Vikan - 22.04.1964, Blaðsíða 30

ugt í skyn, að hann gæti samt
sem áður ekki sagt nema hálfan
sannleikann -— ella yrði öryggi
Frakklands stefnt í hættu.
Þannig tókst honum að vefja
málið með sýndarmennsku og
blekkingum á svo meistaralegan
hátt að enginn skildi að lokum
neitt í neinu.
Vörninni veittist örðugt að
hafa í fullu tré við Mercier, auk
þess var hún veikari fyrir það,
að hún var í tveggja höndum.
Labori gerði að vísu harða hríð
að hershöfðingjanum, en hann
fór undan á flæmingi og léði
hvergi taks á sér; öll svör hans
voru tvíræð undanbrögð og vafn-
ingar.
Efitr að yfirheyrð höfðu verið
115 vitni á 33 réttarfundum,
drógu dómendur sig í hlé til að
koma sér saman um úrskurðinn.
Það tók þá tvær klukkustundir.
Með fimm átkvæðum gegn einu
vra Dreyfus sekur fundinn um
landráð og dæmdur í tíu ára
fangelsi.
NÁÐUN.
Þessum dómsúrskurði var yfir-
leitt vel tekið á Frakklandi, en
alls staðar erlendis vakti hann
gífurlega andúð. Hvarvetna var
efnt til mótmælafunda, sem voru
svo harðsnúnir, að lögreglan varð
að standa vörð um franskar
sendiráðsbyggingar. Franski fán-
inn var borinn á bál á torgum
og stofnað til alþjóðlegra sam-
taka um að hunza fyrirhugaða
heimssýningu í París á næsta ári
og allt það, sem franskt var.
Waldeck-Rousseau forsætisráð-
herra fór ekki dult með það að
hann hyggðist ónýta úrskurð
dómstólsins í Rennes, en Gallifet
hermálaráðherra varaði eindreg-
ið við afleiðingunum, sem það
kynni að hafa, ef málið væri tek-
ið upp öðru sinni. Loks varð
ríkisstjórnin ásátt um að bezta
lausnin væri að náða Dreyfus.
Clemenceau var náðuninni
mjög andvígur, þar eð í henni
fælist annaðhvort viðurkenning
á sekt Dreyfusar eða að ekki
væri unnt að ná rétti sínum fyrir
frönskum dómstólum.
Jaurés var honum sammála, en
taldi þó að mannleg tillitsemi
réttlætti að náðunin væri þegin.
Eftir dómsúrskurðinn í Rennes
vstr Dreyfus niðurbrotinn maður,
andlega og líkamlega. Jaurés
samdi síðan yfirlýsingu þá, sem
Dreyfus átti að láta fylgja viður-
kenningu sinni á náðuninni:
„Stjórn lýðveldisins veitir mér
frelsi mitt aftur. En frelsið er
mér einskis virði, nema að ég
fái fulla uppreisn æru minnar.
Ég mun því gera allt, sem í mínu
valdi stendur, til þess að fá leið-
rétt þau lagalegu og réttarfars-
legu mistök, sem ég verð enn að
þola . . . ég öðlast ekki sálarfrið,
á meðan fyrir finnst nokkur
sá Frakki, sem álítur mig sekan
um þau afbrot, sem aðrir hafa
framið“.
Þann 19. september 1899 hélt
Dreyfus á brott úr fangelsinu sem
frjáls maður.
SANNLEIKURINN SIGRAR.
Picquart sveið sárt að Dreyfus-
fjölskyldan skyldi ekki hafa leit-
að álits hans í sambandi við náð-
unina. Hann taldi Dreyfus hafa
viðurkennt sök sína með því að
þiggja náðun, og um leið væri
honum afneitað. Hann stóð einn
uppi og berskjaldaður fyrir hatri
og fyrirlitningu hersins. Piqu-
art vildi ekki heldur þiggja sak-
aruppgjöf þá, sem ríkisstjórnin
bauð honum, þar sem honum
væri þar með skipað á bekk með
sekum. Hann var enn haldinn
þessari beiskju, er hann lézt árið
1914 af slysförum — féll af hest-
baki eins og forðum suður í
Afríku, en þá urðu meiðsli hans
til þess, að hann ákvað að koma
upp um svik og glæpi Esterhazy
greifa og reit bréfið til forsætis-
ráðherrans.
Emile Zola lézt haustið 1902.
Lögreglustjórinn í París óttaðist
að til uppþota kynni að koma og
fór þess á leit við Dreyfus, að
hann yrði ekki viðstaddur jarð-
arför skáldsins. En Dreyfus stóð
fast á þeim rétti sínum að mega
votta Zola virðingu sína og þakk-
læti hinzta sinni, því að það hafði
verið Zola, sem einn kom til liðs
við hann þegar öll von var úti,
með því að vekja athygli um-
heimsins á hinum persónulega
harmleik, sem þar var um að
ræða.
Clemenceau komst þannig að
orði við andlát Zola: „Á öllum
tímum hafa komið fram þeir
menn, sem höfðu þrek og vilja-
styrk til að beygja voldugustu
konunga í duftið — en hinir hafa
verið mun færri, sem höfðu þor
og þrek til að rísa einir gegn af-
vegaleiddum fjöldanum“. Og í
ræðu sinni við gröfina hyllti
Anatole France hið látna skáld
sem þann mann, er öllu hefði
bjargað, þegar „réttlætið, heiður-
inn og andlegt frelsi virtist glat-
að“.
Dreyfus-fjölskyldan og þeir,
sem veittu henni lið, unnu á all-
an hátt að því að Dreyfus hlyti
fulla uppreisn æru sinnar, og
árið 1904 kom mál hans enn fyr-
ir rétt. Gömul vitni voru enn
leidd fram, gömul skjöl lögð
fram —■ frá réttarhöldunum í
Rennes fimm árum áður, Zola-
réttarhöldunum tveim árum þar
áður, Esterhazy-réttarhöldunum
og fyrstu réttarhöldunum í máli
Dreyfusar, árið 1894. Öll fór sú
athugun fram með ró og spekt.
Þessum réttarhöldum lauk með
sameiginlegum fundi hinna
þriggja deilda hæstaréttar. All-
ar falsanir höfðu verið afhjúpað-
ar, allar sakargiftir ómerktar og
þann 12. júlí, árið 1906, var end-
anlegur dómur upp kveðinn. Úr-
skurður herréttarins í Rennes var
felldur úr gildi og hæstiréttur
lýsti yfir því, að hann hefði ekki
fundið neina sönnun fyrir sekt
Dreyfusar.
FULL UPPREISN.
Tíu dögum síðar komu nokkrir
boðsgestir saman á æfingasvæð-
inu úti fyrir herskólanum. Tvær
fylkingar lensuriddara skipuðu
sér í ferhyrning um svæðið, lúðr-
ar voru þeyttir, og Dreyfus gekk
inn á svæðið, klæddur viðhafnar-
einkennisbúningi og í fylgd með
höfuðsmanni. Gillain hershöfð-
ingi gekk fram fyrir fylkingarn-
ar og brá sverði sínu.
„í nafni forsetans og krafti
þess valds, sem mér er fengið,
útnefni ég yður, kommandör
Dreyfus, sem riddara af Heiðurs-
fylkingunni", hrópaði hershöfð-
inginn, snart Dreyfus þrívegis
með sverði sínu og festi að því
búnu kross Heiðursfylkingarinn-
ar á barm honum. Að síðustu
kyssti hann hann á báða vanga.
Hershöfðinginn og Dreyfus
stóðu síðan í réttstöðu á meðan
fylkingarnar héldu framhjá þeim
og lúðrar gullu. Allt í einu hljóp
lítill snáði til Dreyfusar og faðm-
aði hann að sér. Það var Pierre
sonur hans, og þá gat Dreyfus
ekki gráti varizt.
Tvö hundruð þúsund manns
hafði safnazt saman á gangstétt-
unum, þegar Dreyfus ók um göt-
urnar í opnum vagni. Fagnaðar-
ópin gullu við: „Dreyfus lengi
lifi. . . lifi rtétlætið!" Og Dreyfus
þakkaði með uppréttri hendi og
bros færðist á fölt andlit hans.
Ári síðar lét Alfreð Dreyfus
af herþjónustu, en þegar fyrri
heimsstyrjöldin brauzt út, árið
1914, gekk hann þegar í herinn
aftur, og tók þátt í tveim mann-
skæðustu orrustunum, sem háðar
voru í þeirri styrjöld — við
Chemin des Dames og Verdun.
Hann lézt árið 1935 — hlaut
ALLTAF FJÖLGAR VOLKSWAGEN
VOLKSWAGEN ER ÆTÍÐ UNGUR
„BREYTINGAR“ til þess eins „AÐ BREYTA TIL“ hefir
aldrei verið stefna VOLKSWAGEN og þess vegna
getur Volkswagen elzt að árum en þó haldist í háu
endursöluverffi. — Engu að síffur er Volkswagen
í fremstu röff tæknilega, því síffan 1948 hafa
ekki færri en 900 gagnlegar endurbæt-
ur fariff fram á honum og nú síffast
nýtt hitunarkerfi Gjörið svo
vel aff líta inn og okkur er
ánægja aff sýna yffur
Volkswagen og af-
greiffa hann
fyrir voriff
Ferðist í Volkswagen
VARAHLUTAÞJÓNUSTA VOLKSWAGEN ER ÞEGAR LANDSKUNN.
HEILDVERZLUNIN
HEKLA M
Slmi
21240
Laugavegi
170-172
gQ _ VIKAN 17. tbl.