Fálkinn - 18.05.1951, Blaðsíða 2

4
2
FÁLKINN
Skipulagning póstflutninga á íslandi 75 ára
Hinn 13. maí 1776 gaf Kristján
konungur 7. eða réttara sagt þeir
scm þá fóru með konungsvaldiS
fyrir hans hönd (þvi aS sjálfur var
liann þá orSinn bilaSur á geSsmun-
um) tilskipun um stofnun póstsam-
gangna á íslandi. Hún er í sjö löng-
um greinum, sem ákveSa allitarlega
um tilhögun póstferSanna, en aS-
alefni hennar felst i innganginum,
sem sé aS „koma á fót pósti þar í
iandi, sem fari þrisvar á ári úr öll-
um landsfjóröungum til BessastaSa
meS bréf, sem embættismenn og aSr-
ir kynnu aS þurfa aS senda, annaS
hvort þangaS eSa til Kaupmannahafn
ar, svo aö þau séu í fyrsta skipti
komin til BessastaSa í byrjun maí-
mánaSar, annaS skipti í byrjun júní-
mánaöar og í þriSja skipti í októ-
bermánuSi ....“
Um sérstaka póstmálastjórn var
ekki aS ræSa í sámbandi viS þessa
tilskipun. MiSstöSin var lijá stifts-
amtmanninum á BessastöSum en á-
fangastaSir póstanna hjá sýslumönn-
unum víSsvegar um land. Sýslumenn
irnir réSu menn til aS flytja póstinn
til næstu aSalstöSvar og var ákveS-
iS hámarksgjald fyrir hverja þing-
mannaleiS. MeS reglugerS frá 1779
var buröargjald bréfa ákveöiö og
fór eftir vegalengd. T. d. kostaSi 2
skildinga aö senda bréf frá Bessa-
stöSum í Mývatnssýslu og Árnessýslu
en 10 sk. austur í Múlasýslu, stySstu
lciS. En stundum stóS svo á feröum
aS senda varS bréfin aS heita mátti
hringinn í kringum landiS og gat
burSargjaldiS þá komist upp í 21
skilding, t. d. ef bréf úr Austur-
Skaftafellssýslu þurfti aS fara til
G. J. Hlíðdal, póst- og símamálastjóri
BessastaSa og þaöan norSur og aust-
ur um land í Múlasýslu.
Undir tilskipunina hafa þrír menn
skrifaS mcö konungi. Einn þeirra er
Jón Eiriksson konferensráS, hinn
óþreytandi talsmaSur íslands í Dan-
mörku á þeim tíma, og má ganga
aö þvi vísu, aS hann hafi átt mest-
an þátt í þvi aS hrinda málinu á-
Jeiðis Iijá dönsku stjórninni. En lík-
legt er aS Thodal þáverandi stifts-
amtmaSur á BessastöSum Iiafi ráSiS
nokkru um hvernig tilhögun hinna
fyrstu póstmála á íslandi varS.
— Um þetta og annaö sem við-
vikur málinu má fræSast af einkar
fróðiegu riti, sem Guðm. J. Illíðdal
póst- og símamálastjóri liefir samiS
og gefið út í tilefni af 175 ára af-
mæli póstmálanna á íslandi. Rit
þetta er aðeins 48 bls. en hefir að
geyma ótrúlega mikinn fróðleik um
þessi mál. Þar er tilskipunin í heild
í íslenskri þýðingu (vitanlega var
hún gefin út á dönsku) og sýnishorn
af frumútgáfu hennar, sem prentuð
var i Hrappsey af sænska prentar-
anum Magnúsi Moberg. Einnig er
prentaður þar uppdráttur af Is-
landi með hinum fyrstu póstleiðum
og nöfnum hinna 18 póststöðva
(sýslumannssetra) víða um land.
í Söguþáttum landpóstanna, sem
„NorSri“ gaf út fyrir nokkrum ár-
um var mikinn fróðleik að finna,
einkum viðvíkjandi póstferðunum
sjálfum og þeim, sem þær hafa ann-
ast. Rit Hlíðdals snýst hins vegar
nær eingöngu um fyrstu bernskuár
póstmálanna. í „Áfangatali" því sem
ritinu fylgir, eru raktir helstu merk-
isatburðir i sögu póstmálanna, allt
til þessa dags, einkum síðan 1872,
að landið fékk sérstaka póstmála-
stjórn og Ole Finsen var skipaður
fyrsti póstmeistari á landinu. Hann
gegndi þvi starfi til 1897, er þá, tók
við Sigurður Briem, fyrst sem póst-
meistari til 1920 og siðan sem póst-
málastjóri til 1935. ÞaS ár var yfir-
stjórn póst- og símamála sameinuð
og hefir GuSm J. HliSdal gegnt póst-
og símamálastjóraembættinu síðan,
cn landsímastjóri hafði hann verið
frá 1931. Siðan póstmálin urðu sér-
stök stofnun fyrir tæpum 80 árum,
hafa þvi aðeins þrír menn haft með
höndum yfirstjórn þeirra. Birtast
myndir af þeim i ritinu.
Guðbrandur Jónsson prófessor
hefir undanfarin ár unnið að samn-
ingu ítarlegrar póstmálasögu, og mun
þess eigi langt að bíða að hún verði
fullgerS.
Þá er i prentun nýtt „Bæjatal á
íslandi“ en það liefir eigi veriS
gefið út siðan 1930.
— í tilefni af afmælinu hafa ver-
ið gefin út tvö frimerki, 2 og 3 kr.
Sama vetrarlandslag er á þcim báð-
um en á öðru sést póstur gangandi
með bréfatöskuna á bakinu en á hinu
flugvél, — stuttur og laggóður saman
burður á póstflutningunum fyrir 175
árum og í dag.
Vatnaskógur
Sumarbústaðir K.F.U.M. í Vatnaskógi verða starfræktir í sumar með
svipuðum hætti og áður. Gefst drengjum og unglingum kostur á að
dveljast þar um lengri eða skemmri tíma, sem hér segir:
DRENGIR 9—11 ára: 8. júní til 22. júní og 27. júlí til 17. ágúst
(5 vikuflokkar),.
UNGLINGAR frá 12 ára: 6. júlí til 17. ágúst (6 vikuflokkar).
LANDSFLOKKUR, sérstaldega ætlaður æskumönnum á aldrinum 14
-20 ára hvaðanæva af landinu verður dagana 27. júní til 6. júlí (alls 9
dagar).
Þátttakendur geta skráð sig'í skrifstofu K.F.U.M., sem er opin virka
daga kl. 5—7 s.d. sími 3437. Við innritun greiðist kr. 10.00. Myndskreytt
hefti með ýmsum upplýsingum um starfið, fæst ókeypis á skrifstofu
félagins.
SKÓIiAUMEW K.F.ll.M.
ÁÆTLAÐAR
Merðir frd 15. moí
til 15. júní m
(innanlands)
FRÁ REYKJAVÍK:
Sunnudaga:
Til Akureyrar
— Vestmannaeyja
Mánudaga:
Til Akureyrar
— Vestmannaeyja
— Hornafjarðar
— Kirkjubæjarklausturs
— Siglufjarðar
Þriðjudaga:
Til Akureyrar
— Vestmannaeyja
— Blönduóss
— Sauðárkróks
— Siglufjarðar
Miðvikudaga:
Til Akureyrar
— Vestmannaeyja
— Sauðárkróks
— Hellisands
— Siglufjarðar
Fimmtudaga:
Til Akureyrar
— Vestmannaeyja
— Seyðisfjarðar
— Norðfjarðar
— Reyðarfjarðar
— Fáskrúðsfjarðar
— Sauðárkróks
— Blönduóss
— Siglufjarðar
Föstudaga:
Til Akureyrar
— Vestmannaeyja
— Hornafjarðar
— Fagurhólsmýrar
— Kirkjubæjarklausturs
— Siglufjarðar
Laugardaga:
Til Akureyrar
— Vestmannaeyja
— Blönduóss
— Siglufjarðar
— Sauðárkróks
Frá Akuregri:
Til Siglufjarðar alla virka
daga.
— Ólafsf jarðar mánudaga
og fimmtudaga
— Austfjarða, föstudaga
floofélflj Islonds h.f.