Vikan - 23.09.1971, Síða 25

Fjögurra ára barn
uppgötvar líka
ferhyrninginn.
Fjögurra ára barn teiknar
ferhyrning, það er þriðja
stigið eftir strik og hringi.
Þetta barn hefur hringina
með.
r

Fimm ára barn gerir
þríhyrninga.
A 5—6 ára aldri getur
barnið tjáð sig betur
með teikningum. Það
hefur náð valdi yfir þrí-
hyrningnum og getur nú
teiknað karla og kerlingar.
Sex ára barn teiknar „rétt".
Þegar barnið er 6 ára vill það hafa myndirnar „réttar". Augnabrúnir, nef,
munnur og augu koma nú vel fram. Þau nota mikið græna litinn núna.
um bamið okkar
vöggunni að hugsa. Barnið
skynjar að ef það er svangt,
þá þarf það aðeins að gefa frá
sér hljóð eða gráta, þá kemur
brjóstið eða pelinn. Það þagn-
ar strax þegar það sér pelann,
það veit hvað kemur. Svo fær
það brjóstið eða pelann í munn-
inn og maginn fyllist af volgri,
góðri mjólk. Barnið getur ekki
talað, en það veit hver áhrifin
eru.
Og ef við foreldrarnir sinn-
um þeim viðbrögðum, sem
barnsgrátur hefur ósjálfrátt á
okkur — hlaupum til með eitt-
hvað notalegt á uppvaxtarárum
barnsins, þá leggjum við okk-
ar til undirstöðunnar undir
þroska barnsins.
Við vitum nefnilega nú, að
uppörvun og umbun er ávallt
til góðs. Það gildir bæði um
menn og dýr. Komi umbunin
nógu fljótt verða áhrifin sterk-
ari, hvort sem það er pelinn,
blíðuhót eða gæluorð.
EINMANA OG VANHIRT
BÖRN FÁ YFIRLEITT L/IÍGRI
GREINDARVÍSITÖLU
Ef barnið fær uppörvun,
leggur það meira að sér og
lærir fleira. En það má ekki
búast við of miklu af því, það
verður að fara eftir þroska.
Þroski barna er misjafn, bæði
andlegur og líkamlegur þroski.
Svissneski barnasálfræðing-
urinn Piaget, sem mikið hefur
fengizt við rannsóknir á þroska-
stigum barna, heldur því fram
að stigbreytingar byggist á
erfðum. En það sem börnin
læri á hverju þroskastigi fari
eftir þeirri uppörvun sem þau
hljóti frá umhverfinu.
Allir vita og viðurkenna að
það er ekki hægt að kenna
barni að ganga fyrr en það
hefur sjálft þrek og þroska til
þess, á sama hátt verða menn
að skilja að það getur ekki
lært að tala eða hugsa fyrr en
það hefur þroska til þess.
En það er ekki þar með sagt
að rétt sé að láta allt róa, í
trausti þess að þetta komi með
tímanum. Það verður að láta
barnið hafa rétt ,,áhöld“ á
réttum tíma, til þess að það
geti þroskazt eftir beztu getu.
Fyrstu tuttugu mánuði æv-
innar hefur barnið nóg að gera
við að uppgötva heiminn í
kringum sig. Og því meira sem
það uppgötvar, því meira hef-
ur það að byggja á.
Það hafa verið gerðar rann-
sóknir sem sýna að börn sem
eru umhirðulaus, skilin ein eft-
ir og sem enginn talar við eða
leikur sér við, fá lága stigatölu
á þeim gáfnaprófum sem lögð
eru fyrir ungbörn.
Áður en barnið verður
tveggja ára er það venjulega
komið á annað þroskaskeið sitt.
Það fer að skilja alls konar
tákn. Það skilur að allt hefur
nöfn og að það séu til myndir
sem tákna ýmislegt, til dæmis,
að það eru til myndir af bolt-
um, þó að það séu alls ekki
boltar.
Heilinn fer nú að raða upp
þeirri vitneskju, sem barnið
öðlaðist á fyrsta þroskaskeið-
inu ,setur það í samhengi við
þennan nýja hæfileika til að
hugsa.
FÁIÐ BARNINU NÓG AF
ORÐUM TIL AÐ LEIKA SÉR
AÐ
Nú fer barnið að tala. Hugs-
anir og orð eiga saman. Maður
getur ekki talað án þess að
hugsa og ekki heldur hugsað
án orða. Það eru foreldrarnir
sem gefa börnunum orðaforð-
ann, hvort þau hafa vald á tvö
hundruð eða tvö þúsund orð-
um.
Það er aðeins ein aðferð til
að kenna smábörnum að tala
og það er að tala við þau. Tala
um allt sem gert er sameigin-
lega, segja frá og svara spurn-
ingum.
Þegar Palli sér hund fyrir
utan gluggann, segir hann vof-
vof og bendir. — Já, segir
mamma hans, — það er hund-
ur þarna úti. Með því kennir
hún Palla nokkur ný orð og
segir honum hvernig hann á að
setja þau saman. Hún gerir
þetta æ ofan í æ við öll mögu-
leg tækifæri og Palli fer að
skilja hvað það er að tala og
að það getur haft ýmis hlunn-
indi í för með sér. Ef hann bið-
ur um brauðsneið, þá fær hann
brauðsneið, það er ákaflega ein-
falt.
Og svo eru orðin ekki ein-
göngu í töluðu máli, þau eru
líka í bókum. Það er mjög þýð-
ingarmikið fyrir málfar barns-
ins að oft sé lesið fyrir það. En
það er líka þýðingarmikið frá
öðru sjónarmiði. Skólanám
byggist á bókum. Þau sem eru
vön að umgangast bækur,
standa sig líka betur í skólan-
um.
Orðin stuðla að framförum í
málinu. En svo er líka mikið
undir því komið hvað lesið er.
Það er með því að velja orð
og efni, sem við getum haft
áhrif á börnin okkar og það
gerum við líka með gjörðum
okkar.
Það er ekki nóg að segja
barninu að það eigi að vera
Framhald á bls. 37.
38. TBL. VIKAN 25