Vikan - 30.12.1964, Blaðsíða 33

Þorp vonleysisins
Framhald af bls. 23.
Bitið er svo sórsaukalaust, að fórn-
ardýrið gerir sér sjaldnast Ijóst,
að það hafi verið bitið. Óafvitandi
nudda þeir samt yfir staðinn sem
bitinn var, klæjar kannske smá-
vegis, og hjálpa þannig sýklinum
að komast inn í blóðið. Annað
hvort fer sýkillinn því beina leið
inn þar sem bitið var, eða kemst
( augnakrókinn og á þar greiða
leið inn f æð.
Sýkillinn æxlast með skiptingu,
mjög svo ört. Innan viku hefir hann
fyllt og brýtur nú af sér það
byrgi, sem hann hafði í fyrstu
hreiðrað um sig í. Og nú fara fyrstu
einkenni sjúkdómsins að koma í
Ijós. Bólga í kringum augun, oft
svo svæsin að augnalokin lokast
alveg. Sótthiti og svimaköst koma
þar á eftir. í sumum tilfellum, sér-
staklega þegar um börn er að
ræða, fær sjúklingurinn áráð og
innyflin bólgna mjög. Á þrem til
fjórum vikum hefir sýkillinn grafið
sig inn í hajrtavöðvana og veldur
skæðum hjartasjúkdómi sem Mycar-
ditis nefnist.
Dr. Carlos Chagas jr. er próf-
essor í lífeðlisfræði við Háskóla
Brasilíu. Faðir hans var hinn kunni
sýklafræðingur er fann orsök sjúk-
dóms þessa árið 1909. Dr. Chagas
segir: „Þetta er mjög hættulegt
tímabil sjúkdómsins. Um það bil
15 af hundraði sjúklinganna deyja
á þessu tímabili."
Meirihluti sjúklinga kemst þó
lifandi gegnum þetta stig sjúk-
dómsins, og næst tekur við, það
sem sérfræðingar kalla hið lang-
vinna, eða „króniska" stig. Bólg-
an hjaðnar, og hitinn hverfur.
Samt sem áður halda sýklarnir
áfram að skipta sér, (æxlast) inni
í líkamanum. Smám saman, hægt
og bítandi veikja þeir líkamann,
þeir ráðast á og eyðileggja fínar
taugar meltingarfæranna, enda-
þarmsins og hjartans. Að lokum,
jafnvel 10 til 15 árum eftir að
„rakarinn" réðst fyrst á fórnardýr
sitt, þrýtur öll líkamsmótstaða.
Dauðinn kemur snögglega og er
sársaukalaus.
Þegar sá er þetta ritar, og Ijós-
myndarinn, John Bryson, flugu til
norðurs frá Rio de Janeiro, og
stefndu til borgarinnar Montes
Claros, komu okkur í hug orð
læknis nokkurs: „Það er ekki svo
hættulegt að fara til Itacambira,
svo fremi þið gætið ykkar vel,"
sagði hann. „Nuddið ykkur ekki
utan í veggi moldarkofanna, og
umfram allt, haldið ykkur utan
dyra eftir að dimmt er orðið."
Farartæki okkar frá Montes Clar-
os til Itacambira var jeppi, og veg-
urinn var sá versti sem ég hefi
komizt í kynni við. Þegar við nálg-
uðumst þorpið sáum við fyrst rað-
ir af kofum með stráþökum, og
glitraði mjög sérkennilega á jörð-
ina í sólskininu. Árið 1698 þegar
portúgalskir landkönnuðir fyrstir
manna komu til þessa ónumda
lands, héldu þeir sig þarna hafa
fundið smaragða og gimsteina.
„En sjáið", sagði leiðsögumaður
okkar, „þetta eru aðeins gljástein-
ar."
Við aðalgötu þorpsins stóð
heimili bóndans Manuel Ribeira.
Er við komum þar inn sat hann á
bekk. Hann var hávaxinn, þunn-
leitur maður, skeggjaður og ber-
fættur, og snjáð skyrtan hans var
óhneppt niður í mitti. Hann sagð-
ist álíta að hann hefði orðið fyrir
biti. Hann var þegar orðinn þreytt-
ur, og kvaðst ekki hafa neina löng-
un til að yrkja jörð sína, a.m.k.
ekki um hádaginn. Um leið og
hann talaði gotraði hann augun-
um öðru hvoru út í horn þessa
hálf dimma herbergis, þar sem
fjögur af níu börnum hans léku
sér í moldinni og skítnum. Já, það
var ekki ólíklegt að þau hefðu
þegar orðið fyrir biti, en ekki vissi
hann það með vissu. Um skeið hafði
hann kveikt á kertum við rúm-
stæði barnanna á kvöldin, til þess
að hræða burt „rakarana", en nú
voru öll kerti upp urin. Samt vildi
Manuel ekki yfirgefa þorpið. „Þetta
er góður staður," sagði hann. Og
svo bætti hann við, að því er virt-
ist áhugalaus með öllu: ^Það mundi
kosta stórfé að fara."
Segja má að fjölskyldur Manuel
Ribeira, Lucio Bemquerer og Seb-
astio Amaral séu nokkurskonar
fangar í þessu umhverfi sýkingar-
hættunnar, fangar fátæktar, sinnu-
leysis, og einhverrar undarlegrar
átthagaástar, sem bíða þolinmóðir
sinna örlaga, sem segja má að séu
þegar ráðin og verði vart nema
á einn veg. En það eru ekki aðeins
íbúar þessa þorps. Ótölu fjölda
íbúa annarra smáþorpa í Brasilíu
eru búin sömu örlög.
Árið 1960 gat Alþjóðaheilbrigð-
isstofnunin sér þess til að um sjö
milljónir Suður-Ameríkubúa (þeirra
á meðal 4 milljónir Brazilíubúa)
hafi þegar tekið veiki þessa, og
þeir bæta því við að tala þeirra
sem átt geti á hættu að sýkjast
nálgist 35 milljóinr. Nokkurra til-
fella Chagas-veikinnar, en svo hef-
ir hún stundum verið nefnd, hefir
jafnvel orðið vart í suðvestur hluta
Bandaríkja Norður-Ameríku. Rann-
sóknir hafa nýlega leitt í Ijós, að
tíu tegundir þessara sýkilbera, allt
„skyldfólk" rakarans" og álíka
hættulegir, geta sem bezt þrifizt í
Texas, Arizona og California.
„Þessi sjúkdómur er eitt mesta
heilbrigðisvandamál Suður-Amer-
íku", segir dr. Chagas. „Ef hann
Ef þér viljið veita yður og
gestum yðar úrvals máltíð-
ir, fullkomna þjónustu og
hlýlegt umhverfi þá veljið
þér örugglega NAUSTIÐ
r r
nyari
I

iJ
VIKAN 53. tbl. — 23