda létu þeir ekki íbú-
ana fá vopn. Þó að þeir hefði axir
sínar, sveðjur og spjót, máttu þeir
sin einskis í viðureign við nýtísku
vopnaðan her.
Þegar Japanar gáfust loks upp
hinn 15. ágúst 1945 voru Javabúar
allir gengnir úr skorðum eftir sult
og þjáningar og áróður Japana.
Samt létti þeim og ])eir fögnuðu
þvi að vera lausir undan japanska
farginu, því að þrátt fyrir áróður-
inn böfðu þeir orðið brennandi
hatur á öllu þvi, sem japanskt var.
Og nú vonuðu þeir að Bandamenu
kæmu sem fyrst og rækju þá úr
landinu. En því miður gerðist ckki
neitt. Á plantekrunum, sem velmeg-
un Java og Sumatra byggist á, biðu
hinir innfæddu óþolinmóðir eftir
því að Evrópumenn kænni og tækju
til óspilltra málanna, og ýmsar Ev-
rópukonur, sem strokið gátu úr
fangabúðunum og komst á plant-
ekrurnar aftur, fengu hinar bestu
viðtökur hjá fólkinu.
En Mountbatten lávarður, hæst-
ráðandi bandamannahersins á þess-
um slóðum, leit öðrum augum á
málið. Hann skipaði Hollendingum
í fangabúðunum að vera kyrrir
])angað til herinn kæmi, en þetta
skyldu hinir innfæddu ckki. Soe-
karno verkfræðingur, foringi þjóð-
ernissinna notaði sér þetta. Hinn
17. ágúst lýsti hann yfir því að
Java væri óháð og tilkynnti stofn-
un lýðveldisins Indonesíu.
Fyrst i stað tólc allur almenning-
ui' þessu dauflega. En þjóðernis-
sinnar og ráðunautar þeirra sátu
ekki auðum höndum. í byrjun sept-
ember fóru hinar vopnuðu æsku-
lýðssveitir að láta til sín taka, og
þeir gátu farið sínu fram vegna
þess að enginn vopnaður her eða
lögregla var til að hafa hendur i
hári þeirra. Mountbatten lagði fyrir
japanska herstjórann að halda uppi
lögum og reglum og einangra bina
indonesisku stjórn, sem skipuð
hafði sig sjálfa, og afhenda hana
Bandamönnum, er þeir kæmu til
Java. En þegar fyrsta enska her-
liðið kom, sex vikum síðar, fór
enski hershöfðinginn Christison
þegar í stað að semja við Soekarno
verkfræðing og lians menn.
Síðan hefir liallað hjá Hoílend-
ingum. Þó að japanska og indones-
iska stjórnin væru á fullkominni
ringulreið vanræktu Bandamenn að
taka í taumana meðan tími var iil
og taka völdin. Og Hollendingarnir,
sem sátu í fangabúðunum, liefðu
verið fullfærir um að taka að sér
stjórnina þegar í stað, en þcir voru
látnir sitja auðum höndum.
Það er ekkert gaman að lifa í
landi, sem ekki hefir neitt réttar-
öryggi. Þegar svo stendur á eru
það aldrei þeir gætnustu og greind-
ustu, sem fá liljóð, og á Java var
það æskulýðurinn, uppalinn af Jap-
önum og búinn japönskum vopnum,
sem tók stjórnina. Hinir hreinu
þjóðernissinnar mynduðu að vísu
stjórn og reyndu að koma lögum á.
En eins og ástatt var þá höfðu þeir
ekkert bein í hendi til þess að koma
skipunum sínum fram, og af því
leiddi fullkomið öng])veiti. Bannað
var að selja Evrópumönnum mat-
vörur, bófar fóru ránshendi um
hibýli þeirra, þjófnaður og ikveikj-
ur voru daglegir viðburðir. Enska
setuliðið komst ekki yfir meira en
að verja fangabúðirnar og gátu það
ekki einu sinni. Sérstaklega var
það á Mið-Java, sem bófar réðust
á konur og börn og reyndu tneira
að segja að útrýma EvrópumönnUm
með því að skjóta á þá úr fall-
byssum.
Frh. á hls. 1.5.