Fálkinn - 29.10.1948, Blaðsíða 4

4
F Á L KIN N
STRÚTURINN
FÍFL EYÐIMERKURINNAR
„Buhm, buhm, buhm!“ Vin-
ur minn, sem nú tók þátt í
safari (veiðiför) i fyrsta skipti,
starði óttasleginn út í svart
Afríku-náttmyrkrið. Þunglama-
legur skrikkur heyrðist skyndi-
lega í kjarrinu. Iiýena hló tryll-
ingslega á ásnum bak við okk-
ur og önnur- svaraði með gelti
rétt hjá okkur.
Vinur minn tók í liandlegginn
á mér. Mér datt í hug að ó-
liugnaður Afríkunæturinnar
liefði náð valdi á honum. Það
kemur sem sé oft fyrir þá, sem
óvanir eru í Afríku. Þegar inað-
ur minnist þesc, að ljón liggja
í leyni í steinsnars fjarlægð, berj
andi rófunni í sandinn, fokreið
vfir bjarmanum frá varðeldi
veiðimannanna, sem þau þora
ekki að nálgast; þegar maður
hugsar til þess að leóparðinn
er kannske að læðast eins og
köttur að tjaldinu, eða úrillur
nashyrningur er kannske á leið-
inni til að rannsaka hver það
sé, sem dirfst hefir inn á lians
landareign, þá er engin furða
þó að sumum gæti orðið órótt.
„Buhm, buhm, buhm!“ —
heyrðist aftur.
Nú sá ég að vinur minn var
lafhræddur. Hann tók fast í
hendina á mér og benti í átt-
ina, sem hljóðið kom úr, þetta
hljóð, sem allir venjast fljótt er
þeir fara að ferðast í Afríku.
Það heyrist alltaf á nóttinni
innan um hýenuhláturinn.
Eg hló. Sá, sem er heimavan-
ur í Afríku hlær alltaf þegar
hann svarar spurningunni um
þetta hljóð.
„Strútar!“ svaraði ég. „Þetta
eru bara strútar. Þetta „buhm-
buhm“ þeirra er flónslegasta
hljóðið, sem nokkur skepna
getur gefið frá sér, enn flóns-
legra en hýenuhláturinn.“
— — — Maður þekkir strút-
inn minna og misskilur hann
meira en flest önnur dýr í ver-
öldinni.
Það er eitthvað svo innilega
bégómlegt við strútinn, sem
önnur dýr virðast skilja miklu
betur en mennirnir gera. Strút-
urinn gengur elcki, hann spíg-
sporar. Hann klórar sér ekki
héidur snyrtir bann sig. Og í
hégómlegri einfeldni sinni hall-
ar hann oft undir flatt, og það
er í fullu samræmi við prjál
hans að öðru leyti.
Eg man einn morgun undir
hlífinni minni við vatnsbólið
og var að bíða eftir að sjá
kvikmynd, sem mig vantaði. A
sléttunum í kring voru zebrar,
liindir, gnú og vörtusvín svo
þúsundum skipti, en því miður
var steikjandi hiti og af því að
ekki liafði rignt í marga daga
stóð moldarmökkurinn upp af
dýrunum þegar þau lireyfðu
sig, svo að loftið var óhreint og
ómögulegt að taka myndir.
Besta skemmtunin mín þenn-
an morgun var sú að athuga
strútana þegar þeir koma að
vatnsbólinu við og við til að
fá sér að drekka. Þeir komu
alltaf einn og einn í einu, gengu
hægt og virðulega innan um
hin dýrin, reigðu sig og teygðu
löppina tilgerðarlega fram við
livert skref. Og alltaf rýmdu
hin dýrin fyrir þeim, þó að þeir
litu hvorki til hægri né vinstri.
Eg liafði nánar gætur á livort
ekki yrðu árekstrar, en svo
varð ekki. Og ég er orðinn sann
færður um að dýr séu lirædd
við strútinn ef hann sparkar.
Þegar strútur var kominn að
valnsbólinu stóð hann kyrr um
stund og svipaðist þóttalega
kringum sig. Þegar um karlfugl
var að ræða fannst mér alltaf
að ef hann hefði silkivasaklút
mundi hann þurrka á sér nefið
áður en hann drykki. Kvenfugl-
inn tyllti sér alltaf á tá og bað-
aði vængjunum áður en liann
svalaði þorstanum. Dryklcjan
var í tveimur þáttum. Fyrst
dýfði strúturinn nefinu í vatnið
eins og skóflu, lyfti síðan höfð-
inu hátt og lét vatnið renna
niður langan liálsinn. Þetta
var endurtekið hvað eftir
annað með ýmiskonar ‘spaugi-
legum tilburðum við hvern
sopa. Þetta hefir gefið tilefni
til sögunnar um að strúturinn
grafi liausinn í sandinn þegar
liann er eltur. — Strúturinn er
algengastur í Afríku sunnan-
verðri. í Anabasis sínum segir
Xenofón að hann hafi séð strút
í eyðimörkum Suðvestur-Asíu.
1 Austur- og Suður-Afríku er
liann í hverri eyðimörku, sem
er nægilega stór til þess að hann
geti notið þeirrar einveru, sem
virðist vera honum svo kær.
Maðurinn á sök á því, að villi-
strúturin er að hverfa. Að vísu
drepa hin stærri rándýr strút-
inn, en það er smáræði, sem
þau eyða í samanburði við það,
sem landnemar og innfæddir
menn gera. Fvrir 1860 voru að-
eins villistrútar til. En 1862
náðust nokkrir strútsungar í
Höfðanýlendu og var ákveðið
að reyna að gera úr þeim liús-
dýr. Mönnum var ljóst að fjaðr-
irnar voru verðmætar og eggin
voru auðsjáanlega matarmikil
og gott búsílag svo framarlega
sem þau væru eins bragðgóð
og sagt var. Fvrsta skipti sem
þessir heimastrútar unguðu út,
1861, tókst þetta ágætlega. Ung-
arnir döfnuðu ágætlega og urðu
stærri en foreldrarnir.
Nú eru nær 20.000 strútar á
strútabúunum í Suður Afríku
Eg viðurkenni að það eru
villistrútarnir, sem ég bel'i haft
mest ganran af. Mér finnst þeir
mildu skemmtilegri en alistrút-
arnir, sem flestir eru latir af
ofeldi og fitu.
Við Osa (konan mín) eruin
sólgin í strúlsegg. Okkur þykir
þau best sem eggjahræra en
annars má éta þau í ótal rnynd-
um. Strútsegg vegur pund
og svarar til nærri því 40 liænu-
eggja að næringargildi. Það
tekur 40 mínútur að linsjóða
strútsegg og að minnsta kosti
fjóra tíma að harðsjóða það,
en þegar það loksins er soðið
þá geymist það óskemmt í marg-
ar vikur.
Einu sinni fengum við gesli
á óvænt. Osa sagði við eina af
gestkomandi frúnum að liún
þyrfti að skreppa fram og búa
til köku með kaffinu. Hún var
úti i finnn mínúíur. Frúin vildi

Martin Johnson hefir í bókum sínum lýst veiðiferðum
betur en flestir aðrir. Ilann ferðaðist um hitabeliis-
löndin ásamt Osu konu sinni til þess að kvikmynda
dýralíf en skrifaði jafnframt um ferðir sínar bækur,
sem urðu mjög vinsælar. Hér fer á eftir þáttur hans
um strútinn, ár bókinni „Safari“.

og frá þeim koma um 85%
af því, sem notað er að strúts-
fjöðrum í heiminum. En 15%
koma frá Norður-Afríku. I Kali-
forníu eru strútabú, og fjaðrir
þaðan eru sagðar ganga næst
suðurafrísku fjöðrunum að
stærð og gæðum. Fóðrið sem
fuglarnir fá ræður mestu um
fjaðragæðin.
1 fyrstu voru bestu hvítar
strútsfjaðrir seldar fyrir 17 sh.
pundið. En nú kosta lireinar og
livítar strútsfjaðrir 15—25 sterl-
ingspund livert pund. Verðlag-
ið er mjög brevlilegt eftir fram-
boðinu og lískuduttlungunum,
svo að strútabúskapur er á-
hættusöm atvinna.
Vængja- og stélfjaðrirnar eru
klipptar þegar fuglinn er sjö
mánaða, en bestu fjaðrirnar eru
þó af fuglum frá 2—35 ára. Úr
hverjum væng fást um 30 fjaðr-
ir, sem vega um liálft pund.
Ljósar og dökkar fjaðrir af
kvenfugli eru ekki eins verð-
mætar og livitu fjaðrirnar af
karlfuglinum. En smáfjaðrir,
gráar og svarlar, svo liundruð-
um skiptir, eru ldipptar af
strútunum til að grisja fjaður-
haminn, svo að hinar fjaðrirn-
ar vaxi betur. Þessar smáfjaðr-
ir eru notaðar í fjaðrakústa,
sem notaðir eru til að þurrka
ryk af húsmunum.
ekki trúa að hún væri búin að
hræra kökuna, svo að Osa fór
með hana fram í eldhús. Þar
stóð strútseggjaskurn, mél-
krukka og eldakonan var að
setja deigið inn í bakstursofn-
inn.
Strúturinn ungar að jafnaði
út 15—16 eggjum, en þó stund-
um allt að 26. Þegar hreiðrið er
orðið svo fullt. að karlfuglin-
um finnst óþægilegt að liggja á,
veltir hann nokkrum eggjum
úr hreiðrinu, þangað til vel fer
um hann. Karlfuglinn liggur á
á nóttinni — liann er svartari
og sést ekki i myrkri — en
kvenfuglarnir á daginn. Sumir
segja að strúturinn láti sólina
unga út eggjunum, en þó munu
þeir alltaf liggja á meðan hit-
inn er mestur úm hádaginn,
því að annars mundu eggin
skemmast af liita.
Hverjum karlfugli fylgja 4—
5 kvenfuglar. Hann lætur eins
og liann viti ekki af þeim, nema
þvi aðeins að einhver aðkomu
strútur fari að gera sig blíðan
fyrir þeim: þá rekur liúsbónd-
inn frá.
Kvenfuglarnir búa til lireiðr-
ið. Það er afar einfalt, liola
sem grafin er í sandinn, sem
lengst frá runnum og sefhnjót-
um, því að strúturinn vill liafa
Frh. á bls. Í4.