Fálkinn - 29.10.1948, Blaðsíða 6

c
FÁLKINN
NOSTRADAMUS
- SPÁMAÐURINN MIKLI
Alla langar til að vita fyrir óorðna hluti. Spádómsgáf-
an þykir eftirsóknarverð gáfa og þar hafa margir ver-
ið kallaðir en fáir útvaldir. Það er nóg til af fals-
spámönnum. En hitt kemur líka fyrir að menn koma
fram, sem sjá hlutina svo vel fyrir, að þeir vekja heims-
athygli. Frægastur þeirra allra er Nostradamus, sem
hér verður sagt nokkuð frá. Um hann hafa verið rit-
aðar langar bækur. M. a. hefir danskur dulspekingur
skrifað um hann bólc, sem fræg hefir orðið um víða
veröld.
I. Maðurinn.
Nostradamus fæddist 14. desrni-
ber 1503 i smábænum St. Remy ná-
Jægt Tarascon. Faðir hans var fógeti
og afi hans hafði verið liflæknir
René konungs í Provence. í móður-
ættina ótti hann lika til lækna að
telja. Föðurættin var af Gyðinga-
kyni, og sjálfur áleit Nostradamus
að liann hefði erft spádómsgáfuna
frá forfeðrum sínum, spámönnum
Gyðinga.
Nostradamus var bráðþroska barn
og fremri skólabræðrum sínum í
skólanum i Avignon. Hann kenndi
þeilh að jörðin væri hnöttur, að
stjörnuhröpin kæmu af brennisteins-
gufum i loftinu og að skýin dældu
ekki vatni í sjóinn heldur tækju við
uppguíun frá jörðinni, og margt
annað rétt og rangt. í Avignon lagði
iiann stund á liumanistisk vísindi,
einkum mælskufræði og heimspeki,
en til hennar tahlist stjörnufræði. Að
loknu nómi fór hann ó hinn fræga
háskóla i Montpellier til að læra
iæknisfræði, en þó gaus upp pest í
Suður-Frakklandi svo að hann fór
úr háskólanum, 22 ára gamall og
ferðaðist um landið og nam læknis-
fræði i verkinu. Svo fór liann aftur
til Montpellier, tók doktorstign 26
ára og var skipaður prófessor. En
hann unni óbundnu hfi að lagðist
aftur í ílakk. í Agen staðfesti hann
ráð sitt og eignaðist tvö börn, en
konan og þau dóu, og fór hann þá
að ferðast í þriðja sinn. Hann var á
sifelldu flakki um Frakkland og ítal-
iu í 12 ár en settist svo að i smá-
bænum Salon og giftist þar efn-
aðri konu. í þessu hjónabandi eign-
aðist hann G börn.
HUSIÐ sem Nostradamus átti
heima stendur enn. Af loftinu ligg-
ur stigi úr maðksmognu timbri
upp á einskonar yfirbyggiugu. Þar
hafði Nostradamus búið um sig eins
og í opnu tjaldi, þakið lá á fjórum
hornstólpum en útsýni undir þak-
brúninni í allar áttir. Þessi skyggn-
isturn, sem ekki er meira en 3 fer-
metrar að gólffleti, stendur enn ó-
hreyfður.
Þarna urðu spádómar Nostradam-
usar til. Þar sat hann um nætur og
reiknaði út stjörnuspádóma sina af
gangi liimintunglanna, altekinn af
einskonar innri sýn, sem hann hefir
lýs'i i bréfi til sonar sins. Á daginn
vann hann að læknisstörfum sinum.
Árið 1552 gaf iiann út spádóma
sína. Þeir vöktu feikna athygli og
Nostradamus varð í einni svipan
landskunnur maður. Úr öllum átt-
um flykktist fólk til lians til» að
spyrja han ráða og fó liann til að
gera „horoskop" fyrir sig! Frægð
hans barst hirðinni til eyrna og
Ifenri II. og Catarina af Medici
kvöddu liann á sinn fund. Meðan
hann dvaldist í París spóði liann því
að tvö Ijón mundu lenda í einvigi
og augað verða stungið úr öðru og
það drepast. Konungurinn taldi að
þetta gæti ekki átt við sig, þvi að
óhugsandi væri að konungur lenti
í einvígi. En í burtreiðum 1559 drap
skoski greifinn Gabriel de Mont-
gomery Henri II Hann rak kesju
sína i augað á honum.
Sonur Henri’s II., Charles IX.
heiðraði Nostradamus með þvi að
lieimsækja liann í Salon og skipa
hann líflækni sinn og róðgjafa. Hann
var þá kominn yfir sextugt og þjáð-
ist af gigt og vatnssýki. Tveiin ár-
um seinna dó hann — 2. júli 1566.
SAGAN segir að Nostradamus
liafi vitað dauða sinn fyrir upp á
dag og klukkustund. í lok júní skrif-
aði hann á latínu í ahnanakið sitt:
„Hér er dauði minn nærri.“ Og
daginn áður en hann dó sagði hann
við Chavigny, lærisvein sinn: „Þú
hittir mig ekki lifandi þegar sólin
keniur upp. í visu einni segir hann
nánar frá dauða sínum og að liann
muni finnast „nærri rúminu og
bekknum.“ Þegar Chavigny kom inn
til lians skömmu eftir sólarupprás
fann hann hann sitjandi dauðan á
bekk við rúmið
Um útför sína skrifaði Nostra-
damus meðal annars: „Óhreinir fæt-
ur skulu ekki saurga ösku mína.
Vei þeim, sem truflar bein mín.“
Þessi sp'ádómur rættist. í stjórn-
arbyltingunni miklu var gröf hans
opuðu og einn af bytingarmönnun-
um tók höfuðskel hans með sér og
drakk vín úr henni. Þegar hann
kom út að kapellunni datt hann nið-
ur dauður — kúla hafði liitt hann
í liöfuðið.
Á legstein Nostradamusar er
þetta letrað:
„Leifar Michel Nostradamus
voru fluttar i þessa gröf eftir
1789. Meö nær ódauðlegum penna
hans voru viðburðir víðsvegar um
heim skráðir fyrir áhrif frá
stjörnunum. Hann lifði i 62 áir, 6
mánuði og 17 daga og dó í Salon
árið 1566. öfundist þér eftirlif-
andi ekki yfir grafró hans. Anna
Pontia óskar eiginmanni sinum
hinnar sönnu sælu.“
Nostradamus var ríkur maður
þegar liann dó. Hann lét eftir sig
6000 gulldali, sem þótti mikið fé i
þá daga.
Chavigny lýsir lionum þannig:
Tæplega meðalmaður á hæð, þrek-
lega vaxinn og skjótur i lireyfing-
um. Ennið liátt og sviphreint, nefið
reglulegt, dökkt hár og skegg, frán
augu, sem að jafnaði voru mild og
vingjarnleg, en gátu leiftrað þegar
liann reiddist. Hann var dulur í
skapi og fáskiptinn, en mælskur vel
þegar tilefni gafst. Hann var vin-
gjarnlegur við alla, datt margt í
hug og gat verið meinfyndinn, sér-
staklega ef hann heyrði talað með
fyrirlitningu um stjörnuspekina.
Ilann hélt boðorð kaþólsku kirkj-
unnar, liafði viðbjóð ó löstum og
var ör á fé til fátækra.
ÞESSI lýsing gefur sennilega mjög
svo nókvæma mynd af Nostradam-
usi eins og liann kom fyrir sjónir
dags daglega. En undir þessu yfir-
borði fólst önnur persóna. Þegar
hann sat í þakskýli sinu á nóttinni,
þar sem engir aðrir fengu að stíga
fæti sínum, var hann hvorki hinn
frægi læknir og tignaður stjörnu-
fræðingur né virtur fjölskyldufaðir,
Iieldur maður sem fann undursam-
lega dularkrafta lirærast í sál sinni.
Löngu áður en hann fór að kalla
sig spámann hefir liann séð ókomn-
um viðburðum bregða fyrir eins og
lciftrum. Ilann hefir stundað svarta-
galdur og goðmögnun hjá rithöfund-
um fornaldarinnar, og auk þess
ausið af lindum, sem nú eru ekki
framar tii, og erfitt er að gera sér
grein fyrir hvers eðlis voru. Syni
sínum skrifar hann svo: „.... ýms
rit um alkemíua. galdra og þess-
háttar, sem hafa verið hulin öld-
um saman, hafa verið í minni eigu.
En af því ég óttast hvað komið gæti
fyrir hefi ég gefið þau Vulkanusi
(brennt þau) er ég liafði lesið þau
.... Eg hefi breytt þeim í ösku,
til þess að þú skyldir ekki í fram-
tíðinni leiðast út í glötun við að
kanna ummyndun máhnanna og
hinn dularfulla skjálfta.“
Nostradamus var ekki í neinum
vafa um spádómsgáfu sína. Hann
segir fortakslaust að ummæli hans
séu spódómar, og að hann gæti til-
tekið tímann sem þeir koma fram
á, ef það hefði ekki ýms óþægindi
i för með sér.
STJÖRNUSPEKIN er grundvöll-
urinn undir ölium spádómum Nostra
damusar en hún var samheild allra
vísinda á miðöldum. Án þess að
kynnast stjörnuspákerfi miðaldanna
er ómögulegt að skilja starf Nostra-
damusar.
Hann leit á stjörnuspekina bæði
sem vísindi og list.
Nokkur hluti af starfi hans á
nóttinni var sá að gera stjörnufræði-
lega útreikninga á afstöð.u plánet-
anna og reikna liin sérstöku tíma-
skeið stjörnuspekínnar. Þegar búið
var að reikna út timaskeiðin og af-
stöðurnar fyrir ]iað tímabil, sem um
var að ræða, varð svo að bera þá
útreikninga saman við framtíðar-
viðburði, sem hann liafði orðið vís-
ari um.
Samkvæmt heimsmynd miðaldanna
var veröldinni skipt i þrjár „hæð-
ir“. Á efstu hæðinni situr guð og
englar hans i Empyteum. Á mið-
hæðinni er hinn sjáanlegi lieimur
og himnar hans, en á neðstu hæð
ríkir djöfulinn og árar hans. Ljósið
og orkan streymir yfir jörðina ofan
frá. SfærUrnar, hinir alkunnu níu
himnar, bera upp mismunandi teg-
undir himintungla, stjörnumerkja,
dýrsmerkja og reikistjarna, og þeg-
ar hin himneska orka fer gegnum
þessa himna brotnar hún eins og
Ijós í gleri, en safnast aftur með
breytilegu móti eftir eðli og afstöðu
himintunglanna. Allt sem gerist á
jörðu verður fyrir áhrif liinnar
himnesku orku og er þessvegna liáð
samspili þessara krafta, sem ákvarð-
ast af innbyrðis afstöðu himnanna.
Þessvegna eru atburðirnir ó jörð-
inni háðir atburðunum á himnum.
Sá sem vill rannsaka atburði jarð-
arinnar verður að þekkja afstöðu
himnanna á ákveðnu augnabliki og
draga ályktanir sinar af þeirri af-
stöðu. Til þess að ákvarða afstöð-
urnar þarf reikninga, en afstöðurn-
ar breytast alltaf og endurtakast
aldrei, svo að líka þarf reglur um
túlkun þeirra. Og á því sviði ríður
hugsæi stjörnuspekingsins bagga-
mun. Þar verður stjörnuspekin list.
Ritum þeim, sem Nostradamus lét
eftir sig, má skipta í tvo flokka.
I þeim eldri eru margar lækninga-
bækur með ýmsuin ráðum um lík-
amsrækt, sérstaklega um fegrunar-
list. Þar kennir margra skrítinna og
skemmtilegra grasa.
En það er hinn flokkurinn, sem
liefir gert Nostradamus frægan og
gefið honum viðurnefnið „Þjóðar-
spámaður Frakklands". Þær bækur
urðu til á efri órum hans. Það eru
tíu svonefnd „centuria“, en í þeim
er samtals 942 ferskeytlur (qua-
trains).
Þegar maður tekur sér spádóms-
bækur Nostradamusar í hönd í
fyrsta skipti er hætt við að maður
verði fyrir vonbrigðum og ergelsi
út af öllum þeim fjölda orða og
nafna, sem í fljótú bragði virðast
vera óskiljanlegur hrærigrautur. En
brátt fer maður að komast að mein-
ingunni. Allir sem lesið liafa rit
Nöstradamusar með gaumgæfni liafa
orðið að viðurkenna möguleikann
á þvi, að hann hafi haft hæfileika
til að sjá fram í tíniann.
Fyrsta „centuria" liefst •með ofur-
litilli mynd af Nostradamusi þegar
hann situr við rannsóknir sínar:
Að næturþeli við dulið starf
sitjandi aleinn i't brons-stólnum,
veikur logi í miðri auðninni
lýsir á það, sem ekki er óþarft.
Eg skrifu með handlcgginn
skjátfandi af óttu.
Ó, dýrð himins! Ilið guðdómlega
hjálpar mér.
Frh. í næsta blaði.