Vikan - 27.04.1967, Blaðsíða 45

sjálfur að vera þar, og hann verður
að vera þar þá. Það er þess vegna
sem rithöfundurinn þarf ekki að
hafa gott útsýni úr glugga sínum.
Utsýnið er í huga hans,- við honum
blasir nakinn veggur, en í huga
hans birtast myndir, sem hann fest-
ir á blað. Jafnvel þótt um sé. að
ræða harmleik, til dæmis þegar
vinur hans er myrtur á viðurstyggi-
legan hátt, verður hann að afbera
það og sökkva sér niður í hvert
smáatriði. Og þar sem það er miklu
seinlegra að skrifa en lesa, getur
rithöfundurinn þjáðst í mörg ár.
Snemma morguns, þegar ég hafði
afhent handritið, hringdi ritstjórinn
minn til mín. Hann hafði einnig
verið ritstjóri Kennedys, og hann
var greinilega ráðvilltur. ,,Ég lagði
handritið frá mér og fór að hátta
klukkan þrjú," sagði hann. „Ég gat
ekki hætt að gráta, en ég gat held-
ur ekki hætt að lesa. Svo að ég fór
aftur á fætur." — Ég gat ekki sagt
margt. Það var að renna upp fyrir
honum Ijós: Frá fyrstu blaðsíðu for-
málans til -síðustu línu eftirmálans
hafði ég lifað í stöðugri martröð.
Samt hefði ég ekki getað lagt penn-
an frá mér.
Það var aðeins ein undantekning,
töf sem ekki varð hjá komizt. Allir
þeir menn, sem einbeita sér til
hins ýtrasta 03 ná góðum árangri,
læra að þekkja á sjálfum sér ákveð-
in einkenni þreytu. Gætni og heil-
brigð skynsemi krefjast þess, að
maður dragi í land, ofbjóði ekki
sjálfum sér og taki sér hvíld frá
störfum. Þegar nærri tvö ár voru
liðin frá því að morðið var framið,
varð ég var við þessi einkenni. í
tvö ár hafði ég helgað hverja ein-
ustu minútu miskunnarlausri rann-
sókn á þeim dögum í lífi mínu,
sem ég helzt vildi gleyma. Og álag-
ið varð stöðugt þyngra með hverj-
um mánuði sem leið. Ég hafði enga
lyst — hvorki á mat né öðru. Ég
svaf óreglulega; þegar ég sofnaði
dreymdi mig Dallas. Ég hélt svo
fast um Esterbrook-pennann minn,
að það blæddi undan nöglinni á
þumalfingrinum. Það kom illkynjun
í þetta og varð að skera í það
þrjsvar sinnum. Samt gat ég ekki
hætt; ég vafði sárabindi um fingur-
inn og skrifaði áfram og handritið
var atað blóði. Ég vissi að þetta
gat ekki gengið. í stuttu máli var
kominn tími til að ég yfirgæfi víg-
völlinn, meðan ég gat gert það
með heiðri og sóma. Viðbrögð mín
voru farin að sljógvast ískyggilega.
Ég varð að hætta að aka bifreið;
ég var ekki lengur öruggur við
stýrið.
Að lokum rann upp sá dagur,
þegar penni minn nam staðar. Ég
man greinilega eftir þessu. Ég var
að reyna að segja: Oswald var
myrtur í kjallara fangelsisins í Dall-
as, umkringdur sjötíu lögregluþjón-
um. En penninn hreyfðist ekki. Þetta
var of mikið. Ég hikaði. Hvernig
gat nokkur fullorðinn maður trúað
slíkri fjarstæðu, hvað þá skrifað
hana?
Ég hafði stanzað llkt og úr sem
gleymzt hefur að drag upp. Ég man
ekki hversu lengi ég sat þarna. En
ég man eftir erfiðum hádegisverði
með Pat Moynihan þennan sama
dag. Ég byrjaði að segja: „Oswald
var myrtur . . ." og hætti. Pat vissi
hvað klukkan sló. Hann var hinn
eini sem hafði séð fyrir slysið í
kjallara fangelsisins. Ég bað hann
að hafa mig afsakaðan og fór til
læknis, og 26. nóvember var ég
lagður inn á sjúkrahús vegna of-
þreytu. í tólf daga lá ég endilang-
ur eins og ég væri dauður og velti
því fyrir mér, hvernig Jack Ruby
hefði komizt framhjá hinum öfluga
hring varðmanna. Svarið var að
sjálfsögðu í minnisblöðunum mín-
um, og á þrettánda degi var ég
aftur kominn á fætur og farinn að
hripa niður á nýtt blað.
Allt frá upphafi hafði ég viljað,
að síðasti kafli bókarinnar yrði
beztur. Nokkrir starfsbræður mínir
kjósa heldur þann kafla, sem segir
frá ferð forsetaflugvélarinnar frá
Love-flugvellinum eftir morðið. Ég
er ekki á sama máli, kannski af
því að ég verð að trúa því, að
jarðarförin 25. nóvember hafi verið
eins konar útrás, — hreinsun, sem
gaf hinu hræðilega fánýti liðinna
atburða eitthvert gildi. Ef til vill er
þessi þrá eftir mikilvægi veikleiki.
Vera má að Sartre hafi haft rétt
fyrir sér. Ef til vill var þetta allt
saman existentialísk leiksýning í
leikhúsi fjarstæðunnar. Ef til vill
voru undrun mín og sálarkveljandi
heilabrot yfir stjórnmálaástandinu í
Dallas, hin vafasama aðgætni ör-
yggislögreglunnar og síðast en ekki
sízt kveljandi óvissa mín um hvort
frásögn af hegðun einstakra manna
tilheyrði sagnfræðiritun samtímans
eða skyldi strikast burt úr handrit-
inu — ef til vill var hugsanlegt að
allar þessar áhyggjur mínar hefðu
verið til einskis.
Framhald í næsta blaði.
17. tw. VIKAN 45