Vikan - 20.07.1972, Síða 18

K
Sannleikurinn
um MOBY DICK
Chase gætilega, „að við megum
gera okkur vonir um nokkra
uppbót á launin, ef okkur tekst aö
ráöa niðurlögum þessa mikla
hvals. Skipstjóranum þykir
áreiðanlega mikið til þess koma
að fá slikan feng. Þaö er meira aö
segja ekki útilokað, aö hann veiti
áhöfninni romm, ef til þess
kemur.”
Nokkrir hreyfðu mótmælum, en
þó lögöust allir aftur á árar.
Chase leit undan, svo ekki yrði
séð að hann brosti.
Báturinn nálgaöist búrann
mikla. Þegar kom á hlið viö
hann, laut Paterson nokkuð,
beygði sig I hnjáliðunum og stóð
gleitt til að verða sem stöð-
ugastur, greip þeirri hendinni um
borðstokkinn, sem honum var
laus, en kreppti hina um oln-
bogann og lyfti skutlinum i axlar-
hæð.
Chase heyrði hve andardráttur
bátsverja varð ákafari, þegar
þeir reru upp aö hvalnum.
Sjálfur fékk hann hjartslátt af
kappi og eftirvæntingu, þegar
hann hvarflaði augum um hinn
tröllvaxna, ljósgráa, hrukkótta
skrokk.
Og allt i einu fetti Paterson
bolinn um leið og hann teygði
arminn réttan aftur, sveiflaði
honum leiftursnöggt fram og laut
eftir, en skutullinn flaug úr hendi
hans og dró á eftir sér linuna.
Chase hló við, þegar hann sá
skutulinn smjúga inn I síðu tröll-
hvelisins upp á mitt skaft. ■ Hann
hafði hálft i hvoru kviðið þvi að
hann gengi ekki inn úr ljósgrárri,
hrukkóttri húðinni.
Um leiö fór titringur um skrokk
tröllhvelisins, líkt og þegar
fjallshliö bifast við jarðskjálfta.
Ræðararnir lögðust fast á
árarnar, og stýrimaðurinn lagöi
stjórnvöl hart fyrir, til þess að
báturinn kæmist undan áður en
tröllhvelið hæfi bægslaganginn,
tryllt af sársauka. Bilið var oröið
um sextiu fet, þegar hvalurinn
bylti sér á hlið með furðulegum
skjótleika og kafaði þvert úr átt
við stefnuna, sem hann hafði legið
i, um leið og hann sveiflaði hinum
mikla sporði sinum hátt yfir
sjávarflöt.
„Róið, róið . . .” öskraði Chase,
og bátsverjar lögðust svo hart á
árarnar að minnstu munaði aö
stýrimaður hrykki fyrir borö,
vegna viðbragðsins, sem lang-
báturinn tók. Og þó reyndist ekki
nógu hratt skriðið.
Onnur sporðblakan hæfði
langbátinn frammi við stefni, og
vað það högg svo mikið og hart,
að hann snarsnerist á sjónum eins
og skopparakringla, Arar
þeyttust fyrir borð, nokkrir
bátsverja einnig, en aðrir
köstuðust ofan í austurinn, og
flæktust þá margir f skutullinuna
með arma eða fætur.
Þegar báturinn loks stöðvaöist,
hallaöist hann mjög og bar skut
munhærraenstefni. Féll sjór inn
um stórt gat á bógi, en Paterson
tókst aö troða upp I það treyjum
og öðrum fatnaði, en aðrir áttu
nóg meö aö losa sig úr skutul-
linunni. Þeir, sem hrokkið höfðu
fyrir borö, svámu nú að bátnum
og Chase hjálpaði þeim um borð.
Tveir menn settust undir árar,
en hinir bátsverjar geröu allt sem
unnt var til að halda langbátnum
á floti, þangað til þeir næöu að
móðurskipinu, sem var nú
skammt undan. Stundarkorni
siðar lagðist hinn laskaði
langbátur að hliö þess og áhöfn
hans var bjargað um bórð.
Chase og menn hans höfðu litiö
um tröllhveliö hugsað meðan þeir
voru að berjast við að halda
langbátnum ofansjávar og bjarga
sjálfum sér. Ekki voru þeir þó
fyrr komnir um borð i „Essex”,
en þeir voru á þaö minntir, þvi að
spurningunum rigndi yfir þá.
„Þaö skal þurfa furðulega
heimsku til aö vega að hvlthveli,”
sagði einn af skipverjum, og
kenndi ótta I röddinni.
„Við erum dæmdir menn eftir
þetta.” Það var gamli, dverg-
vaxni og hörundsblakki mat-
sveinninn, sem talaði. Hann hafði
gengið út á þiljur með pott og sleif
I höndum og heyrt fréttirnar.
„Hvað áttu við, Thomas?”
spurði Chase stýrimaöur.
Matsveinninn gamli strauk
sinaberri hendinni um hæru-
vaxinn koll sér. „Þú hefðir ekki
átt aö leggja til atlögu viö hvit-
hvelið, Chase stýrimaöur,” mælti
hann seinlega. „Þau eru ekki
eins og aðrir hvalir, það er eitt-
hvað dularfullt við þau.”
„Ég vil ekki heyra meira rugl,”
sagði Chase stýrimaður reiðilega.
„Komdu þér inn i eldhúsið . . .”
Chase veitti þvi athygli hve
skipverjar geröust svipþungir og
kviðafullir, þegar sögurnar, sem
þeir höfðu heyrt I hafnar-
knæpunum um yfirnáttúrulegt
athæfi hvithvelisins, rifjuðust upp
fyrir þeim.
Það var ekki laust við að hann
fyndi til kvföa sjálfur, svo honum
létti mjög, þegar svarti
skutlarinn Paterson tók af skarið.
„Heyrðu, gamli minn,” sagði
hann við matsveininn og glotti út
að eyrum. „Við höfum ekki tima
til að hlusta á neinar ömmusögur
núna. Þú skalt sinna pottum
þfnum og pönnum - við förum að
veiöa hval.”
„Við 'ættum ekki að þurfa
þess,” greip annar skipverju
fram I. „Þeir eru með sinn hvorn
hvalinn i togi, skipstjórinn’ og
annar stýrimaður.”
„Heyrið þið það?” varð fyrsta
stýrimanni að orði. „Ef okkur
tekzt að handsama þá báða, ökum
viö ekki seglum fyrr en við erum
komnir heim til Nantucket.”
Hasetarnir ráku upp fagnaðar-
óp, og þar með var rofinn sá illi
seiöur sem svarti matsveinninn
hafði á þá fellt um stund.
Chase gekk út að borðstokk-
num, skyggöi hönd að augum og
starði út yfir hafið. Yzt við
sjónarrönd gat að líta freyöandi
straumrös.tina aftur af báti skip-
stjórans, en sjálfur varö báturinn
varla greindur á skfiðinu svo
langt var hann undan.
„Hann viröist sæmiíega fjör-
ugur, hvalurinn skipstjórans,”
varö honum að orði, og bauð siðan
þeim, sem við stýri stóö, að
breyta stefnunni um þrjú strik á
stjórnborða.
Skipiö hafði siglt um milu á
eftir báti skipstjórans, þegar
undrunar og óttakliður frá áhöfn-
inni vakti athygli hans á hvft-
hvelinu mikla, þar sem það svam
á hliö við skipið á kulborða, og
ekki langt undan. Skipverjar
störöu á þaö með ugg I svip.
„Stærsti hvalur, sem ég hef
augum litiö . . .”
„Niutlu fet, og ekki þumlung
þar undir . . .”
„Og hraðsyndur. Heldur
fylíilega i viö skipið, og virðist
ekki hafa mikið fyrir þvi . . .”
„Eða illúölegur . . .”
„Skutullinn bætir varla úr
skapsmununum . . .”
Þótt nokkurt bil væri á milli,
sást greinilega hvar skutulskaftið
stóö út úr siðu hvalsins, en rautt
blóö spýttist út með þvi eftir
hjartslætti skepnunnar, og lagaði
niður ljósa, hrukkótta húðina.
„Hann hefur auga með okkur,”
sagði einhver með kviöa I rödd-
inni.
„Þvaður,” mælti Chase fyrsti
stýrimaður hörkulega. „Hann
svamlar á eftir vöðunni.” En
varla hafði hann sleppt orðinu,
þegar hvalurinn breytti skyndi-
lega um stefnu og svam beint I
átt á skipið, jók stöðugt skriöinn
að sama skapi og hann nálgaðist
það. Skipverja setti hljóða af ugg
og ' ndrun.
Chase stýrimaður rauf
þögnina, og kallaði til hásetans,
sem við stýrið stóð, að leggja það
hart fyrir. Það virtist eina
hugsanlega ráðiö til að verða ekki
á leiö hvalsins, en dugði ekki að
heldur. Tröllhvelið rann á skipiö,
rak hausinn I það rétt fyrir aftan
stefnið af feiknakrafti. Það
hnykktist til, nam staðar i svip og
titraöi frá stefni að skut, en tók
svo aftur skriðinn.
Sumir hásetanna féllu viö
áreksturinn, en Chase stýrimaður
greip um borðstokkinn og stóð.
Og enn nötraði skipið, þegar
hvalurinn synti undir og strauk
bakinu við kjölinn.
„Hann hefur brotiö stefnið úr
skipinu ...” hrópaði einhver
frammi á, „og stendur þar svo
fastur!”
„Vitleysa . . .” svöruðu aðrir á
hléboröa. „Hann er að koma
úr kafi hérna megin. Það litur út
fyrir að hann eigi ekki langt ef-
tir.”
Chase og menn hans gengu út
að borðstokknum á hléborða.
Hvalurinn lá þar hreyfingarlaus i
vatnsskorpunni, um fimmtiu
metra frá skipinu, en tók svo
skyndilega kipp.
„Það eru dauðateygjurnar,”
varð einhverjum að oröi.
Chase stýrimaður greip báðum
höndum um borðstokkinn, þegar
tröllhvelið hóf aftur bæxla-
ganginn og skellti saman
skoltunum, en sjórinn umhverfis
það varð ein freyðandi hringiða.
„Dauðateygjur - ég held nú
siður,” svaraði Paterson skutlari.
„Hann er snarbrjálaður af reiði
og sársauka, og annað ekki.”
„Hann kemur enn . . .” hrópaði
einhver aftur á.
Tryllt af reiði lagði hvíthveliö
enn til atlögu við skipið, með hinn
mikla haus sinn til hálfs upp úr
vatnsskorpunni, og var svo mikill
skriður þess, að boðaföllin gengu
allt í kringum það.
Stýrimaðurinn kallaði enn að
stýrið skyldi lagt hart fyrir, i von
um að takast mætti að vikja
skipinu undan. En það fór á sömu
lund og áður, skipið hafði ekki
breytt um stefnu, þegar tröll-
hvelið hvfta stangaði það með
hausnum. Það snarstanzaði, eins
og strandað á skeri, og um leiö
tók það mjög að hallast.
Það sýndi sig við skyndi-
athugun, að bógur byrðingsins
hafði rifnað og sjór féll inn I
lestarnar. Jafnvel Chase fvrsti
stýrimaður varð gripinn felmtri
og skelfingu. Þar eð hann taldi
vfst að skipið mundi sökkva, bauð
hann aö bátunum skyldi rennt
fyrir borð, en ekki hafði þó tekizt
að sjósetja nema einn þeirra.
Þegar skipið hafði fengiö svo
mikla slagsiöu, að áhöfnin flýði i
skyndi frá borði ofan i bátinn.
Þegar hann var kominn um tvær
lengdir frá, hallaðist „Essex” svo
mjög, aö ekkert virtist liklegra en
þvi mundi hvolfa þá og þegar.
„Þá kemur röðin að okkur,”
sagði svarti matsveinninn dverg-
vaxni. „Þetta er sjálfur
djöfullinn i hvalsliki, og hann
gleypir okkur með húð og hári
eins og spámanninn Jónas
forðum.” Og gamli svertinginn
fórnaði höndunum, tók að þylja
bænir og reri i gráðið.
Léttadrengurinn hnipraði sig
saman I stefni bátsins og hágrét
af hræðslu. Hinir af áhöfninni
þögðu, bitu á jaxlinn og voru
staöráðnir I að taka hverju sem
að höndum bæri eins og karl-
mönnum sæmdi. Og þegar
Framhald á bls. 40.
18 VIKAN 29. TBL.