Vikan - 30.04.1970, Qupperneq 14

SMÁSAGA EFTIR EDGAR ALLAN POE
Kötturinn minn hét
Plutó. Hann var
eftirlætið mitt og elti
mig bókstaflega um
allt húsið....
Á morgun á ég að deyja, og
þess vegna ætla ég að létta á
samvizkunni núna og festa á
blað hina geigvænlegu sögu
mína.
ííg krefst þess ekki, að þið
trúið mér, en ég er ekki brjál-
aður, og mig er ekki að dreyma.
Eg ætla að leggja fram fyrir
augu veraldar greinargerð um
það, sem hefur gerzt — ljóst og
í stuttu máli, og skýringalaust.
Líf mitt kann að sýnast hafa
verið hversdagslegt og viðburða-
laust, en sjálfum mér hefur það
verið ógn og örvænting....
Frá barnæsku hef ég verið tal-
inn mildur og skapþýður. Eg var
svo viðkvæmur og hjartagóður,
að kunningjar mínir ertu mig
fyrir það. Mér þótti ákaflega
vænt um skepnur, og annaðist
af mikilli hugulsemi þær, sem
foreldrar mínir gáfu mér. Fórn-
aði öllum mínum frístundum
fyrir þær, og aldrei leið mér eins
vel og þegar ég var að gæla við
þær og gefa þeim. Dýrin voru
líka mesta ánægja mín eftir að
ég komst upp, og þeir sem sjálf-
ir hafa átt hygginn og tryggan
hund, munu geta skilið, hvernig
tilfinningar manns geta orðið til
slíkrar skepnu.
Eg giftist ungur og var svo
heppinn að eignast konu, sem
var líkt skapi farin og ég. Þegar
hún fann hve vænt mér þótti
um húsdýrin, útvegaði hún fleiri.
Við áttum alifugla, gullfiska, fal-
legan hund, kanínur, lítinn apa
og venjulegan húskött.
14 VIKAN 18 «*•
Kötturinn var einstaklega stór
og fallegur, kolsvartur og af-
bragðs vitur. — Konan mín var
í eðli sínu mjög hjátrúarfull, og
hvenær sem við töluðum um hve
gáfaður kötturinn væri, fór hún
að tala um gömlu þjóðtrúna um,
að nornir og galdramenn breytt-
ust í svarta ketti, þegar þeir
hrykkju upp af. En varla mun
henni þó hafa verið full alvara,
ég læt þessa aðeins getið, því að
mér datt það í hug einmitt núna.
Kötturinn hét Plútó. Hann var
uppáhaldið mitt, það var aðeins
ég, sem gaf honum að éta, og
hann elti mig um húsið, hvar
sem ég fór. Það var meira að
segja erfitt að láta hann ekki
elta sig, þegar ég fór út.
Árin liðu. Skaplyndi mitt
breyttist nokkuð til verri vegar
með árunum. Ég skammast mín
fyrir að játa þetta — ég drakk,
það var meinið. Með hverjum
deginum varð ég dulari, ónota-
legri, ónærgætnari og kærulaus-
ari um tilfinningar annarra. Eg
talaði eins og hrotti við konuna
mína, og barði hana meira að
segia stundum. Og húsdýrin,
sem mér hafði alltaf þótt svo
vænt um, fengu líka að kenna á
skapsmunum mínum. Eg van-
rækti ekki aðeins að hirða þau,
heldur fór ég illa með þau líka.
En ég bar enn svo mikla virð-
ingu fyrir Plútó, að ég píndi
hann ekki, en kanínurnar og ap-
inn, og jafnvel hundurinn, fengu
að kenna á mér, þegar ég skeytti
skapi mínu á þeim.
Loks var ég orðinn svo illa
lyntur, að ég fór að skeyta skapi
mínu á Plútó, en þá var hann
líka farinn að verða gamall og
örvasa.
Eina nóttina kom ég mjög
drukkinn heim úr einni kránni
í bænum, og þá fannst mér kött-
urinn forðast mig. Eg greip í
hann — mjög harkalega. Hann
varð hræddur og glefsaði laust
í höndina á mér. Og þá varð ég
undir eins hamslaus af bræði.
Það var líkast og öll heilbrigð
skynsemi flýði mig„ en í staðinn
fylltist ég djöfullegri fúl-
mennsku, sem stafað hefur af
áfengingu. Eg titraði allur af
bræði, dró sjálfskeiðinginn upp
úr vasanum, opnaði hann, greip
um hálsinn á vesalings kettinum
og stakk með köldu blóði úr
homim annað augað.
Eg roðna þegar ég skrifa um
þetta djöfullega heiftarverk —
það fer hrollur um mig og svit-
anum slær út á mér.
Morguninn eftir, þegar ég
hafði sofið úr mér og hafði vitk-
azt aftur, var ég bæði sneyptur
og með samvizkúbit út af þess-
um glæp, sem ég hafði framið, en
þó gagntók þetta mig ekki.
Kötturinn lifði þetta af. Tóm
augnaóttin var að vísu hræði-
lega ljót, en kötturinn virtist
pkki kvelíast lengur. Hann gekk
um húsið eins og hann var van-
ur, en lagði hræddur á flótta
hvenær sem hann sá mig, og það
var meir en skiljanlegt. Eg var
enn svo hugsjúkur út af þessu,
að mér leið illa að verða fyrir
þessum viðbjóði af hálfu skepnu,
sem áður hafði þótt vænt um
mig. En þessi tilfinning breytt-
ist smám saman í ergelsi og síð-
an öfugsnúið hatur. Það var
þetta, sem olli tortímingu minni
að lokum.
Það er afar undarlegt með
þessa undirvitundar löngun eftir
að kvelja sjálfan sig og fremja
ranglæti aðeins ranglætisins
vegna. Eg knúðist ósjálfrátt til
þess að fullgera það hermdar-
verk, sem ég hafði byrjað, á
vesalings skepnunni. Einn morg-
uninn renndi ég af yfirlögðu ráði
snöru um hálsinn á kettinum og
hengdi hann upp í tré. Já, ég
hengdi hann með tárin í augun-
um og með nístandi samvizku-
kvölum — hengdi hann einmitt
vegna þess, að ég vissi, að hon-
um þótti vænt um mig, — af
því að ég vissi, að ég hafði ekki
snefil af ástæðu til að hata hann.
Nóttina eftir þennan hraklega
verknað vaknaði ég við hróp:
Eldur í húsinu! Það brenn-
ur!
Húsið stóð í björtu báli, og
munaði minnstu að við brynn-
um inni. Það brann til kaldra
kola, og ég missti allt, sem ég
átti í veröldinni.
Frá þeim degi greip mig botn-
laus örvænting.
Eg skal ekki fullyrða, að sam-
band hafi verið milli illverknað-
ar míns og húsbrunans. Eg segi
aðeins frá því, sem gerðist, og
ætla ekki að stela neinu undan.
Daginn eftir brunann kom ég