Vikan - 20.09.1962, Page 20

SÁLKREPPUR OG SÁLGREINING EFTIR DR. MflTTHÍflS JÓNASSON . . .
HVER ERNORMAL?
HVERSDAGSHEGÐUN.
Ætli þú sért normal? Ég dreg naumast í efa, að þú sjálfur álítir
það, en láttu hálfa tylft sérfræðinga rannsaka þig og úrskurður
þeirra mun hljóða öfugt við álit þitt: Þú ert ekki normal. Hins
vegar veitist þeim ekki miklu auðveldara en þér að gera skýra
grein fyrir merkingu hugtaksins „normal“.
Síðan rannsóknir hófust á hinum mikla fjölbreytileika mannlegs
atferlis, fjölgar stöðugt þeim, sem frá einhverju sjónarmiði geta
ekk-í talizt normal. Og í dægurdómum okkar um annað fólk og
atferli þess smellum við ósjaldan á það hinum þægilega stimpli
„ónormal“. Sá dómur ásannast greinilega á fjölmörgum einstak-
lingum, sem víkja langt frá alfaraleið í daglegri hegðun. Samt sem
áður getum við ekki dregið skýra markalínu milli hins normala
og ónormala. Og í hreinskilni sagt, okkur veitist kannske dálítið
erfitt að ákvarða, hvoru megin markalínunnar við stöndum sjálf.
Sá einstaklingur hefir mestar líkur til að hljóta dóminn „normal“,
sem minnst víkur frá alfaraleið í hegðun, miðað við aldur, kyn,
stétt og þjóðerni. Innan okkar þjóðfélags, þar sem stéttir eru lítt
20 VIKAN
aðgreindar, miðast normal hegðun þó einkum við aldur og kyn.
Um aldurinn gildir, að hvert aldursskeið verður að laga sig eftir
þeirri „normal“-hugsjón, sem þar á við. Þannig verður bamið
á uppvaxtarárum sínum að glata hispursleysi frumbemskunnar.
Tilhneigingar, sem þóttu hæfa því vel á fjórða ári, eru ónormal
á fjórtánda ári. Þetta kemur ljósast fram þegar kynhegðun barns
og unglings á í hlut. Þriggja ára barni er það eðlilegt að blygðast
sín ekki fyrir nekt sína og að leita kynhvöt sinni fróunar með
snertingu eigin líkama, en hjá þrettán ára unglingi er slíkt at-
ferli almennt talið óeðlilegt eða ónormalt.
Líku máli gegnir með sköpunargleði barnsins. Á aldrinum 3—7
ára virðist hún ætla að vaxa takmarkalaust. Þá er ímyndunarafl
barnsins svo óbælt, að allt verður því efni og tæki til sköpunar.
Ef þessi þrá til skapandi athafna héldist og þróaðist óhindrað
samhliða öðrum þáttum eðlisins, yrði einstaklingurinn á full-
orðinsaldri „ónormal", þó að eðli hans væri þannig upprunalegt
og ótruflað. Bæling og hömlur upprunalegra hneigða er óhjá-
kvæmilegt skilyrði þess, að við megum teljast innan endimarka
hins normala.
Jafnvel þótt fullorðins aldri sé náð, telst það ónormalt á einu
skeiði, sem er normalt á öðru. Þannig hæfir ástleitni æskufólki,
en þykir afkáraleg og óviðeigandi á gamals aldri. Gamall mað-
ur, sem sífellt lætur töfrast af kynþokka ungra kvenna, er í senn
álitinn skoplegur og aumkunarverður. Hann sker sig of greini-
lega úr til þess að mega kallast normal. Af sömu ástæðu klæðir
afbrýðisemin hin ýmsu aldursskeið misjafnlega. Hún getur verið
ranghverfa heilbrigðrar, ástríðuþrunginnar ástar og fallið þannig
eðlilega inn í skapgerð hins afbrýðisama, en hún getur líka verið
þáttur þeirrar tilefnislausu tortryggni, sem ósjaldan kemur fram
sem væg geðbilun hjá öldruðu fólki.
ATFERLISÖFGAR.
Samkvæmt uppruna orðsins þýðir normal það, sem samræmist
markmiði eða tilgangi. Sú merking ræður þó ekki notkun orðsins
í daglegu tali okkar. Við teljum atferli manna ósjaldan öfgafullt
og ónormal, þó að það stefni beint að viðurkenndu markmiði,
t. d. listsköpun, þar sem listamaðurinn þolir örsnauður hvers
konar skort í einbeittri þjónustu við liugsjón listarinnar. Oft er
það fyrst við minnisvarða hans — sjaldnar strax við gröfina —
að okkur skilst samkvæmnin í marksækni hans.
Þegar töfrar einhverrar hugsjónar altaka einstaklinginn, svo
Framhald á bls. 31.
Það er almennt talið normalt, að
ungir menn fari á fjörur við ungar
stúlkur og sýni þeim ástleitni,
en þegar sextugir menn eða eldri
taka upp á því, eru þeir einungis
broslegir og ónormal