Vikan - 18.05.1961, Síða 12

Otryggð
ÞAÐ var farið aS skyggja. Hún stóð við gluggann og beið eftir |eigin-
manninum. Hann ætlaði að koma seint heim í dag eins og vanalega,
og kvöldmaturinn kólnaði. Augu hennar fylltust tárum, 'þegar hún sá
eiginmennina í nágrenninu nágrenninu hraða sér heim til konu og barna.
Hvers vegna kom maðurinn hennar ekki? Þau höfðu veriö gift í tólf ár.
Hún þekkti hann svo vel, að hún kunni meira að segja utan að afsakanirnar,
sem hann hafði fram að færa, þegar hann loksins kæmi heim. „Ég tafðist
. . . það var skekkja í bókhaldinu. . . forstjórinn kallaði á mig einmitt þegar
ég var að leggja af stað . . . Til að byrja með hafði hún trúað þessu, en
nú hafði tortryggnin gagntekið hana. Hún fyllti eyru hennar með efasemd-
um, og augu hennar voru á hnotskóg eftir hverju smáatviki, sem gat orðið
til að staðfesta grun hennar. Var rauði bletturinn, sem hún sá á flibbanurrt
hans um daginn varalitur eða rautt blek? Var þetta púður á jakkanum
hans, eða bara ryk frá hefilbekknum á föndurverkstæðinu? Var það nú
alveg vist að hann hefði farið til höfuðstaðarins i verzlunarerindum vik-
una sem leið? Var það vegna ofþreytu, sem hann hafði færzt undan ástar-
atlotum hennar? Eða 'þekkti hann einhverja aðra konu, sem var honum
kærari? Hún þrýsti kinninni að kaldri gluggarúðunni og tautaði með sjáifri
sér þetta hræðilega orð: ÓTRYGGÐ. Hvernig átti húii að fá vitneskju um
þetta? Spyrja hann? Vinir hennar myndu ef til vill vita um þetta, en
þeir mundu aldrei segja henni það. En allt var betra en þessar hrajðilegu
efasemdir. Væri hann henni ótrúr — hvað gæti hún tekið til bragðs?
Iíannske ætti hún að láta eins og ekkert væri, bíða þangað til 'þetta lagaðf-
ist af sjálfu sér. En svo endurtæki þetta sig ef til vill áður en langt um
liði, aðeins með annarri konu. Gæti hún lagt þetta á sig vegna barnanna?
Tár hennar runnu eftir rúðunni eins og stórir regndropar. Þeim hafði
komið svo vel saman til að byrja með. Hvenær og hvers vegna hafð'i þetta
breytzt? Og — það, sem mestu máli skipti — hvernig gætu þau tekið upp
þráðinn að nýju?
ÞETTA er liklega hryggilegasta og erfiðasta hjónabandsvandamálið.
Ekkert veldur konu jafn miklum vonbrigðum og sársauka og ótryggð
eiginmannsins. Það er ekki aðeins það að virðingu þeirra sé mis-
boðið. Hið gagnkvæma traust, sem hjónabandið byggist á, er glatað að
minnsta kosti í bili. Hún getur ekki hugsað sér að það traust verði endur
heimt. Og sársaukinn verður beizkjublandinn. Hana langar til að hefna
Hún stendur við gluggann og bíður eftir eigin-
manninum. Hræðilegur grunur hefur gagn-
tekið hana og veldur henni hugarangri. Hún
er ekki ein um það. Ótryggð er erfitt og al-
gengt hjónabandsvandamál.
Gleymd tákn og
táknrænt hátterni
ÞEKKTU
SjALFAN
ÞIG
U/utthíaó ^j/ót
onaóóon
íiió heila^a tálcn,
krossinn, er að blikna
í hugum okkar, verða
innantóml, meiningarlaust
form rétt eins
og eiðstafurinn
FORNIR EIÐAR OG NÝIR.
Eiður var upphaflega trúarleg athöfn. Sverjandinn vitnaði um ein-
lægt hugarfar sitt frammi fyrir augliti alsjáandi guðs, að guð stæði
með honum, ef hann mælti heils hugar, en mætti steypa honum í óheill
og tortímingu, svo fremi orð hans væru óheil og login. Eiðurinn hafði
því tvennan tilgang; að prófa sannleiksgildi framburðar og að treysta
heit — með ákalli grimmra örlaga yfir eiðrofann. Svardagar og eið-
taka voru heilagur verknaður, meðan meinsæri þótti stofna sáluheill,
manna i voða. Þá var þess líka gætt, að særi gerðust af fúsum vilja
og þeir einir særu, sem eiðbærir mættu teljast. Átakanleg er norræna
goðsögnin um Frigg, sem óttaðist grimm örlög sonar síns og tók eið
af öllum verum, að þær skyldu þyrma honum, nema einum viðartein-,
ingi ungum, sem henni þótti ekki eiðbær fyrir æsku sakir. En einmitt
hann varð henni sonarbani.
Fræg er orðin frásögn Gisla sögu Súrssonar, er fjórir menn skyldu
sverjast í fóstbræðralag. Með viðhöfn er eiðurinn undirbúinn og allir
ganga ótrauðir fram. En þegar mæla skal hin örlagariku orð, greinast
fals og heilindi.
Sú merking eiðsins, að hann sé sjálfsformæling eiðrofans, er nú að
mestu gleymd. Horfinn er einnig sá þáttur eiðtökunar, að sverjandinn
„leggi hönd á helga bók“, eins og það hét i kristnum sið. Eiðurinn
er orðinn innantómt tákn. Eiðstafurinn hefir misst helgi sína.
Mér er ógleymanlegt atvik, sem ég varð vitni að í dómsal. Annar
málsaðili hafði lagt fram skriflegan vitnisburð konu nokkurrar, en
andstæðingurinn mótmælti og fann það til m. a., að sækjandi hefði
skrifað þetta plagg með eigin hendi, sem líka var staðfest. Þá var
þess krafizt, að konan staðfesti framburð sinn með eiði. Þetta var
eldri kona, sýnilega einföld og ókunn slíkum málum. Hún þverneit-
aði að sverja, sýndi öll merki hræðslu og skelfingar. En dómarinn
tók þessu rólega. Hann útskýrði nú vingjarnlega fyrir konunni, að
liún ætti alls ekki að sverja, að umræddur vitnisburður væri réttur,
heldur að hún áliti hann vera það. Að lokum lét konan til leiðast
og sór eiðinn. Hann var að mínu viti um smáatriði, sem engu skipti
fyrir málið í heild, en sýnilega sór hún rangan eið.
12 VIKAN