Fálkinn - 01.04.1949, Blaðsíða 14

14
FÁLKINN
G. E. Eyford:
Ævintýri Sigrúnar frá Hóli
ur sína aldrei hrygga, aldrei gráta
yfir hörmum sínum, og jók það ekki
lítið á gleöi hennar. Þannig leið
fyrsta sumarið, sem Sigrún var á
Felli, sem einn óslitin sæludraumur.
Þegar lieyannirnar voru búnar,
komu hin vanalegu hauststörf, og
var mikið og margt að gera á svo
stóru heimili, bæði sláturstörf og
annað. Sigrún hjálpaði móður sinni
við innanbæjarstörfin það sem hún
gat, en henni lét þó betur að vera
í snúningum utan liúss, þar var hún
frjáls og gat gefið æskufjörinu laus-
ari taum.
Það var einn dag, síðla um liaust-
ið, að nokkrum sauðum var slátrað,
sem fundist liöfðu í síðustu leitum.
Veðrið var kalt með nístandi norð-
anstormi Valgerður tók slátrið og
fór með það út að bæjarlæknum
til að þvo það, og Sigrún litla fór
með til að lijálpa henni. Þegar
þvottinum var lokið og þær mæðg-
ur gengu heim, segir Valgerður við
dóttur sína: „Eg var hugsunarlaus
að taka ekki sjaiið mitt með mér
til að leggja það yfir lierðarnar á
mér meðan ég var að þvo, vatnið i
læknum var líka svo nístandi kalt
og mér finnst eins og kuldinn hafi
farið alveg í gegnum mig. Við skul-
um flýta okkur heim, og mér hlýn-
ar þegar ég kem inn í eldhúsið.
Þegar Valgerður kom heim tók
hún strax til starfa við sláturgerð-
ina, en hún fann brátt að kuldinn
vildi ekki fara, en hiti sótti til
höfuðsins og sár verkur undir hægra
herðablaðinu fór að gera vart við
sig. Hún settist á stól i eldhúsinu
til að hvíla sig í von um, að þessi
ótugt mundi brátt líða frá. Rétt er
hún var sest niður kom frú Karen
inn í eldhúsið, hún sá brátt að það
gekk eitthvað að Valgerði, og spyr
hana hvort hún sé lasin. Valgerður
lét litið yfir því, kvaðst bara liafa
fengið verkjarsting undir hægra
herðablaðið, sem iegði fram í brjóst-
ið; hún sagðist vona að það liði
brátt frá, sér hefði kóinað er hún
var að þvo innan úr úti við lækinn.
Frú Karen sá strax að hér var uin
alvarlegt mál að ræða, og bað hana
að fara sem fyrst inn og hátta ofan
i rúm, hún sagðist skyldi koma með
heitt kaffi handa henni, og leggja
heitan bakstur á verkinn: „Það er
óheppilegt að læknirinn er ekki
heima, hann kemur víst ekki fyrr
en á morgun, svo að við verðum að
reyna eitthvað þangað til hann kem-
ur.“
Valgerður reyndi að standa upp,
en átti bágt með það, verkurinn
hafði svo heltekið hana; þó komst
hún með hjálp frú Karenar inn í bað
stofuna og i rúmið sitt. Er á kvöld-
ið leið elnaði verkurinn og hún
barst lítt af.
Þegar Sigrún litla vissi hversu
veik móðir sín var, varð hún hrædd
og fór að gráta. Það var öldruð
kona á heimilinu, sem Þóra hét;
hún hafði í fjölmörg ár fylgt staðn-
um og var eins og sjálfsögð að vera
þar þótt húsbændaskipti yrðu. Henni
eins og öllum á heimilinu, þótti
vænt um Sigrúnu og kenndi sárt í
brjóst um liana, er hún sá hversu
nærri sér hún tók að sjá móður
sina veika. Þóra tók Sigrúnu i fang
sér og reyndi að hugga hana og
segja henni, að þegar læknirinn
kæmi heim mundi hann strax geta
lijálpað mömmu hennar, svo að hún
skyldi reyna að vera róleg; hún
sagði að það væri best að Sigrún
svæfi hjá sér, þangað til mömmu
hennar batnaði, þvi nú yrði hún
að fá að vera ein, þangað til að
takverkurinn liði frá.
Sigrún, sem allt vildi gera til þess
að mömmu sinni batnaði sem fyrst,
þáði boð Þóru, þó nauðug væri.
Er þær voru að ljúka þessu sam-
taii kom frú Karen inn með bakst-
ur til að leggja við Valgerði: „Nú
geturðu ekki sofið hjá mömmu þinni
í nótt, Rúna mín, hún er svo veik.
Viltu ekki lofa Rúnu litlu að sofa
hjá þér, Þóra, þú hefir svo gott
rúm.“
„Eg var að bjóða henni það,“
sagði Þóra.
„Það var fallega gert af þér,“
sagði frúin. „Reyndu þá Rúna mín,
að fara að hátta og sofa, við skul-
um treysta þvi að læknirinn geti
hjálpað mömmu þinni, hann kemur
heim á morgun og ef til vill í nótt,“
svo kyssti frúin Rúnu litlu og bað
hana vera rólega.
Sigrún leit sínum fögru tárvoru
augum á frúna og sagði: „Eg get
ekki farið frá henni mömmu minni,
eg get ekki farið að sofa meðan
hún er svona veik, mig langar að
vera hérna hjá rúminu liennar."
„Það er of mikið fyrir þig, barn-
ið gott, að horfa á móður þína þjást
i alla nótt,“ sagði frúin. „Eg ætla að
vera lijá heniii og hjálpa henni eins
og ég get, þangað ti) læknirinn
kemur.“
Þóra tók í hendina á Rúnu og
leiddi hana inn í svefnlierbergi sitt,
sem var i öðrum enda baðstofunn-
ar, það hafði fyrir löngu síðan
verið búið til fyrir hana. 'Herbergið
var bara fyrir eitt rúm og fatakistu,
auk þess var þar bókaskápur, í hon-
urn voru flestar ljóðabækur síðari
tíma islenskra skálda, ásamt nokkr-
um gömlum guðsorðabókum og gull-
aldarsögu íslands og Fornaldar-
sögum Norðurlanda.
Þóra opnaði skápinn er þær voru
komnar inn og sagði Sigrúnu að
reyna að stytta sér stundir við að
skoða bækurnar; „ég fer nú út í
fjós að mjólka, og þegar ég kein
aftur förum við að hátta, og við
skulum vona að mömmu þinni verði
batnað á morgun.
Frú Karen vakti lijá Valgerði og
reyndi til að lina þjáningar henn-
ar með heitum bökstrum.
Það var komið fram yfir miðnætti
er frúin heyrði að riðið var geyst
í hlaðið. Henni datt strax i hug
að það mundi vera læknirinn og
fór ofan til að opna bæinn og fagna
honum, það var hennar vani, þvi að
hún unni manninum sínum alls hug-
ar. Þegar hún kom út kom Ólafur
læknir á móti lienni allur frosinn
og sýlaður, því að hann hafði sund-
riðið fljótið, en frost var um nóttina.
Er hún hafði fagnað lionum, sagði
hún honum frá hversu hastarlega
Valgerður hefði veikst, og að hún
hefði verið hjá henni og reynt að
gera sitt besta til að lina þjáningar
hennar.
Ólafur læknir svaraði engu, en
faðmaði konuna sina að sér og
sagði: „Þú ert ævinlega eins og góðu
englarnir, Karen.“
Læknirinn fór það bráðasta úr
vosklæðunum, og vék svo að með-
alaskáp sinum til að taka til mcðal
handa Valgerði, en á meðan bjó
frúin til heitt púns til að hressa
hann á.
„Nú fer ég upp til Valgerðar, en
þú leggur þig fyrir og reynir að
sofna, þú ert alveg að ganga fram
af þér,“ sagði hann.
Þegar læknirinn kom að rúmi
Valgerðar, sá hann strax hvað um
var að vera. Hún var heltekin af
bráðdrepandi lungnabólgu. Hann
gaf lienni eina inntöku af meðalinu
sem hann hafði tekið til, og við
það sviaði Valgerði dálítið, svo
hún féll i eitthvert svefnmók. Lækn-
irinn bað eina vinnukonuna að
vaka og sitja hjá rúmi Valgerðar,
og láta sig 'strax vita, ef liún fengi
kvalakast. Hann sagðist ætla að
leggja sig fyrir svolitla stund.
Nóttin leið þannig fram undir dög-
un að Valgerður þjáðist ekki mjög
mikið, en er birta tók fékk hún
liarða krampadrætti um allan lík-
amann. Stúlkan kallaði slrax á lækn-
inn, er hann kom til Valgerðar,
sá liann að hún var að deyja. Hann
settist við rúmið hennar og beið
þess er var að gerast. Eftir dálitla
stund sá hann að lifsmörkin voru
að þverra, og innan stundar gaf
hún upp andann. Eftir að hann
hafði lolcað augum liennar gekk
hann ofan og sagði konunni sinni
hvað orðið var.
„Eg er mest að hugsa um,“ sagði
frúin, „hvað Rúna litla tekur þetta
nærri sér, henni þótti svo ósköp
værit um mömmu sína. Eg skal fara
og segja Þóru gömlu frá þessu og
biðja hana að tala um fyrir Rúnu
og hugga hana.“
Þegar frúin kom inn í herbergi
Þóru, var hún kiædd, en Rúna litla
vöknuð.
„Er mömmu batnað?" spurði
Rúna litla undir eins og frúin kom
inn. Hún laut ofan að henni þar
sem hún lá í rúminu og sagði:
„Nú er mamma þín farin frá okk-
ur, en við Þóra ætlum að vera þér
í mömmu stað.“
Rúna skildi strax hvað skeð hafði,
hún sagði ekkert en tók báðum
höndum fyrir augun og kúrði sig
ofan í koddann og fór að gráta.
Þær, frúin og Þóra reyndu að
lnigga hana og telja um fyrir henni,
en söknuðurinn og sorgin hafði tek-
ið hina viðkvæmu barnssál liennar
þeim heljartökum, að liún varð öll
á valdi sorgarinnar, og gat engu
sinnt. Henni fannst allt horfið og
misst, er mamam hennar var dáin,
sem hafði verið henni allt, hún
óskaði að mega deyja líka og vera
Frh. í næsta blaði.
ALEXANER KIELLAND.
Frh. af bls. 5.
sýslumaður. Kielland hefir vaí a-
laust gramist að sjá þessi að-
skotadýr setjast að í bænum og
leggja út í samkeppni við hin
gömlu rótgrónu verslunarhús.
Hann var sjálfur af einni af þess-
um gömlu kaupsýslumannaætl-
um — en var hún ekki aðkom-
in líka? Hann lýsir aðkomu-
manninum sem einskonar Bör
Börson, brennandi af ágirnd, og
lætur hann syngja um „Gull og
stelpur og stelpur og gull“ líkt
og Bör Falkbergets gerir í pen-
ingavísunni sinni.
Kielland hafði enga trú á að
nýtt og þróttmikið blóð Jiærist
í bæinn með þessum aðkomu-
mönnum, en á því var nú þó
ekki vanþörf. Gömlu ættirnar
voru farnar að úrkynjast.
Kvikmynd hefir verið tekin
eftir sögunni „Jacob“ og heitir
hún „Törres Snörtevold“. „St.
Hans Fest“ hefir líka verið
kvikmynduð en myndin er ó-
lán.
Sama árið sein „Jacob“ kom
út gaf Ivielland út safn smá-
greina, sem hann nefnir „Men-
nesker og Dyr“. Þar með lauk
rithöfundarferli hans. Það hef-
ir margs konar getum verið leitt
að því hversvegna hann bætti
allt í einu að skrifa, en senni-
legast er að veikindi liafi lamað
starfsþrek hans svo, að hann
varð að bætta.
Árið 1892 varð hann borgar-
stjóri í Stavanger og síðar amt-
maður í Romsdal. Þótti liann
röggsamur embæltismaður, en
hann var farinn að kröftum.
Hann bar sjúkdóm sinn karl-
mannlega og bar þann harm i
hljóði að verða að hætla að
skrifa. 1906 varð hann svo veik-
ur að hann lét flytja sig á sjúkra
hús í Bergen og þar dó hann
aðfaranótt 6. april.
Hinn 31. ipaí 1924 var aflijúp-
aður minnisvarði hans á Orre.
Þar standa þessi orð:
„Til minningar um Alexand-
er L. Kielland er þessi steinn
reistur, á þeim stað sem liann
óskaði að verða grafinn. Þeir
sem þekktu hann héldu upp á
liann, þeir sem ekki héldu upp
á hann þekktu hann ekki.
Standmynd sú af Kielland,
sem stendur á aðaltorginu í
Stavanger, var afhjúpað 6. maí
1928.