Fálkinn - 20.01.1956, Side 4
4
FÁLKINN
Efsti hlutinn af „K-2“, — Pýramídinn svonefndi, fyrir ofan öxlina og Búr 7.
Sex leiðangursmenn komust í „8“ en aðeins tveir ofar.
____________K__„
nœslhœsii iindur í hcimi
2
Zveir Jlalir gengu á nœslkæsla iind heimsins
i iyrra. pað þóiti litlu minna þrekvirki
en að sigra Everesi.
ANGAÐ til 31. júlí 1954 liafði
engum tekist að ganga á næst-
hæsta tind veraldar, og höfðu þ<5
ýmsir reynt. Hann heitir Mount Good-
win Austen, en er venjulega kallaður
„K 2“ og er 8611 metra hár, eða að-
eins 229 metrum lægri en Everest.
Tindurinn er í Karakorum-fjaligarð-
inum, alllangt frá Everest.
Tveir ameriskir leiðangrar höfðu
skönnnu fyrir stríðið reynt að ganga
á K-2. Annar þeirra — Wiesshers —-
varð að snúa aftur er 240 metra hæð
var ófarin. Hinn leiðangursforinginn,
dr. Charles Houston reyndi árangurs-
Jaust í annað sinn 1953. Hann kallaði
K-2 „þrálátasta fjall i heimi“. í
Everest eru víða syllur og hjailar,
sem hægt er að athafna sig á, en 4000
metra hæð af K-2 má hcita samfeld-
ur bratti.
ítalir höfðu kannað umhverfi K-2
'betur en nokkur þjóð önnur og þóttust
eiga „einkaleyfi“ á því. Og vorið 1954
gerið ítalski fjallamannaklúbburinn
út leiðangur undir stjórn Ardito Desio
prófessors, og lionum tókst að komast
alla leið.
GAMALL DRAUMUR.
Það var aldar gamatl draumur sem
rættist með þessum sigri, því að áhugi
ítala á Karakorum-fjalllendinu í Ind-
landi, milli Pamir og Himalaya vakn-
aði um miðja öldina sem leið. Árið
1853 lagði Osvaldo di Costanze upp frá
Skardu-þorpinu, sem síðan hefir verið
fyrsti áfangastaður flestra K-2-leið-
angra — og komst 5600 metra upp i
Karakorum. Síðar komu fleiri þjóðir
í leikinn, og flestir leiðangrarnir voru
gerðir i vísindatilgangi. Enski jarð-
og landfræðingurinn Goodwin Austen
sá K-2 fyrstur landkönnuða, árið
1861, og var það heitið eftir hon-
um. En hin vísindalegu nöfn á tind-
unum voru K-l, K-2, K-3 o. s. frv. í
þeirri röð sem þeir fundust. K-2 er
einnig kallað Dapsang af íbúunum i
nágrenninu.
Fyrsta tilraunin til að ganga á tind-
inn var gerð af Svisslendingnum
Guillarmod og Austurríkismanninum
Wessely. Þeir gengu upp fjallshrygg-
inn að norðaustan, og er það kölluð
„Seila-lciðin", eftir ítölskum Ijós-
myndara. Þeir urðu að snúa við í
7000 metra hæð, enda mun þessi leið
vera alveg ófær.
Rétta leiðin, suðausturhryggurinn,
sem Desio og félagar hans völdu 1954,
fannst árið 1909 og það var Abruzza-
hertoginn, frændi Umbertos konungs
fyrsta, sem áftti heiðurinn af því.
Þessi leiðangur hertogans var mjög
vel undirbúinn og hefir verið notað-
ur sem fyrirmynd síðan. í honum
voru aðeins 12 manns, þar af þrir inn-
fæddir fylgdarmenn og fjórir burðar-
menn. Þeir komu sér upp aðalbæki-
slöð á Goodwin Austen-jökli, og
fylgdarmennirnir könnuðu leiðir fyr-
ir ofan og komust i 5600 metra hæð
upp eftir SA-hryggnum. Svo gerðu
þeir aðra tilraun með hertoganum en
urðu að snúa við i 0600 metra hæð.
Næstu árin urðu leiðangrarnir
fleiri og fleiri en enginn reyndi að
komast á tindinn. Þetta voru hreinir
vísindaleiðangrar. í einum þeirra,
leiðangri liertogans af Sþoleto, 1929,
var ungur stúdent í jarðfræði, Ardito
Desio, sá sami sem sigraði K-2 25
árum síðar.
AMERÍSKAR TILRAUNIR.
Árið 1938 ihófust tilraunirnar til að
komast á tindinn, á nýjan leik. Ame-
ríkumenn gerðu þrjár tilraunir, en
þær mistókust allar. Hópurinn sem
dr. Charles Housten stýrði, fór Sa-
hrygginn (eða Abruzzalirygginn), og
tókst að komast upp á öxlina í 7925 m.
hæð, fyrir neðan pýramídann, efsta
liluta fjallsins. En þeir voru ekki nógu
miklir klifurgarpar til þess að geta
lagt í síðasta áfangann, cnda var veð-
ur óhagstætt.
Árið 1939 tókst Amerikumanninum
Wiessner að koma upp bækistöð í
7700 metra hæð og gekk svo einn
upp í 8370 metra, og átti aðeins 240
metra ófarna. Það slys varð í þessum
leiðangri, að fjallgöngumaðurinn
Wolfe týndist og þrír menn, sem
gerðir voru út að leita haris.
Dr. Housten kom aftur til Karakor-
um 1953 og fór Abruzzahrygginn eins
og áður en komst aðeins upp að öxl-
inni, í 7840 m. hæð. En lengra varð
ekki komist sökum fárviðris. Slys varð
líka í þessari ferð. Jarðfræðingurinn
Gilkey veiktist ofarlega í fjallinu. Var
reynt að flytja hann til mannabyggða
á börum, en snjóflóð sópaði honum
fyrir björg.
Árið eftir kom svo til kasta
Italanna.
DESIO BÝST TIL FERÐAR.
Foringi leiðangursins, Ardito Desio
var 56 ára gamall jarðfræðiprófessor
frá Milano, þaulvanur fjallamaður.
Hann hafði roeð sér 15 menn, flesta
vana fjallamenn. Það hafði tekið
langan tíma að fá leyfi Pakistan-
stjórnarinnar til að fara um landið
og ganga á tindinn. Stjórnin gcfur nfl.
aðeins eitt slíkt leyfi á ári.
Desio gekk þess ekki dulinn að
verkefnið var erfitt, en ef hann fengi
tveggja vikna samfellt góðviðri þótt-
ist hann viss um að það tækist.
Þátttakendurnir voru fluttir í flug-
vélum frá Rawalpindi í Punjab til
Skardu. Þar voru ráðnir 500 burðar-
menn til þess að bera farangurinn,
sem var um 30 smálestir, þar á meðal
rcikið af súrefnishylkjum.
Það voru fjórtán dagleiðir frá
Skardu til aðalstöðvanna á Goodwin
Austen-jöklinum, mestmegnis urn
hrjóstrugar vegleysur og torfærar
urðir. En loftslagið var gott. í 3000
m. hæð var hitinn svo mikill, að burð-
armennirnir — sherparnir — gengu
naktir niður að mitti. Loftið i Kara-
korum er þurrt og heilnæmt og nion-
súnvindurinn rakalítill þar. í ý500 m.
hæð var enn hvergi is eða snjó að
sjá. Var fyrst haldið.í hánorður til
þorpsins Askole og þaðan í austur
til Urdukas, en þar eru efstu manna-
byggðir.
Á leiðinni frá Askole til Urdukas
var illt veður og í Urdukas, i 4000
m. hæð, varð að halda kyrru fyrir i
tíu daga vegna snjókomu. Þegar veðrið
skánaði var haldið áfram upp á
Baltorojökulinn og nú voru 5 dagleiðir
þangað, sem aðalstöðvarnar skyldu
verða, á Goodwin Austen-jökli. En
nú fór að snjóa aftur, og margir burð-
armennirnir settu frá sér pjönkurnar
og struku heim til sín. Þeim leist ekki
á blikuna, svona veður höfðu þeir
aldrei upplifað í maí. ítalirnir urðu
sjálfir að koma farangrinum áfram. En
maður var sendur til byggða til að ráða
nýja burðarmenn. Hann fékk 50 nýja
menn og svo var lialdið áfram. Og
20. maí var aðalbækistöðin sett upp
á jöklinum, í 5000 metra liæð, þar
sem K-2 gnæfði yfir. Nokkru fjær
sást Mustaghturninn, stærsti granít-
drangur í heimi, 3000 metra hár, og
Gasherbrumtindarnir fjórir ásamt
Broad Peak og Mitre Peak (Míturn-
inn). Þeir eru allir kringum 800 m.
háir.
BÆKISTÖÐIN SETT UPP.
Svo var farið að setja upp stöðina
og reisa loftskeytastengurnar. Frá
þessari stöð átti svo að flytja smærri
forðabúr upp eftir hryggnum, og var
strengur settur bar sem ljengjurnar
voru mestar og farangurinn dregir.n
upp á honum. Tjöldin voru með hita-
einangrun og lágu tveir menn í liverju.
Auk þeirra var „samkomutjald" og
í því var eldað. Burðarmennirnir
höfðu sams lconar tjöld.
Vitanlega datt ítölum ekki í lnig
að fara til Karakorum án þess að hafa
með sér líkneski af Mariu mey. Hafði
kardinálinn í Milano gefið þeim grip-
inn. Likneskið var með ítalskan fána
í hendinni. Því var komið fyrir i skúta,
á milli klakadröngla.
Achille Compagnoni (t. v.) og Lino Lacedelli (með snjógleraugu á enninu)
— einu mennirnir, sem hafa stigið fæti á K-2.