Fálkinn - 24.04.1963, Qupperneq 11

Sjúklingurinn, 29 ára gömul hjúkr-
unarkona, þjáðist af venjulegu graft-
arkýli, eða ígerð í holhöndinni.
Læknarnir fyrirskipuð pensilín
og bakstra og sögðu henni síðan að
koma daginn eftir. Mjög sársaukafull
bólga á stærð við mannshnefa hafði
myndazt, þrátt fyrir meðferð þá er
hún hafði fengið. Hjúkrunarkonan var
lögð inn á skurðdeildina við Bonn há-
skólann.
Henni fór stöðugt hrakandi. Kýla-
klasi myndaðist á vinstri öxl hennar,
á fótleggjunum, í andlitinu, og sjúkling-
urinn kvartaði um háan hita með
skjálftaköstum á milli, um hræðilegan
höfuðverk og óþolandi krampa.
Það var skorið í kýlin og sjúklingn-
um gefnir stórir skammtar af antibio-
tica (hinum framúrskarandi sýkladrep-
andi og eyðandi lyfjum síðari ára t. d.
pensilín, árómysín, tetrasyslín o. fl.),
en eigi að síður fór henni jafnt og
þétt versnandi, svo að álitið var að
þetta mundi ætla að verða henni að
bana. En þá uppgötvaðist orsök sjúk-
dómsins í skúffu borðsins við hlið
sjúklingsins, öllum á óvænt: Það var
sprauta, sem hjúkrunarkonan hafði not-
að minnsta kosti 30 sinnum til að
sprauta sjálfa sig með vatni úr blómst-
urvösum (sem var auðvitað morandi
af sýklum).
Hjúkrunarkona þessi er lifandi
dæmi um klassiska tegund örykja.
Sjúkdóm þeirra mætti kalla uppskurð-
arfýkn (operatio manica) eða skurðar-
æði. Enda þótt sjúklingar þessir séu
líkamlega heilbrigðir, þá beina þeir
allri getu sinni í þá átt, að öðlast það,
sem heilbrigðum mönnum er algjör-
lega óákjósanlegt: Að komast inn á
sjúkrahús og undir hníf skurðlæknis-
ins. Þessar manneskjur eru hreinustu
meistarar sem leikarar. Þær fara frá
einum lækni til annars, einni klinik til
annarrar, finna upp sjúkdómseinkenni,
spýta blóði, þó lungu þeirra séu alheil-
brigð, eða engjast sundur og saman
af nýrna-kólik (afar sárar nýrnakvalir,
t. d. vegna nýrnasteina) sem engir
eru. Iðulega fær það sitt fram þetta
fólk, og uppskurður fer fram.
Hinn sívaxandi hópur þessa fólks,
sem mjög oft fær óskum sínum fram-
gengt, varð þess valdandi, að Deutsche
Gesellschaft fiir Chirurgie, bauð geð-
veikralækni, Prof. Gustav Störring frá
Kiel, á fundi sína. Meðal annarra dæma
var kona nokkur, sem þjáðist af ein-
hverju, sem læknarnir gátu ekki fund-
ið, hve vandlega sem rannsakað var,
Upp
skuröar
fýkn
en eigi að síður voru gerðar nítján
skurðaðgerðir á henni. í viðtali við
tauga- og geðsjúkdómalækni kom upp
úr kafinu, að konu þessari fannst hún
vera vanrækt af bónda sínum. Hin
óvenjulega umhyggja sem hann hafði
sýnt henni, þegar hún var skorin upp
í fyrsta sinn, vakti með henni sjúklega
þrá eftir fleiri uppskurðum.
í helming allra tilfella er eigi unnt
að uppgötva ástæðuna fyrir hegðun
þessa fólks. Meðal ýmissá orsaka
fundnum með læknisfræðilegum að-
ferðum, eru þessar: Oábyrg hegðun
vegna sálsýki, flogaveiki eða andleg
vanþroskun. Sektartilfinning, óeðlilegar
kynferðislegar hvatir, auðgunarhvatir
(vátryggingargjöld, styrkir o. s. frv.).
Eitt og eitt tilfelli á stangli af þess-
ari ,,operationsmaniu“, voru kunn lækn-
um þegar fyrir tugum ára síðan. En
það var ekki fyrr en 1951, sem þessi
undarlega sýki öðlaðist heiti. Enskur
læknir gaf það ár lýsingu á sjúklingi,
sem safnaði ,,uppskurðarörum“, og
hafði fengið lækna til að framkvæma
fjölda af óþörfum „operationum“.
Enski læknirinn nefndi þetta uppskurð-
aræði; „Munchhausen Syndrom“ =
Munchhausen einkenni (því að þau eru
öll upplogin), og nafn þetta hefur verið
tekið upp alls staðar annars staðar.
Læknir frá Erlanger skýrir frá mjög
svæsnu tilfelli af Múnchhausen syn-
dromi:
Það var kona 39 ára gömul, sem hafði
látið gera á sér skurðaðgerðir 15 sinn-
um á tíu árum. Hún var svo leikin í
að gera sér upp einkennin, að skurð-
læknar voru ætíð fúsir á að gera á
henni skurðaðgerðir. Fyrst tóku þeir
úr henni botnlangann, þvi næst háls-
kirtlana, svo taugina í efri vinstri og
hægri kjálkanum, og áfram, brjóstin,
eggja stokkana, legið, lymfu-taugahnút,
allar tennurnar, og vinstra augað!
Síðan segir þýzki læknirinn: „Með
hliðsjón af heilbrigði og leikaraeigin-
leikum sjúklingsins, þá má gera ráð fyr-
ir miklu fleiri skurðaðgerðum í fram-
tíðinni!“
Það er nú samt sem áður austurþýzk-
ur lögreglumaður, sem er methafi hvað
þetta snertir, og flýði til Bonn 1952:
Á 7 árum hefur nafn hans verið skráð
að minnsta kosti. á 74 sjúkrahúsum,
þar sem hann hefur dvalið í 850 daga,
og þó eru ekki taldir 185 dagar, sem
hann dvaldi í fangelsissjúkrahúsum.
Sjúklingurinn, sem virðist frekar treg-
gáfaður, en þó vingjarnlegur maður,
sagði læknunum að hann hefði orðið
fyrir reiðhjóli, hefði verið með kól-
ik (sárir nýrnaverkir) í vinstra nýr-
anu, hefði fallið af sporvagni, væri
mikið þjáður þann daginn af maga-
verkjum o. s. frv.“
Með afar kænlegri uppgerð, hefur
þessum sjúklingi tekizt að láta taka að
minnsta kosti fimmtíu röntgenmyndir
af ýmsum líffærum, 16 þvagblöðru-
skyggningar (skoðanir), sex útvíkkan-
ir á þvagrásinni, og tólf skurðaðgerðir,
allt frá því að taka úr eitt nýra og ná
út tveim matskeiðum sem hann hafði
gleypt þegar hann var í fangelsi.
Allt sem reynt hefur verið til að
vernda þessar manneskjur fyrir sjálf-
um sér, hefur hingað til reynzt árang-
urslaust.
Opinberar auglýsingar á sjúkrahús-
um eru gagnslausar, þar eð þær birtast
of seint eða eru ekki lesnar af læknum,
eða þá að læknar trúa sjúklingunum
betur en auglýsingunum.
Einn læknir hefur stungið upp á því
að tattóera sjúkdómsgreininguna á lík-
ama þessara sjúklinga:
„Munchhausen Syndrome.“
FÁLKINN
11