Vikan - 04.06.1959, Qupperneq 8

HORÐVEFUR
Eftir Robert Traven
Dr. Matthew Smith var næsta vitni mitt. Kvið-
dómendur gutu augunum hvor til annars undr-
andi, og ég var sannfærður um, að þeir voru
að dást að því, hve hann var ungur, þar eð þeir
höfðu bersýnilega verið á sömu skoðun og ég um
það, að sálfræðingar væru alltaf hrumir og
grimmilegir karlar.
Samkvæmt réttarvenjum fór ég með læknin-
um í stutta ferð gegnum læknaskólann, og
kynnti mér allar gráður hans og titla. Hann lýsti
siðan tilraununum, sem hann hafði gert á undir-
foringjanum.
„Segið mér, læknir,“ sagði ég loks, „hafið þér
hokkra fasta skoðun, byggða á sálrænni vissu,
um það, hvort líklegt sé, að þessi maður hafi
ekki verið með sjálfum sér, þegar hann skaut
Quill?"
„Jú.“
„Gg hver er sú skoðun?“
„Að hann hafi verið haldinn stundargeðveilu,
þegar hann skaut Quill.“
Ég þagnaði, til þess að leyfa mönnum að melta
þetta. Siðan sneiö til dr. Gregory. „Viljið þér
einnig segja okkur, læknir, hvort þér mynduð
hætta á að reyna að mynda yður skoðun um sál-
arástand Manions undirforingja, einimgis með
því að sitja hér, meðan réttarhöldin fara fram?“
Doctor Smith gaut augunum til sálfræðings
málsóknarinnar, ,.'Ég myndi álíta það ógerning
að myndá sér nokkra gilda skoðun um hugar-
ástand þessa manns, þegar hann skaut Quill,
byggða á slíkum athugimum.“
_Ég sneri mér að Claude Dancer. „Gjörið þér
svo vel,“ sagði ég.
„Segið mér læknir, þegar þér rannsökuðuð
stefnda, tókuð þér eftir nokkurri geðtruflun ?“
sagði Claude Dancer, áður en hann reis á fætur.
„Nei.“
„Nokkur taugaveiklun ?“ spurði hann og gekk
til hans lymskulega, stuttstígur.
„Þetta er tvíræð spurning. Ég fann engin merki
um alvarlega taugabilun.“
„Funduð þér til nokkurrar skynvillu?"
„Engrar."
„Eða minnistaps?"
„Nei.“
„Sá stefndi nokkrar ofsjónir?"
„Nei.“
Spurningunum ringdi yfir lækninn, og ég leit
á kviðdómendur, hræddur um, að þeir væru að
sökkva í pytt sálfræðilegra smáatriða. En þeir
sátu allir teinréttir í stólum sínum, og allir virt-
ust skemmta sér hið bezta.
„Svo að við sleppum öllu sálfræðihjali, læknir,
var ekki ákærður reiður hinum látna, og fór
hann ekki til hans i manndrápshugleiðingum,
meö það eitt fyrir augum að skjóta hann til
bana?“
Læknirinn varð hugsi. „Það kann að vera, að
hann hafi fundið til reiði," sagði hann loks. „Það
hefði verið fremur ómannlegt, hefði hann ekki
gert það .. .“
„Takk fyrir," sagði Dancer og sneri sér við.
„Engar frekari spurningar," flýtti ég mér að
segja.
Eftir hádegishléð, var kallað á dr. W. Harcourt
Gregory sem fyrsta vitni málsóknarinnar. Hann
komst að hinni óumflýjanlegu niðurstöðu: að
Manion undirforingi hafi ekki verið geðveill þeg-
ar hann skaut Quill, og hafi alltaf verið hæfur
til þess að dæma milli hins rétta og ranga.
Claude Dancer hélt áfram að skjóta að honum
lymskulegum spurningu og reyndi af öllum mætti
að eyðileggja málstað okkar. Já, undirforinginn
skildi eðli og afleiðingar gerða sinna; já, undir-
foringinn hafði’ taumhald á sjálfum sér og var
ekki stjórnað af undirmeðvitundinni.
Claude Dancer leit á mig brosandi. „Gjörið
þér svo vel,“ sagði hann. Ég leit aftur á dr.
Smith, sem sat og grúfði andlitið í höndum sér.
Kvíði hans hafði ekki verið ástæðulaus.
ílg reis á fætur og gekk að manninum til þess
að hrella hann ef ég mögulega gæti.
„Segið mér, læknir," sagði ég, „hvenær sáuð
þér Manion undirforingja fyrst?“
,,Á fimmtudagsmorguninn í þessari viku."
Ég þagnaði og hugsaði mig um. „Bíðum nú
við — til þessa eru það nálægt því tveir og hálf-
ur dagur, er það ekki?“
Þolinmóður en þóttafullur: „Svo mun vera.“
,,Og hafið þér nokkurn tíma séð hann nema í
réttinum?“
„Nei.“
„Mætti ég þá draga þá ályktun læknir, að þér
hafði ekki rannsakað hann persónulega?"
Þurrlega: „Það gefur auga leið.“
„Né heldur gerðuð þér á honum neina af til-
raunum þeim, sem stéttarbróðir yðar hefur þeg-
ar gert?“
„Nei.“
„Og þér hafið lýst því yfir, að Manion undir-
foringi hafi ekki verið geðveikur, þegar hann
skaut Barney Quill?“
„Jú.“
Lágt: „Og á hvaða sálfræðilegum rökum bygg-
ið þér þessa skoðun, læknir?“
„Á því, sem ég hef heyrt og séð hér.“
„Viljið þér hætta á að mynda yður skoðun um
andlegt heilbrigði þessa manns þetta umrædda
kvöld, án þess að hafa gert á honum neinar per-
sónulegar tilraunir, og án þess að þekkja nokkuð
sögu þessa manns?“
Svarið var óumflýjanlegt elns og komið var.
',,Já.“
Ég þagði í næstum mínútu. „Segið mér, lækn-
ir,“ sagði ég hægt, „er þessi aðferð yðar til eftir-
breytni og samþykkt af sálfræðingum almennt?"
„Ég mótmæli," sagði Claude Dancer snöggt.
„Verjandi spurði spurningar og fékk við henni
svar, en nú er hann ekki ánægður með það.“
„Eg skal sýna yður, hversu ánægður ég er
með hana, Dancer.“
„Mótmælin ekki tekin til greina," sagði dóm-
arinn. „Svarið spurningunni."
Læknirinn virtist sökkva dýpra i stól sinn og
fingur hans herptust um stólarminn.
„Nei, það er ekki venja sálfræðinga, að kveða
upp úrskurð sinn um sálarástand manns, án þess
að hafa áður kynnt sér sögu og viðhorf hans,“
sagði hann og neri á sér þvala hökuna.
Eg stóð og horfði á manninn stundarkorn.
„Ekki frekari spurningar, sagði ég. „Gjörið þér
svo vel, Dancer.“
„Engar frekari spurningar,“ sagði Dancer
snöggt.
„Kallið fram næsta vitni málsóknarinnar,"
sagði dómarinn við Claude Dancer.
Loksins; nú loksins kom sprengjan, sem ég
hafði óttast meðan á málaferlunum stóð. Claude
Dancer reis á fætur, mikill á lofti.
„Málsóknina langar til þess, herra dómari, að
kalla fram Duane Miller sem næsta vitni. Við
höfum í þessu fengið að vita deili á honum og
vitnisburð hans. Eg bið um leyfi yðar, herra
dómari, til þess að kalla hann fram.“
Dómarinn deplaði augunum og leit yfir gler-
augun niður til mín.
„Nokkrar athugasemdir, Biegler?" sagði hann.
Ég braut heilann um leið og ég reis á fætur.
Duane Miller? Duane Miller? Hver í fjandanum
var hann? Hvað gat hann gert? Hvað var bak
við þessa skyndilegu breytingu, sem gerð var á
síöustu stundu ?
„Biegler?" sagði dómarinn vingjarnlega.
„Nei, herra dómari," var allt, sem mér tókst
að stynja upp.
Hliðardyrnar við kviðdómendastúkuna opnuð-
ust og grannur, beinaber og rytjulegur maður,
bláklæddur gekk inn í salinn i fylgd með lög-
regluþjóni. Vitnið virtist ekki vita hvaðan á sig
stóð veðrið, deplaði augunum og kyngdi. Eg
hafði aldrei séð hann áður.
„Hvert er nafn yðar?“ skaut Dancer að hon-
um, áður en hann var seztur.
„Duane Miller. Eg er yfirleitt kallaður Duke.“
„Hvar dveljizt þér sem stendur ?“
Vitnið bandaði hendinni að fangelsinu. „Hérna
fyrir handan —- í fangelsinu."
„Þekkið þér stefnda, Frederic Manion?“ mal-
aði Dancer áfram.
,Ja, eiginlega. Síðustu viku hef ég búið í klefa
með honum.“
„Hafið þér talað við hann, meðan á þessum
réttarhöldum stóð?“
„Já. Talsvert. Þó ekki rnikið."
„Hvenær töluðuzt þið síðast við?“
„Um hádegið í dag.“
8
VIKAN