Fálkinn - 23.11.1960, Blaðsíða 8

VARLA fletta menn blaði þessa dag-
ana, án þess að blasi við augum bóka-
auglýsingar, bókaumsagnir og bóka-
dómar. Tími jólabókanna er hafinn og
bækurnar streyma ört á markaðinn.
í tilefni af þessu hefur FÁLKINN
fylgzt með einni bók, allt frá höfundi
til bókbands. Fyrir valinu varð MÁL-
VERKABÓK MUGGS (Guðmundar
Thorsteinssonar), en hún hefur þá sér-
stöðu að vera fyrsta litprentaða mál-
verkabókin, sem er að öllu leyti unnin
hér á landi.
Við brugðum okkur fyrst í heimsókn
til höfundarins, Björns Th. Björnssonar,
listfræðings, en röktum síðan slóðina,
eins og sést á myndunum hér að neðan.
Við biðjum Björn að segja okkur eitt-
hvað um bókina:
— Jafnframt því að vera málverka-
bók, er þetta ævisaga Muggs. Myndirn-
ar eru settar inn í textann eftir tímaröð.
Annars er engin ákveðin stefna í verkum
Muggs. Hann fer ekki tröppugang úr ein-
um stíl yfir í annan, nema kannski síð-
ast, þegar hann er orðinn veikur. Þá
kemur yfir hann angurvær stemning.
Muggur er reyndar ekki fyrst og fremst
myndlistarmaður. Myndlistin kemur
svona með öðru hjá honum. Hann er eins
Myndamótin i Málverkabók Muggs eru
gerð hjá Prentmótum h.f. Þetta er
stærsta verkefni í litmyndum, sem
prentmyndagerð hefur gert hér á landi,
og ber mönnum saman um, að það hafi
tekizt mjög vel. Eiríkur Schmith hefur
unnið mest að gerð myndamótanna og
hefur unnið að þeim meira og minna
síðan í febrúar. Eiríkur er kunnur list-
málari og hefur bæði haldið sjálfstæðar
sýningar og tekið þátt í samsýningum.
Hann hóf nám í prentmyndagerð fyrir
4 árum.
og kunnugt er fyrsti íslenzki kvikmynda-
leikarinn, hann var gamanvísnasöngvari,
leikari, barnabókahöfundur. Hann fékkst
við ýmsa kvenlega sýslu, bjó til brúð-
ur og saumaði út. Það er athyglisvert,
að hann gerir engan mun á sýslu karla
og kvenna. Og hann teiknaði fyrstu
spilin, sem hér voru búin til.
— Taldi hann sig ekki fyrst og fremst
málara?
— Sjálfur leit hann alltaf svo á, að
hann væri á byrjunarstigi. Hann var allt-
af óánægður með það, sem hann gerði,
hvað myndlistina snertir. Hins vegar
var hann ánægður með leik sinn í kvik-
myndinni um Borgarættina. Mér dettur í
hug í sambandi við töku Borgarættar-
innar: Það hefur verið ljóta feigðar-
flanið. Það má með sanni segja, að þar
hefur blindur leitt blindan. Þeir þvæld-
ust á hestum um holt og hæðir heilan
mánuð, og þegar þeir komust loks í
áfangastað. Var allt öðruvísi en vera
átti. Því er líkast sem enginn hafi at-
hugað fyrirfram, hvaða staðhættir hent-
uðu bezt.
— Hvernig var Muggur?
— Það tvinnast saman í skapgerð
hans bóhemiskt áhyggjuleysi og þung-
lyndi. Upp úr tvítugu er hann til dæmis
Bókin er sett og prentuð í Víkingsprenti,
en verkstjóri þar er Hörður Óskarsson.
Hann sagði okkur, að þeir hefðu aldrei
prentað litmyndir neitt að ráði fyrr en
nú, og þeir væru þess vegna mjög spennt-
ir að sjá, hvernig dóma prentunin fengi.
Þeir byrjuðu á verkinu í lok septem-
ber og þegar þetta er ritað var litprent-
unin langt komin. Ilörður Óskarsson
kvað verkinu miða vel áfram og hafa
gengið að óskum. Ætlunin væri að bókin
yrði fullunnin og komin á jólamarkað
um næstu mánaðamót.
sannfærður um, að hann muni deyja
fljótlega. Annars kenndi hann sér aldrei
meins fyrr en vorið áður en hann dó.
Hann fer til Cagnes til þess að hressa
sig og þegar hann er á sjúkrahúsi í
Nizza, fer hann á karnival og þar syng-
ur hann sitt síðasta.
Það er erfitt að gera mann eins og
Mugg lifandi. Hann lifir bara í sínum
tíma og sínu umhverfi. Ég dreg inn í
ævisöguna alls konar litlar sögur um
hann, sögur, sem eru litlar í sjálfu sér,
en ættu að falla í eina heild. Þetta er
eins og að gera mosaikmynd. Ef við
víkjum að tímanum, þá hefur mér alltaf
fundizt gaman að þessum tíma í kring-
um fyrri heimsstyrjöldina. Þá var allt í
lagi að drekka og jolla dögum saman
og fá svo inspírasjón í tíu mínútur.
Mönnum datt svo margt í hug og menn
gerðu svo margt, sem nú væri talin fá-
sinna. Einu sinni voru þeir til dæmis
þrír félagar staddir á eyju lengst út í
Eystrasalti. Þá muna þeir allt í einu eft-
ir því, að vinkona þeirra í París á af-
mæli. Þeir búa til stóra rós, setja hana
í kassa og senda henni. Og þetta var
árið 1914! Menn virðast ekki hafa haft
eins mikið tímaskyn og nú. Tíminn hef-
ur liðið miklu hægar.
Muggur var alltaf barn. Hann var
sonur auðugasta manns á íslandi í þann
tíð, Péturs Thorsteinssonar. Hann skorti
aldrei peninga og þurfti aldrei að hafa
áhyggjur af þeim. En 1921 verður faðir
hans gjaldþrota. Þá er Muggur svo mik-
ið blessað barn, að hann skilur fyrst
Hreiðar Ársælsson hefur „brotið um“
bókina og þegar myndin er tekin er
hann að leiðrétta „satsinn“ eins og það
er kallað á prentsmiðjumáli, en sumir
vilja kalla „sátur“ á góðri íslenzku.
Hreiðar er kunnur knattspyrnumaður,
og svo er raunar einnig um Hörð og Þor-
björn Friðriksson, sem hefur prentað
bókina. Þeir hafa allir leikið í meistara-
flokki KR og unnendur knattspyrnu-
íþróttarinnar hafa áreiðanlega oftar en
einu sinni og oftar en tvisvar haft á-
nægju af að horfa á þá leika.
8 FÁLKINN