Vikan - 22.04.1964, Blaðsíða 18

Grein Zola vakti gífur-
legt rót og æsingu um allt
Frakkland. I>eim fjölgaði
dag frá degi meðal mennta-
manna, listamanna og rit-
höfunda sem slógu skjald-
borg um skáldið, og al-
þýða manna tók líka smám
saman að búa sig undir
það að endurskoða afstöðu
sína til Dreyfusarmálsins.
Mikill meirihluti þjóðar-
innar krafðist þess þó, enn
sem fyrr, að Dreyfus yrði
látinn þola hörðustu refs-
ingu.
Hvað yfirvöldin snertií,
þá var þeim enn mest í
mun að ekki yrði hróflað
við Dreyfusarmálinu, og
ríkisstjórnin hugðist því
krækja fyrir kelduna á
þann hátt, að höfða meið-
yrðamái gegn Zola fyrir
eina „ákæru“-málsgtrein
hans —- þá, að herréttur-
inn hefði sýknað Esterhazy
greifa samkvæmt skipun.
Eftir réttai-reglunum var
Zola þá heimilt að leggja
fram sönnunargögn gegn
Esterhazy, en ekki koma
kistunum, meðfram veggj-
unum og á stigaþrepum.
Kviðdómurinn var skipað-
ur mönnum úr borgara-
stétt, sem bersýnilega fóru
allir hjá sér andspænis svo
mörgum herforingjum í
fullum skrúða og öðrum
mektarmönnum.
Emile Zolia fór aftur á
móti ekki hjá sér, þar sem
hann sat, holdskarpur og
alvarlegur, á sakabekk, og
handlék göngustafinn sinn
annars hugar. Við hlið hon-
um sat útgefandi „L'Aur-
ora“, sem lögum samkvæmt
var ákærður sem meðsek-
ur. Að baki þeim sat verj-
andi Zola, hinn ungi og
harðskeytti lögfræðingur,
Fernand Labori, og hræð-
urnir, Georges og Albert
Clemenceau.
Tilgangur Zola hafði
fyrst og fremst verið sá, að
yfirvöldin sæju sig tilneydd
að taka upp aftur mál
Dreyfusar, og þess vegna
bað hann verjanda sinn að
halda sem mest uppi vörn
fyrir Dreyfus. I sambandi
Alfreð Dreyfus heilsar að hermannasið, þegar hann stígur um borð
í „Sfax“ á heimleið frá Djöflaeyju. Franska herforingjaráðið hafði
látið liggja að því, að það mundi segja af sér á einu hretti, ef Dreyfus
yrði sýknaður.
Um allan heim vakti ákæra skáldsins Emile Zola at-
hygli og aðdáun, en gífurlega ólgu og hatur í Frakk-
landi. Ákæruskjali hans var brennt opinberlega, heim-
ili hans grýtt, Gyðingaverzlanir brotnar upp, en sjálf-
ur var Zola ákærður og stúdentar kröfðust dauðadóms
yfir honum. En Zola hafði þegar unnið það afrek, að
réttlætið hlaut fram að ganga.
Götulýðurinn í París, sem áður vildi Dreyfus feigan var fljótur að snúa við blaðinu,
þeg^r hann var sýknaður. Hér er Dreyfus hylltur á götu I París. Hann er á miðri
myndinni með staf.
Dreyfusarmálið
4. og sfðastl hlutl
AÐLQKUM
fram með neitt óviðkom-
andi, t.d. Dreyfusarmálið.
Þann 7. febrúar, 1898,
hófust svo réttarhöldin í
máli Zola.
Múgur manns hafði safn-
azt saman úti fyrir Dóm-
höllinni. Setuliðið í París
var til taks, ef á þurfti
að halda. Réttarsalurinn
var þröngt setinn áheyr-
endum, og var það mislit
hjörð — liðsforingjar, há-
stéttarkonur, málafærslu-
menn og hávaðasamir Gyð-
ingahatarar, sem höfðu hol-
að sér niður hvar sem sætt
var; kringum dómarana og
meðlimi réttarins, í glugga-
— VIKAN 17. tbl.
við vitnaleiðslumar var
ógerlegt að komast hjá því
að mál Dreyfusar bæri á
góma, en Delagorgue dóm-
ari var stöðugt á verði, og
þessa fimmtán daga, sem
réttarhöldin stóðu, kom
hann hvað eftir annað í veg
fyrir að vitnin svöruðu
spurningum verjandans.
með því að grípa fram í:
— Spumingin kemur þessu
máli ekki við.
STÓRSKOTALIÐIÐ.
Margir frægir og mikils-
virtir menn á sviði vísinda
og lista báru vitni göfug-
um og óeigingjörnum tilgangi Zola,
og Piquart ofursti —• eini liðsforing-
inn, sem stóð með Zola —• fullyrti,
að skjölin, sem lögð höfðu verið
fram I Dreyfusarmálinu, væru föls-
uð. En þessir vitnisburðir unnu ekki
hið minnsta á þeim glufulausa vam-
armúr samhljóða gagnvitnisburða
forsvarsmanna hersins — m.a. hins
glæsilega Pallieaux hershöfðingja,
sem var einskonar persónugerving-
ur hins stolta hers, á hvers skínandi
heiðursskjöld hafði aldrei bliettur
fallið; Gonse hershöfðingja, Bois-
deffre herráðsforingja, hins háværa
og mikilláta Henrys ofursta og Est-
erhazy greifa, sem var svo frakkur
í öllum sínum framburði, að furðu
gegndi. Meira að segja jafn skarp-
gáfaðir og framúrskarandi mælsku-
menn og Clemenceau og hinn rót-
tæki heimspekiprófessor og stjóm-
málamaður Jaures, höfðu skammæ
áhrif á móts við þetta stórskotalið.
Herforingjaráðið hafði gefið það
I skyn svo ekki varð um vililzt, að
það mundi segja af sér umsvifalaust,
yrði Zola dæmdur sýkn saka, og
þótti hinum borgaralegu kviðdóm-
endum því sem ekki væri um nema
tvennt að velja — Zola eða franska
herinn eins og hann lagði sig. Engu
að síður reyndust f jórir af kviðdóm-
endunum ófáanlegir til að bjarga
vafasömum heiðri ríkisstjórnarinnar
og hersins á kostnað sannleikans.
Það tók kviðdóminn ekki nema