Vikan - 02.09.1954, Blaðsíða 11

Off hefur mikið oltið á —
Mugrehhi
hraðbaðans
EIRRA er sjaldan getið í fréttunum
— og þó lenda þeir vafalaust í fleiri
ævintýrxun en flestir menn.
Það er nærri aldrei sagt frá ferð-
um þeirra — og þó ferðast þeir víðar og
tíðar en flestir menn.
Þeim er sára sjaldan þakkað opinber-
lega — og þó inna þeir af höndum feikn-
mikilvægt starf.
Hverjir eru þessir menn ? Þetta eru
hraðboðarnir, sem erlendar ríkisstjórnir
nota til þess að koma mikilvægum skjöl-
um og skilaboðum til scndisveita sinna í
útlöndum. Einn af hraðboðum brezka ut-
anríkisráðuneytisins áætlar, að hann hafi
á undanförnum átta árum alls ferðast yf-
ir milljón mílur í opinberum erindagerð-
um.
Það eru óskráð lög, að hraðboði megi
aldrei skilja þau skjöl við sig, sem hann
hefur í fórum sínum. Því var það, að þeg-
ar Sir Henry Johnson, einn af hraðboð-
um brezku krúnunnar, var fyrir skemmstu
staddur í flugvél, sem varð fyrir vélarbil-
un yfir Andesfjöllum, þá hugsaði hann
fyrst og fremst um það að vernda skjöl-
in, sem hann átti að skila í Peru.
Flugmanni vélarinnar tókst að nauð-
lenda í óbyggðum. Hjálparleiðangur
komst ekki á staðinn fyrr en mörgum
klukkustundum síðar. Það var frost og
stormur. En Sir Plenry hreyfði sig ekki
úr sæti sínu. Hann hafði viðað að sér hin-
NÚTÍMINN
'T'yggigúmmíframleiðendur í Banda-
rikjunum hafa lengi haft af því
áhyggjur, hve sjaldan menn með
falskar tennur nota varning þeirra.
Eitt hinna stærri fyrirtækja hefur
* árum saman — og árangurslaust —
reynt að framleiða jórturgúmmí, sem
ekki festist við falskar tennur. En nú
er fundin bráðabirgðalausn að
minnsta kosti. Fyrirtækinu hefur tek-
izt að smíða falskar tennur, sem fest-
ast ekki við venjulegt tyggigúmmí!
Japanskur vísindamaður að nafni |
Choichi Tsukada hefur fundið upp f
brynju, sem hann fullyrðir að geti |
varið menn fyrir hinum hættulegu í
geisla-áhrifum atomsprengjunnar. — i
Brynjan er búin til úr þunnum vír, j
sem síðan er þakinn með blýi. Hún i
kostar í kringum 700 krónur.
um mikilvægu skjalatöskum
sínum og hélt á þeim í fang-
inu þegar hjálpin barst.
Hættulegustu sendiferðirn-
ar hafa að sjálfsögðu verið
farnar á stríðsárunum, þeg-
ar mikið getur oltið á því,
að leynilegar orðsendingar
komist til skila — og
mikið verið í húfi fyrir óvinaríkið að
hindra för hraðboðans. Fátt eitt hefur
enn verið látið uppskátt um ferðir hrað-
boðanna í síðustu heimsstyrjöld. En hafi
þær verið eins ævintýralegar og í heims-
styrjöldinni fyrri, þá mun ekkert skorta
þar á spennandi frásagnir.
Sir Parlc Goff var ef til vill frægastur
og slingastur allra brezkra liraðboða.
Hann ferðaðist tugþúsundir mílna í þjón-
ustu utanríkisráðuneytisins, ýmist með
járnbrautum, bílum, skipum, kafbátum
eða jafnvel sleðum. I styrjöldinni 1914—
1918 fór hann áttatíu sinnum yfir Ermar-
sund, þrjátíu sinnum yfir Norðursjó og
tuttugu og tvisvar sinnum yfir Miðjarð-
arhaf.
Hann særðist illa, þegar skip, sem hann
var með, varð fyrir tundurskeyti. Þó neit-
aði hann með öllu að setjast í helgan stein.
Hraðboðar brezku krúnunnar hafa ver-
ið mjög farsælir í starfi sínu. Það hefur
sárasjaldan komið fyrir, að skjöl þeirra
hafi lent í höndum óviðkomandi manna.
Eitt óhapp af því tagi átti sér stað
fyrir fimmtíu árum, þegar hraðboði, sem
var að flytja mikilvæg opinber skjöl til
Ítalíu, varð veðurtepptur í sæluhúsi uppi
í fjöllum. Hann beið þess með óþreyju að
geta haldið ferð sinni áfram, og varð því
mjög feginn, þegar ókunnur maður bauð
honum sæti í sleða sínum.
En þeir höfðu ekki farið langt, þegar
sá ókunni sveigði hestana allt í einu til
hliðar og spyrnti hraðboðanum um leið út
úr sleðanum. Hann meiddist í fallinu og
mátti horfa upp á það, að „velgerðarmað-
ur“ hans hyrfi út í buskann með hin dýr-
mætu skjöl. Þau fundust aldrei.
Annar hraðboði varð fyrir slæmu
óhappi, þegar kafbátur stöðvaði skipið,
sem hann var að ferðast með frá Grikk-
landi. Strax og hann gerði sér grein fyr-
ir hættunni, fleygði hann skjalatösku
sinni fyrir borð. Menn geta ímyndað sér,
hvernig honum varð innanbrjósts, þegar
taskan tók upp á því að fljóta — og flaut
beint til kafbátsmanna.
Það er vegna þessa atburðar sem skjala-
töskur brezkra hraðboða eru nú þannig
gerðar, að þær sökkva örugglega.
Þótt illa færi fyrir þessum hraðboða,
hefur mörgum af starfsbræðrum hans
tekist að bjarga sér úr hinum ótrúlegustu
erfiðleikum.
Alfred Custance majór — mjög fræg-
ur hraðboði — tók eitt sinn að sér að
koma mikilvægum hernaðarlegum skjöl-
um frá Plollandi til Bretlands. Þar sem
sennilegt þótti, að óvinirnir mundu stöðva
lim ævintýramenn í opinberri fijéiiustn
skipið, ef þeir vissu, að hann væri meðal
farþega, lét hann smygla sér um borð í
kassa, sem á var letrað: Smjörlíki.
Sir Hugh Walpole rithöfundur var hrað-
boði um skeið. Hann lenti í ýmsum ævin-
týrum í rússnesku byltingunni.
Eitt sinn, þegar hann ætlaði að fara
að spyrja lögregluþjón til vegar í Péturs-
borg, var eins og því væri allt í einu hvísl-
að að honum að gera það ekki. Nokkrum
andartökum síðar hóf leyniskytta skot-
hríð á lögregluþjóninn og hann féll örend-
ur til jarðar.
Annars var það aldrei heiglum hent að
taka að sér sendiferðir um Rússland.
Einn hraðboði var hætt kominn, þegar
sleðanum, sem hann var í, hvolfdi. Ekill-
inn rotaðist og báðir hestarnir fótbrotn-
uðu.
Hraðboðinn varð að skjóta þá. Þá upp-
götvaði hann sér til mikillar skelfingar,
að hungraðir úlfar voru byrjaðir að koma
út úr skóginum í nánd. Hann átti aðeins
sex kúlur eftir, svo að útlitið var allt ann-
að en skemmtilegt.
Hann þreif veiðilúður, sem lá í sleðan-
um, og þeytti hann af öllum kröftum.
Það bjargaði lífi hans og ekilsins. Sltógar-
höggsmenn, sem voru þarna í nágrenninu
af mestu tilviljun, heyrðu til hans og
komu honum til hjálpar.
Öðrum hraðboða tókst að bjarga sér úr
klóm mexikanskra stigamanna. Hann hót-
aði að stytta sér aldur, ef þeir tækju
skjöl hans, og gat sannfært þá um, að
þegar brezka stjórnin frétti lát hans,
mundi hún örugglega hefna hans. Þetta
hafði þau áhrif á bófana, að þeir létu
hann lausan.
Eitt sinn var hraðboði handtekinn í
Suður-Ameríku sem njósnari og dæmdur til
dauða, þótt hann gæti raunar sannað, að
hann væri opinber erindreki. Hann bjarg-
aði lífi sínu með því að troða hinum opin-
beru skjölum inn á sig og lýsa yfir því,
að ríkisstjóriv hans mundi eflaust taka til
sinna ráða, þegar hún uppgötvaði, að skjöl-
in væru blóðug. Hann fékk eftir mikið
þras að halda ferð sinni áfram.
Konur eru sjaldan ráðnar til hraðboða-
starfa. Þó var það kona, sem tólc að sér
eina mikilvægustu og hættulegustu sendi-
ferðina í sögu brezku hraðboðanna.
Henni var falið í stríðinu að koma sýn-
ishornum af feiknöflugu sprengiefni frá
Svíþjóð til Englands. Henni tókst þetta,
Fyrir bragðið gátu Bretar gert mjög mikil-
vægan sanming við sænska framleiðendur
um sprengiefnakaup, einmitfc á þeim tima,
þegar sltofcfærabirgðir bandamanna voru
ískyggilega litlar.
11