Vikan - 27.10.1960, Page 7

— Þú hefur dvalizt langdvölum er-
lendis, Karl?
— Lengst ævinnar. — Ég héf verið
í Frakklandi, Spáni, Italíu, Belgiu,
Þýzkalandi, Póllandi og svo á Norð-
urlöndum.
— Við einhver störf?
— Nei, ég er ekki neitt.
— Hvað meinarðu?
— Ég meina það, að ég er ekki
neitt Ég hef alla ævina leitazt við
að verða að engu og vera ekkert, og
það er miklu erfiðara heldur en að
vera eitthvað. Ég impónerast ekki af
titlum eða þvíumlíku fánýti.
— Þú ert nú samt greifi, — eða er
það uppspuni?
— Nei, það er rétt, ég hef bréf
upp á það. Þú vilt kannski sjá bréf-
ið? — Ég hef teiknað það sjálfur
og notað helminginn úr merki Lofts
Guttormssonar og helminginn úr
merki Jóns Loftssonar Oddaverja. Ég
er sjálfur kominn af Oddaverjum.
Greifinn fór ofan í hirzlu og dró
upp bréfið, og það var ekki um neitt
að villast. Hann var ,,Duke of St.
Kilda“, — það hafði hann skriflegt
á gulnuðu blaði. Hringinn I kringum
sjálft skjaldarmerkið eru letruð þessi
orð: Nobilitas Islandica 1164 Sigilium
Testatur -— Dispensatione Regis —
og fyrir neðan: „Armoirie Du Poéte
Islandais, Karl Elnarsson Dunganon.
—• Hvaðan hafa þér komið réttindi
til greifadæmis á þessari eyju?
— Ætt mín hefur haft réttindi á
St. Kildu aftan úr grárri forneskju.
Það var vegna irskra ættartengsla.
—• En bréfið. •— ég meina skialdar-
merk;ð, hefurðu iengi átt það?
— Ée hef kallað mig greifa af St.
Kildu. síðan ég var tvitugur, en bréf-
ið fékk ég fvrst opinberlega stimplað
á stríðsárunum.
— Þú hefur bá væntanlega komið
þarna til eviarinnar?
— Ekki síðan 19ö0. Bretinn hefur
sett þar upn herstöð Ef þeir fara
þaðan með sitt hafurtask, þá flyt ég
kannski þangað og set upp prent-
smiðúi og verkstæði fyrir tréskurðar-
myndamót.
— Það var og. Mér er sagt, að þú
vrkir lióð
— Ég vil ekki kalla það yrkingar.
Það eru svo margir litlir kallar. sem
bykiast vera skáld og kalla þessar
ambögur yrkingar. Þess vegna vil ég
helzt kalla þetta öðru nafni. Það eru
fremur galdrar Ekki kallaði Egill
Skallagrimsson sig skáld, og ekki var
hann i neinu rit.höfundasambandi. Ég
gæti bezt trúað bví. að hann hefði
ekki einu sinni átt skrifborð.
—• Þú t.alaðir um galdra. Á ég að
skilja hnð svo. að þú sért göldróttur?
— J-'i ■■•’i hað er alveg rétt skilið.
— Fyrst við mcgum ekki tala um
yrkingar i þessu sambandi, — hvað
hefurðu bá galdrað saman ljóð á
mörgum tungumáium?
— Líklega tíu tungumálum, þar á
moðal íslenzku. Ég á handritabunka
mcð íslenzkum ljóðum.
— Útgefendur slást um þetta, —
rða er ekki svo?
— Ég er kominn yfir það að gefa
út. Það er tóm vitleysa. Ég gaf út
þrjár bækur á árunum, og það fór
allt í kostnað og skatta og forlög. Nú
vélrita ég og sel handritin beint. Káp-
una læt ég prenta og set á hana St.
Kilda-prent. — Þá geta bókasöfnin
ekki gert kröfu til þess að fá eintak.
— Fellur þér nú ekki misjafnlega
við bessi tíu tungumál til Hóðagerðar?
Varla ertu jefnfær á þeim öilum.
— O. blessaður vertu, — mér eru
þau öll jafnauðveld
— Þú hlýtur þá að vera mikill
málamaður ?
— Það gera galdrarnir. T galdra-
ástandi hefjir maður útlendar tung-
ur á valdi sínu. Má ekki annars bióða
þér hressingu. Það er revndar ekki
mikið sem ég hef unn á að hióða.
Greifinn fór fram og kom með skM
og í henni nokkrar gulrætur og ó-
htfddar smælkiskartöfiur. Hann kvaðst
hafa feng'ð bennan kost hiá fát.ækra-
hjálpinni Ég saeði honum eins og
var. að ég hefði bá nvlokið snæðingi.
er ég gerði förina til hans, og taldi
mig einskis þurfandi. Aft.ur á móti
hafði ég rauðvínsflösku í töskunni og
dró hana upp. greifanum til mikillar
ánægju. Isleifur hafði sagt mér, að
fá jarðnesk gæði mundi hann meta
á við rauðvín. Hann tók upp flösk-
una og drakk hægt.
Þegar rauðvínið fór að hrífa, dró
hann upp möppu með teikningum -—
eða öllu heldur málverkum. — Tvö
hundruð og fimmtíu stykki. sagði
hann, og föi fyrir fimmtíu þúsund
shillinga. En safmð má ekki aðskilja.
— ekki með nokkru móti. Annars
mun draugagangur fara að hefjast
frá ..ósýnilegum hörgum". eins og
Dunganon orðaði það. Mvndirnar
voru miög sérkennilegar; ekki minn-
ist ég þess að hafa séð neitt verulega
likt þeim Og áferðin var undarleg.
Þær virtust gerðar með einhveriu
samblandi af krítarlit og oliu. og vfir
þeim var glanshúð. Það var allt sam-
an skáldskapur, að því er virtist. ýms-
ar dularfullar verur og blóm Þegar
ég hafði blaðað í gegnum safnið, sagði
gpeifinn:
— Það er orðið heldur litið til 5 búri
hjá manni núna, og ég er fyrir löngu
orðinn of ópraktiskur til þess að
braska og græða. Andleg virði eru
ekki borguð. Eg skai lofa bér að
heyra l.ióð, sem ég galdraði á íslenzku
um þetta:
Hp'Sursnafn hó nð Svratt úr siqri,
svióts-odda ýtandi Hvma-Nondas,
lidáldraöar — f gömlum
görmum, —
ó götuhorni sAst oft oö br.tla.
Dunganon, — hiröskdld Sanhti
Kildu.
hörputrummu sem lcúnni aö berja,
bldmönnum líkn haröfisk veitti, ■—
stórkerti pófa varö aö stubba.
— Jæja. hað var leiðinlegt að þurfa
að stubba kertið. Hvað hefurðu ann-
ars máJað lengi Karl?
— Mér datt í hug að myndskreyta
ljóð á frönsku fyrir tiu árum. Þá
hafði ég ekki borið myndlist við. Mér
fannst, að ég yrði sjálfur að gera
teikningu við lióðið og með galdra-
aðferðum lá það strax vel fyrir
mér. Á þessum tiu árum hef ég kom-
ið safninu upp.
— Hefur enginn boðið : það?
— Ekki nógu hátt. Það var ítalsk-
ur prófessor ólmur að fá það, en
hann átti ekki nógu mikið af lírum.
— Þú hefðir nú átt að skilja það
og láta hann hafa það með afborg-
unum.
— Ég hefði ekkert á móti því, að
safnið færi til Islands, sagði Karl.
Ég samsinnti því og fór að
reikna út, hvað fimmtíu þúsund
shillingar væru mikið í íslenzku.
Það kom upp á rúmlega tvö hundr-
uð og fimmtiu þúsund islenzkar
krónur. — Þetta eru fátæklings-
kvikindi þarna heima, sagði ég við
greifann. — Það getúr áreiðan-
lega enginn keypt það fyrir þetta
verð. Þú ættir nú að gera eitthvað
ódýrt handa fósturjörðinni Málarðu
ekki á hverjum degi? spurði ég hann.
— Ég er lítið fyrir vinnu, sagði
Dunganon, — mér finnst nauðsyn að
slæpast. Það er mér hið sama og
áburður jurtum.
— Þú hlýtur að hafa eitthvað sam-
an sett í óbundnu máli?
— Nei, hrynjandinn heldur lifi í
málinu, og óbundið mál deyr. Þó get-
ur verið hrynjandi í einstaka snilld-
arverkum, eins og til dæmis þessu
í Njálu: Mörður hét maður, er kall-
aður var gígja.
— 'Ég er ekki alveg sammála þessu
með óbundna málið, — að það deyi, en
það skiptir ekki máli. Hvað segirðu
mér um stjórnmál, hefurðu nokkuð
tekið þátt í þeim?
— Ég kalla stjórnmál garnamál.
Þau miða að þvi að fvlia garnirnar.
— Það getur nú verið gott að hafa
eitthvað i görnunum, til dæmis rauð-
vín.
— Rétt er það. rauðvin er metall
Ég man, þegar ég stjórnaði galdra-
félaginu i Belgiu hérna á árunum.
Þá var nóg um rauðvín. Þetta var
skemmtilegheita félag, skal ég segja
þér. Við tókum að okkur að leysa
úr fjármálavandræðum og ástamál-
um, og félagið hafði svo góðar tekj-
ur, að kjallarinn fylltist af rauðvíni.
— Segðu mér eitt: Hefurðu lært
galdra ?
— Nei, Þeir eru meðfæddir. Lang-
ömmubróðir minn var líka göldrótt-
ur Hann fór til Istambúl og fékkst
við galdra þar.
— Geturðu ekki gert þetta ‘að
tekjustofni hér?
— Ég sjálfur hef aldrei haft nein-
ar tekjur og heldur aldrei greitt. skatt.
Ég græddi einu sinni, þegar ég var
ungur, en þeim peningum eyddi ég á
Spáni og í Frans
— Þarftu ekki að borga húsa-
leigu?
— Það veit ég ekki, — stundum
koma ættingjar og fá að liggia hjá
mér Það getur vel verið, að þeir
borgi le:guna fyrir mig, ■— ég veit
það ekki, mér kemur það ekki við
Hún er vist hvort eð er, mjög lág.
Ileyrðu annars, viltu skila tii hans
Kjarvals frá mér, að mér líki svo
ljómandi vel v!ð landslagsmyndirnar
hans. — á ég að syngja fyrir þig apa-
dansinn á ensku, — ég hef sjálfur
samið lagið . ..
Svo söng Dunganon apadansinn, —
ekki á ensku, heldur á spænsku Hann
dró ekki andann á meðan og var far-
inn að blána, því nð kvæðið var langt.
Ilins vegar var það grundvallaratriði
í Þessu lagi að draga ekki andann, og
hann sagði, að þeir kynnu þetta ekki
einu sinni á Spáni.
Þegar lagið var búið, sagði ég:
— E'rtu líka tónskáld? — Þér fer
nú að verða flest til lista lagt.
Framhald á næstu síðu.
Málverk eftir Karl. Þaö sýnir vel
stílinn í myndlist hans.
Skjaldarmerki greifans. ÞaÖ hefur
'hann sjálfur teiknaö.
VUCAN V